Доротеја Данска (изборна кнегиња на Пфалц)
Доротеја од Данска и Норвешка (10 ноември 1520 - 31 мај 1580 година) била данска, норвешка и шведска принцеза и изборна кнегиња на Пфалц како сопруга на електорот Фридрих II од Пфалц. Таа била кандидат за данскиот, норвешкиот и шведскиот престол и титуларен монарх во 1559-1561 година.
Биографија
уреди
Принцезата Доротеја е родена на 10 ноември 1520 година од кралот Кристијан II од Данска и Норвешка и Изабела од Бургундија, сестра на светиот римски цар Карло V. Доротеја имала постар брат, Јохан „Ханс“, роден на 21 февруари 1518 година. Нејзините постари браќа близнаци, Филип Фердинанд и Максимилијан, родени на 4 јули 1519 година, двајцата умреле пред нејзиното раѓање, вториот во 1519 година и првиот во 1520 година. Нејзината сестра Кристина се родила две години подоцна, во 1522 година, и била нејзината единствена сестра која достигнала полнолетство. Кристина се омажила двапати, прво со Франческо II, војводата од Милано, и второ со Францис I, војводата од Лорен.
На 20 јануари 1523 година, нелојалните благородници го принудиле нејзиниот татко да абдицира и му го понудиле престолот на неговиот вујко, војводата Фридрих од Холштајн. Тој месец мајка и родила мртвороден син. Тригодишната Доротеја и нејзината сестра и брат ги следеле своите прогонети родители во Вере во Зеланд, Холандија, а за нив се грижеле холандските регенти, нивната внука и тетка, Маргарет од Австрија и Марија од Унгарија. Нејзината мајка починала кога имала пет години, на 19 јануари 1526 година. Холандскиот двор бил официјално католичка средина, но под влијание на симпатиите кон протестантизмот, а самата Доротеја рано стекнала протестантски симпатии.[1]
Доротеја многу рано била предмет на предлози за брак. Ја опишуваат најчесто во споредба со нејзината сестра и ја нарекуваат убава, пониска и послаба од нејзината сестра. Во 1527 година, Волси го предложил војводата од Ричмонд како пар или за Доротеја или за Кристина, но овој предлог не бил прифатен од Хабсбурзите бидејќи Ричмонд бил нелегитимен.
Нејзиниот брат Ханс починал во 1532 година на околу четиринаесет години. Како најстарото преживеано дете на абдицираниот Кристијан II, Доротеја имала претензии за данскиот, норвешкиот и шведскиот престол. Поради ова, данскиот крал Фридрих и предложил на Доротеја да се омажи за својот најмлад син, принцот Јохан, по што тој ќе го именува Јохан за негов наследник и наместо тоа ќе го остави својот најстар син и сегашен наследник Кристијан како наследник на Војводството Шлезвиг-Холштајн. Ова било отфрлено од царот и регентот Марија бидејќи не сакале да преговараат со Фридрих, кого го сметале за узурпатор. Работата станала спорна кога Фридрих починал во 1533 година. Во 1532 година, таа добила предлог од војводата од Милано, но царот наместо тоа ја избрал нејзината сестра за тој брак. Долго време се очекувало Доротеја да се омажи за кралот Џејмс V од Шкотска, но планот никогаш не бил реализиран во страв да не го навреди францускиот монарх, кој сакал Џејмс да најде француска невеста, надополнето со тешкотијата да се најде соодветен мираз за неа.
Брак
уредиНа 18 мај 1535 година, Доротеја се омажила за Фридрих Пфалц во Брисел, а потоа лично во Хајделберг, од каде што продолжиле во нивниот дом во Нојмаркт. Фридрих служел како лојален сојузник на императорот и долго сакал да се ожени во царската куќа. Меѓутоа, неговите предлози до сестрите и внуките на царот биле отфрлени. За да го спречи да влезе во француски брак, братот на императорот му предложил да ја запроси Доротеја, која била штитеничка на царот. Марија од Унгарија, регент на Холандија и згрижувачка мајка на Доротеја, го поддржала бракот како начин да ги поддржи претензиите на Доротеја за данскиот престол и со тоа да го зајакне империјалното влијание во северна Европа. Во времето на бракот, наследувањето на Кристијан III од Данска било оспорено, имало војна во Данска и Копенхаген бил окупиран од Ханзата. Семејството Хабсбург го избрало Фридрих за нејзин сопруг, бидејќи верувале дека тој може успешно да го преземе данскиот престол преку брак. Меѓутоа, по изборот на Кристијан III од Данска на данскиот престол во 1536 година, нејзината шанса да го наследи данскиот престол била реално завршена.[1] Императорот не бил многу заинтересиран за работата на Данска.
Доротеја станала популарна во Пфалц. Таа имала добри односи со Фридрих и неговото семејство. Двојката имала слични карактери, споделувала љубов кон авантурите и веселбите, а таа „секогаш била подготвена да го придружува на опасните патувања, да се искачува по планини или реки, со истата неизгаслива храброст и веселост на срцето“.[2] Таа немала деца. Во нејзината вознемиреност да забремени, таа отишла на аџилак и носела свети појаси: „тоа беше направено без никаков дух на посветеност, но со голема веселба и смеа“.[2]
Во 1537-1538 година, таа била домаќин на нејзината сестра Кристина, војвотката од Милано, за време на нејзиното патување назад во Холандија од Италија. Доротеја и Фридрих ги опишувале како големи расипници и се зборувало дека не била среќна додека не го потрошила својот последен денар.[2] Бидејќи Фридрих бил од ист карактер, нивното заедничко трошење пари ги задолжило многу.[2]
Фридрих и Доротеја никогаш не се откажале од своето барање за престолот на Данска и активно работеле на тоа царот да го поддржи. Во 1539 година, тие го посетиле императорот во Шпанија за да го истражат ова прашање, но безуспешно. Доротеја била личен пријател на царицата Изабела од Португалија, и кога Изабела умрела истата година, тие изгубиле сојузник во нивните обиди да го убедат императорот. Двојката го посетила францускиот двор на враќање во Холандија, каде што Доротеја го привлекла вниманието на францускиот крал до тој степен што нејзината роднина, кралицата на Франција, Елеонора од Австрија, наводно, цело време била на нејзина страна за да ја спречи да стане љубовница на кралот.[2] Во 1540 година, Доротеја го поддржала посакуваниот љубовен брак на нејзината сестра Кристина со Рене, принцот од Оранж.
Во февруари 1540 година, Доротеја била нарачана од Фридрих да ја посети и да се заложи за каузата на нејзиниот татко кај императорот, за да спречи обновување на примирјето меѓу Холандија и кралот Кристијан III. По консултации со архиепископот Карондел, претседателот на советот, и Гранвел, Доротеја и Кристина ја испратиле следната молба до императорот:
- „Јас и сестра ми, вашите скромни и љубезни деца, ве молиме, како извор на сета правда, да имате сочувство за нас. Отвори ги затворските врати, што само ти можеш да го направиш, ослободи го татко ми и дај ми совет како најдобро да го добијам царството што ми припаѓа според Божјите и човечките закони“. [2]
Жалбата сепак била неуспешна.
Во 1544 година, Фридрих станал изборник Палатин. Царот официјално го признал Кристијан III од Данска истата година, но Фридрих продолжил да го притиска своето тврдење. Таа присуствувала на погребот на сопругот на нејзината сестра, Френсис од Лорен, во Нанси. На Божиќ во 1546 година Фридрих и Доротеја се причестувале на протестантски начин во Хајделберг, што предизвикало незадоволство на царот. Извесно време, Фридрих застанал на страната на протестантската опозиција. Сепак, тој наскоро повторно се приклучил на католичката кауза на императорот. По ова, Доротеја и Фридрих го спречиле воведувањето на протестантската реформација. Доротеја имала лутерански симпатии цел живот. Во 1551 година, Доротеја и Фридрих допатувале во официјална посета на Лорен.
Подоцнежниот живот
уредиВо 1556 година, Фридрих умрел, негуван од Доротеа. Таа испратила по неговиот наследник, Ото Хенри, електор Палатин. Ото Хенри ја вовел протестантската реформација, која Доротеја ја поддржувала. Кога ја посетила својата сестра во Холандија во 1557 година, за неа било кажано дека: „позната е дека е лутеранка и против императорот, и овде е исто толку омразена колку што е сакана нејзината сестра Кристина“.[2] Поранешниот император Карло V му наложил на својот син Филип да ја покани Доротеја да остане во Холандија за таа повторно да стане католик, а Кристина исто така се обидела да ја убеди да го стори тоа, но Доротеја одбила.
Како вдовица, таа живеела во пензија во замокот Палатин во Нојбург. Имало размислувања за брак со синот на Филип од Хесен, или со Алберт Алкибијад, Маркграв од Бранденбург-Кулбах, но ниту еден не се остварил, а вториот починал во 1557 година. По смртта на нејзиниот татко во затвор во Данска во 1559 година, Доротеја ја презела титулата кралица на Данска како негов наследник. Сепак, ѝ требала помош од династијата на нејзината мајка за да го искаже своето тврдење,[3] но династијата Хабсбург не покажала интерес да и помогне да го преземе престолот. Затоа, данските лојалисти, на чело со Педер Окс, побарале од Кристина да ја убеди Доротеја да ги предаде своите барања на Кристина и нејзиниот син. Во 1561 година, Кристина ја посетила Доротеја, и наводно го направила тоа.
Доротеја починала во 1580 година и била погребана во црквата Свети Дух во Хајделберг.
Наводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 Dansk Kvindebiografisk Leksikon. KVinfo.dk
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Julia Cartwright: Christina of Denmark. Duchess of Milan and Lorraine. 1522-1590, New York, 1913
- ↑ Dansk Kvindebiografisk Leksikon. KVinfo.dk (in Danish)
- Dansk Kvindebiografisk Leksikon. KVinfo.dk (на дански)
- Дански биографски лексикон / IV. Врзи. Клеменс - Ејнден
- Џулија Картрајт: Кристина од Данска. Војвотката од Милано и Лорен. 1522–1590, Њујорк, 1913 година
Надворешни врски
уреди
Доротеја Данска (изборна кнегиња на Пфалц) на Ризницата ?
