Герти Кори
Герти Тереза Кори (родена во Радниц на 15 август 1896 година, починала на 26 октомври 1957 година[2]) била австроунгарско-американска биохемичарка, која во 1947 година ја добила Нобелова награда за наука,станувајќи само трета жена што ја добила, и прва жена што била наградена со Нобеловата награда за физиологија или медицина, за нејзината значајна улога во „откривањето на текот на каталитичката претворање на гликогенот“.[3]
| Герти Кори | |
|---|---|
 Герти Кори во 1947 | |
| Роден(а) | Герти Тереза Радниќ 15 август 1896 Прага, |
| Починал(а) | 26 октомври 1957 (возр. 61) Глендејл, Мисури, САД |
| Алма матер | Карл-Фердинанд-Универзитет во Прага |
| Сопружник | Карл Фердинанд Кори (в. 1920) |
| Деца | 1 |
| Награди | Нобелова Награда за Физиологија или Медицина (1947) |
_and_Carl_Ferdinand_Cori.jpg)
Кори е роденa во Прага (тогаш во Австроунгарското Царство, сега Чешка). Герти не e прекар, туку таа е именувана по австриски воен брод.[4] Растејќи во време кога жените биле маргинализирани во науката и имале само малку можности за образование, таа се пријавила да студира медицина, каде што го запознала својот иден сопруг Карл Фердинанд Кори на час по анатомија;[5] по нивното дипломирање во 1920 година, тие се венчале. Поради влошените услови во Европа, двојката емигрирала во Соединетите Американски Држави во 1922 година. Герти Кори го продолжила својот интерес за медицинско истражување, соработувајќи во лабораторијата со Карл. За разлика од нејзиниот сопруг, таа имала потешкотии да обезбеди позиции за истражување, а оние што ги добивала и обезбедувале оскудна плата. Нејзиниот сопруг инсистирал да продолжат да соработуваат, иако тој бил обесхрабрен од институциите што го вработиле.
Кори заедно со нејзиниот сопруг, Карл и аргентинскиот физиолог Бернардо Хоси,ја добила Нобеловата награда во 1947 година за откривање на механизмот со кој гликогенот,дериват на гликозата се распаѓа, во мускулното ткиво, на млечна киселина, а потоа се ресинтизира во телото и се складира како извор на енергија (познат како циклус на Кори ). Тимот исто така го идентификувал значајното каталитичко соединение, естерот Кори . Во 2004 година, и Герти и Карл Кори добиле Национална историска хемиска одредница како признание за нивната работа во разјаснувањето на метаболизмот на јаглехидратите .[6]
Додека работеле на Универзитетот во Вашингтон, Герти и нејзиниот сопруг го откриле присуството на посредувачко соединение во мускулите на жаба што овозможувало распаѓање на гликогенот, наречено гликоза 1-фосфат, сега познато како естер на Кори.[7] Тие ја утврдиле структурата на соединението, го идентификувале ензимот фосфорилаза што го катализира неговото хемиско формирање и покажале дека естерот на Кори е почетен чекор во претворањето на јаглехидратот, гликоген во гликоза (разградувајќи ги резервите на енергија во структура во кој тие можат да се користат).[6] Исто така, оваа постапка може да биде последниот чекор во претворањето на гликозата во крвта во гликоген, бидејќи е реверзибилен чекор.[8] Герти Кори, исто така, ја проучувала болеста на складирање на гликогенот, идентификувајќи најмалку четири форми, секоја поврзана со одреден ензимски дефект.[9] Таа прва покажала дека дефект на ензим може да биде причина за генетско заболување кај човекот.[10]
Наводи
уреди- ↑ „Gerty Theresa Radnitz Cori (1896–1957) and Carl Ferdinand Cori (1896–1984) 1947“. Smithsonian Institution Archives. Smithsonian Institution. Посетено на July 23, 2013.
- ↑ „The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1947“. Elsevier Publishing Company. 1964. Посетено на June 17, 2010.
- ↑ https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1947/cori-gt/facts/
- ↑ Shepley, Carol Ferring, 1949- (2008). Movers and shakers, scalawags and suffragettes : tales from Bellefontaine Cemetery. Missouri History Museum. ISBN 978-1-883982-65-2. OCLC 227919840.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
- ↑ Swaby, Rachel,. Headstrong : 52 women who changed science-- and the world (First edition. изд.). New York. ISBN 978-0-553-44679-1. OCLC 886483944.CS1-одржување: излишна интерпункција (link) CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link) CS1-одржување: излишен текст (link)
- ↑ 6,0 6,1 „Carl and Gerti Cori and Carbohydrate Metabolism“. American Chemical Society. Посетено на March 29, 2018.
- ↑ Chemical Heritage Foundation. „Flying, Hopping and Rolling“. hemheritage.org. Архивирано од изворникот на June 20, 2010. Посетено на June 17, 2010.
- ↑ „Carl Ferdinand & Gerty Theresa Cori“. nobel-winners.com. Посетено на June 17, 2010.
- ↑ Rothenberg, Marc (2000). The history of science in the United States : an encyclopedia ([Online-Ausg.].. изд.). New York: Garland. ISBN 0815307624.
- ↑ Smeltzer, Ronald K. (2013). Extraordinary Women in Science & Medicine: Four Centuries of Achievement. The Grolier Club.
Дополнителна литература
уреди- Exton, John H. (2013). Crucible of science : the story of the Cori Laboratory. New York: Oxford University Press. ISBN 9780199861071.
- Ignotofsky, Rachel (2016). Women in science: 50 fearless pioneers who changed the world (1. изд.). New York: Ten Speed Press. ISBN 9781607749769.
- Leroy, Francis (2003). A century of Nobel Prizes recipients: chemistry, physics, and medicine. CRC Press. ISBN 0-8247-0876-8.
- McGrayne, Sharon Bertsch (2001). Nobel Prize Women in Science: Their Lives, Struggles and Momentous Discoveries. National Academy Press. ISBN 0-309-07270-0.
- Opfell, Olga S (1978). The Lady Laureates: Women Who Have Won the Nobel Prize. Metuchen, N.J. & London: Scarecrow Press, Inc. стр. 183–193. ISBN 0810811618.
- Reynolds, Moira Davison (2004). American women scientists: 23 inspiring biographies, 1900–2000. Jefferson, NC: McFarland. ISBN 0786421614.