Википедија

Гамбит

Гамбит (од италијански = gambetto, чинот на сопнување некого со ногата за да падне) — шаховско отворање во кое играчот жртвува материјал со цел да постигне последователна позициона предност.[1]

abcdefgh
8
a8 црн топ
b8 црн коњ
c8 црн ловец
d8 црн дама
e8 црн крал
f8 црн ловец
g8 црн коњ
h8 црн топ
a7 црн пешак
b7 црн пешак
c7 црн пешак
d7 црн пешак
f7 црн пешак
g7 црн пешак
h7 црн пешак
e5 црн пешак
e4 бел пешак
f4 бел пешак
a2 бел пешак
b2 бел пешак
c2 бел пешак
d2 бел пешак
g2 бел пешак
h2 бел пешак
a1 бел топ
b1 бел коњ
c1 бел ловец
d1 бел дама
e1 бел крал
f1 бел ловец
g1 бел коњ
h1 бел топ
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Кралев гамбит: 1.e4 e5 2.f4. Ако црниот го земе пионот (...exf4), белиот има појак напад во отворањето.

Зборот гамбит понекогаш се користи и за да опише слични тактики што ги користат политичарите или деловните луѓе во борбата со ривалите во нивните области, на пример:„Предвремените избори беа ризичен гамбит на Тереза Меј“.

Терминологија

уреди

Шпанскиот збор гамбито првично бил применет на шаховските отворања во 1561 година од Реј Лопез де Сегура, од италијанскиот израз dare il gambetto (да се пушти нога напред за да сопне некого). На англиски, зборот првпат се појавил во преводот на Френсис Бил од 1656 година на ракописот на Џоакино Греко, Кралската игра на шахот („илустриран со речиси сто гамбети“[2]). Шпанското gambito довело до францускиот gambit, кој влијаел на англискиот правопис на зборот. Метафоричното значење на зборот како „потег на отворање со цел да се стекне предност“ за прв пат е забележано на англиски јазик во 1855 година.[3][4]

Гамбитите почесто се играни од „белите“. Некои добро познати примери на гамбит се кралевиот гамбит (1.e4 e5 2.f4) и Евансовиот гамбит (1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bc4 Bc5 4.b4). Гамбит употребен од црните може исто така да се нарече гамбит, на пр. латвиски гамбит (1.e4 e5 2.Nf3 f5) или Енглундски гамбит (1.d4 e5); но понекогаш се именува како „контрагамбит“ или „противгамбит“, на пр. Албинов контрагамбит (1.d4 d5 2.c4 e5) и грчки контрагамбит (првичното име за латвискиот гамбит). Не сите почетни линии што вклучуваат жртвување материјал се именувани како гамбити, на пример главната линија на одбраната на два коњи (1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bc4 Nf6 4.Ng5 d5 5.exd5 Na5) во која „црниот“ жртвува пион за активна игра е познат како „варијација Кноре“, иако може да се опише како „гамбит“. Од друга страна, дамскиот гамбит (1.d4 d5 2.c4) не е вистински гамбит бидејќи „црниот“ не може да го држи пионот без да дојде во неповолна положба. Како што често се случува со шаховските отворања, номенклатурата е неконзистентна.

Стратегија

уреди

abcdefgh
8
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Прифатен дамски гамбит

abcdefgh
8
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Одбиен дамски гамбит

Гамбитите се опишуваат како „понудени“ на противникот, а потоа се вели дека понудата е или „прифатена“ или „одбиена“.

Во модерниот шах, типичен одговор на умерено правилен гамбит е да се прифати жртвената фигура и да се врати фигурата во погодно време. За гамбити кои се помалку правилни, играчот што прифаќа е поверојатно да се обиде да ја задржи добиената фигура. Правилото кое често се наоѓа во различни прирачници на шахот сугерира дека играчот треба да добие три потези (види темпо) на развој за жртвуван пион, но не е јасно колку е корисна оваа општа максима бидејќи „слободните потези“ дел од компензацијата речиси никогаш не е целината на она што го добива играчот на играта. Честопати, гамбитот може да се одбие без никакви негативни последици.

Правилност

уреди

Се вели дека гамбитот е „правилен“ ако е способен да обезбеди соодветни отстапки од противникот. Постојат три општи критериуми во кои често се вели дека гамбитот е правилен:

  1. Добивка во време: играчот што го прифаќа гамбитот мора да одвои време за да ја земе жртвуваната фигура и веројатно мора да користи повеќе време за да ги реорганизира своите фигури откако ќе ја земе фигурата.
  2. Генерирање на диференцијална активност: често играчот што прифаќа гамбит ќе ги децентрализира своите фигури или пиони и неговите лошо поставени фигури ќе му овозможат на играчот на гамбит да ги постави своите фигури и пиони на квадрати кои инаку би биле недостапни. Дополнително, ловците и топовите можат да станат поактивни едноставно затоа што губењето на пиони често доведува до отворени паралели и дијагонали. Поранешниот светски шампион Михаил Таљ, наводно, еднаш му рекол на Михаил Ботвиник дека жртвувал пион затоа што едноставно му било на патот.[5]
  3. Генерирање на позициски слабости: конечно, прифаќањето на гамбит може да доведе до компромитирана пешачката структура, дупки или други позициски недостатоци.

Пример за правилен гамбит е шкотскиот гамбит: 1.e4 e5 2. Nf3 Nc6 3.d4 exd4 4. Bc4. Овде црниот може да го принуди белиот да жртвува пион шпекулативно со 4 ... Bb4+, но белиот добива многу добра компензација за еден пион по 5.c3 dxc3 6.bxc3 или за два пиони по 6.0-0 поканувајќи 6... cxb2 7. Bxb2, поради развојната предност и шансите за напад против црниот крал. Како резултат на тоа, на црниот често му се советува да не се обидува да го добие дополнителниот пион. Посомнителен гамбит е таканаречениот гамбит на Ноќта на вештерките: 1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3. Nc3 Nf6 4. Nxe5 ?! Nxe5 5.d4. Овде инвестицијата (коњ за само еден пион) е преголема за умерената предност да се има силен центар.

Примери

уреди
Ова не е вистински гамбит на Блек, бидејќи по 4. Nxe5!? Qg5! црнит заработува фигура. Белиот може и самиот да игра гамбит со 5. Bxf7+! Ке7 6,0-0! Qxe5 7. Bxg8 Rxg8 8.c3 Nc6 9.d4, кога двата пиони на белиот и центарот на тркалачкиот пион, во комбинација со кралот на погрешно поле на црниот, му даваат на белиот силен надомест за жртвуваниот ловец.

Наводи

уреди
  1. ↑ Brace, Edward R. (1979). An Illustrated Dictionary of Chess. Hamlyn. стр. 114. ISBN 0-600-32920-8.
  2. ↑ Greco, Gioachino (1656). The Royall Game of Chesse-play. Преведено од Beale, Francis. Henry Herringman. Посетено на 6 January 2024.
  3. ↑ O’Conner, Patricia T.; Kellerman, Stewart (18 September 2017). „Run the gambit?“. Grammarphobia. Посетено на 6 January 2024.
  4. ↑ Harper, Douglas. „Gambit“. Online Etymology Dictionary. Посетено на 11 June 2019.
  5. ↑ Sosonko, Genna (6 June 2014). Russian Silhouettes. New in Chess. ISBN 9789056914851. Посетено на 31 January 2016.

Надворешни врски

уреди


  Шах

Фигури | Табла | Правила | Отворања | Стратегија | Тактика | Завршници | Историја | Запис


Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Гамбит&oldid=5251030“