Лилијан Бленд

Лилијан Бланд (28 септември 1878 – 11 мај 1971 година) била англо-ирска новинарка и пионерска авијатичарка која во 1910–1911 година станала една од првите жени на Британските Острови, а можеби дури и во светот, која дизајнирала, изградила и летала со авион - Бленд Мејфлај.

Ран живот

Бленд е родена во Мејдстон, Кент на 28 септември 1878 година, во семејство на англо-ирски благородници, трето дете на Џон Хемфри Бленд и неговата сопруга Емили Шарлот (моминско Маден) и живеела во Вилингтон Хаус, сместена на улицата Вилингтон. (порано, Вилингтон Лејн). Околу крајот на векот, таа започнала да работи како спортски новинар и фотограф за печат за различни лондонски весници; таа живеела неконвенционален начин на живот за тој период; пушела, носела панталони, практикувала лов и риболов и пукала.

Помеѓу 1,900 и 1906 година, по смртта на нејзината мајка, Бленд (на 28-годишна возраст) и нејзиниот татко се преселиле во куќата Тоберкоран во Северна Ирска. Тоберкоран била семејна куќа во Карнмони и се наоѓала на Глебе Роуд Запад, северно од Белфаст каде Бленд и нејзиниот татко се преселиле кај нејзината тетка Сара. Сара се омажила за генералот Вилијам Џејмс Смит на 15 декември 1857 година; парот немал деца. Братот и сестрата вдовци решиле да формираат куќа заедно, така што Бланд и нејзиниот татко дошле да живеат во Тоберкоран.

Оттука, Бланд продолжила со својата фотографска работа, поминувајќи денови на оддалечените шкотски острови фотографирајќи морски птици, што ја зголемила нејзината фасцинација со летање.

Воздухопловна кариера

Мејфлај бил авион дизајниран и конструиран од Лилијан Бланд во 1910 година

Вујкото на Бленд, Роберт, ѝ испратил разгледница со монопланот Блериот од Париз, инспирирајќи ја да се занимава со летање. Таа ги проучувала мерењата на монопланот за време на првиот официјален авијациски состанок одржан во Блекпул во 1909 година, и додала свои размислувања во дизајнот на нејзиниот авион, Мејфлај. Мејфлај имал слични крила како дизајнот на Блериот, но можел сам да се симне од земјата. Во тој момент, никој во Ирска сè уште немал изведено лет со погон - првиот бил Хари Фергусон, во декември - и да се направи авион ја вклучувало самата негова изградба. Нејзиниот покоен вујко, генерал Вилијам Џејмс Смит, астроном и член на Кралското друштво, обезбедил куќа со работилница. По некое заднинско читање за браќата Рајт и инспирирање од нивните достигнувања, Бланд успешно изградила летачки модел биплан со распон на крилата од шест стапки.

Оттука, таа напредувала до едрилица со целосни размери со помош на другите, која била изградена од смрека, бамбус и платно, а завршена во почетокот на 1910 година. Со месеци експериментирајќи, таа правела бројни летови со едрилици за да го подобри авионот. Готовиот едрилица авион имал распон на крилата од 20 стапки и 7 инчи и тежел 200 фунти. Поради сомневањата што и биле изразени за неговата способност за летање, Бленд, со намерна иронија, го нарекла Мејфлај. Добиениот Мејфлај бил тестиран со лизгање од Карнмон Хил, прогресивно зајакнувајќи го и тестиран со потешки товари, сè додека Бланд не почувствувала дека е доволно силен за да му стави мотор. Тестот на оптоварување го направиле четворица ирски полицајци. Бидејќи авионот можел да подигне четворица мажи, Бленд верувала дека може да носи еден англиски мотор. Таа нарачала лесен двотактен мотор со 20 коњски сили од АВ Роу и Амп. за 100 фунти, и по некои одложувања го донеле на Карнмони во јули.

Хоризонтално спротивставениот двоцилиндричен мотор постигнувал 20 коњски сили при 1000 вртежи во минута. Бленд сакала да го тестира авионот со мотор пред да биде подготвен неговиот резервоар за бензин, па импровизирала: наместо бензин употребила празно шише со виски, а како црево на моторот била ушната труба на глувата тетка на Бланд. Оваа конструкција не била баш успешна - вибрациите на моторот ја загрозиле безбедноста на навртките, завртките и потпорите на авионот, а летот на Бланд морал да почека.

Подготовките на Мејфлај започнале во 1909 година, а првиот успешен лет бил направен во Рандалстаун кон крајот на август 1910 година, со кратко скокање од земјата. Додека се качувала на платнено отворено седиште, таа манипулирала со контролите за да го одржи летот во рамнотежа откако истрчала нанапред околу 30 стапки и останала во воздух четвртина милја. Контролите се состоеле од рачка за велосипед. Не само што ова ја направило Бленд првата жена што летала со авион во Ирска, туку Мејфлај станал и првиот биплан со погон во Ирска. Во 2017 година, Шинејд Мориси раскажувала за еден од летовите на Бленд во нејзината песна Мејфлај.

Таа продолжила да експериментира со понатамошни летови, главно околу триесет стапки (десет метри) во должина, понекогаш барајќи испитување на земјата за да се идентификува кога Мејфлај навистина се кренал. Најдолгиот лет по првиот обид бил приближно една четвртина од милја (400 метри). Таа почнала да планира подобрена верзија и понудила двоплани за продажба по 250 фунти без мотор и едрилици за 80 фунти за да го финансира понатамошниот развој. Мејфлај можел стабилно да лизга над 90 јарди и да се издигнува 30 стапки дури и при силни ветрови, според зборовите на Бланд. Авионот сепак не бил способен за многу повеќе и неможел да се справи со поголем мотор. Конечно, Бленд ја дала воздушната рамка на Мејфлај на едриличарскиот клуб на едно момче и го продала моторот.

Подоцнежен живот

До април 1911 година таа водела застапништво за автомобили во Белфаст, Ирска, но во 1911 година се откажала од бизнисот за да се омажи за нејзиниот братучед Чарлс Лофтус Бланд (роден на 21 октомври 1881 година). Чарлс бил дрвосечач од Британска Колумбија и се вратил во Ирска за да ја запроси Лилијан. Двојката се венчала на 3 октомври 1911 година и набрзо емигрирале во Канада каде изградиле сопствена фарма на девствени земјишта.

Чарлс и Лилијан го добиле своето прво и единствено дете, Патриша Лилијан Бланд, на 13 април 1913 година. Патриша починала од тетанус во септември 1929 година, на 16-годишна возраст. Двојката се разделила набргу потоа, при што Лилијан се вратила назад во Англија, а Чарлс се оженил со неговата втора сопруга, Мери (која била братучетка и на Лилијан и на Чарлс).

Паркот на заедницата Лилијан Бланд

Бланд се вратила во Обединетото Кралство во 1935 година, населувајќи се во Кент. Таа станала градинар и ја коцкала својата плата на берзата со надеж дека ќе добие повеќе пари. За тоа време напишала и мемоари за нејзиниот живот, кои допрва треба да бидат објавени. До 1950-тите, Бланд се пензионирала во Корнвол. Во 1971 година, на 92-годишна возраст, Бленд била цитирана од Белфаст Телеграф бидејќи вели дека единствената возбуда што и останала е коцкањето. Таа починала набргу потоа на 11 мај истата година.

Наследство

Бленд била комеморирана со сина плакета од Астер Историскиот Кружок во семејната куќа во Карнмани, округот Антрим, а Мејфлај му бил врачен на Даблинскиот клуб. Паркот Гленгормли во Њутонаби бил преименуван во Заеднички парк Лилијан Бланд во август 2011 година; во исто време била откриена скулптура од не'рѓосувачки челик на Мејфлај. Четири нејзини слики биле ставени на аукција во Пензанс во јули 2021 година

Изложбата за ирски иноватори од 2021 година, претставена од Националните музеи, Алстер транспорт музеј во Култра, Белфаст, го прикажала придонесот на Бланд во ирската авијација.

Зара Радерфорд, најмладата жена што летала соло низ светот (на 19-годишна возраст во 2022 година), ја смета Лилиан Бленд како еден од нејзините извори на инспирација. 

Наводи

 

Надворешни врски

• Статија на Гардијан за Бленд

Дополнителна литература

• Bracken, Damian; Riain-Raedel, Dagmar Ó (2006). Ireland and Europe in the Twelfth Century: Reform and Renewal. Dublin: Four Courts Press. ISBN 978-1-85182-848-7.
• Lebow, Eileen (2002), Before Amelia: Women Pilots in the Early Days of Aviation, Potomac Books, ISBN 9781574884821
• Lewis, P. (1962). British Aircraft 1809-1914, pp 126–7. Putnam, London.
• Russell, Mary (2012), The Blessings of a Good Thick Skirt, HarperCollins, ISBN 9780007464142
• Warner, Guy (2010), Lilian Bland, Nicholson and Bass, ISBN 9781905989515