Бела коприва
Lamium album', вообичаено наречена ""бела коприва"" или ""бела мртва коприва"",[1] е цветно растение во семејството Lamiaceae. Може да се најде низ Европа и Азија, расте во различни живеалишта, од отворени пасишта до шуми, генерално на влажна, плодна почва.
| Бела коприва | |
|---|---|
| |
| Бела коприва | |
| Научна класификација [ у ] | |
| Непознат таксон (попр): | Lamium |
| Вид: | Бела коприва |
| Научен назив | |
| Lamium album L. | |
Опис уреди
Lamium album е тревно повеќегодишно растение кое расте до 50–100 cм (1.6–3.3 ст) високо, со зелени, четириаголни стебла. листовите се долги 3–8 cм (0.098–0.262 ст) и 2–5 cм (0.79 ин–1.97 ин) широки, триаголни со заоблена основа и со назабена маргина и ливче долго до 5 cм (0.16 ст); како и многу други членови на Lamiaceae, тие изгледаат површно слични на оние на убодичката коприва (Urtica dioica), но не боцкаат, па оттука и вообичаеното име "мртва коприва". Цветовите се бели, растат во вртежи ('вертициластери') на горниот дел од стеблото, поединечните цветови се долги 15–25 cм (0.49–0.82 ст). Цветовите ги посетуваат многу видови инсекти, но најмногу инсекти со долг јазик, како пчелите.[2]
Распространетост уреди
L. albumсе пронаоѓа во Евроазија, од Ирска на Запад до Јапонија на Исток. Се јавува како два подвида, album во западниот опсег и подсп. „barbatum“ на далечниот исток, континентална Азија и Јапонија.[3] Вообичаено ја има во Англија, ретко на запад и во северна Шкотска и е воведно во источна Ирска.[4]
Одгледување и употреба уреди
Младите листови се можат да се јадат, да се користат во салати и да се готват како зеленчук.
Пчелите, особено бумбарите ги привлекуваат цвеќињата кои се добар извор на ран нектар и полен, па оттука растението понекогаш се нарекува „пчелна коприва““.[5][6]
Живеалиште уреди
На Британските Острови L. album се наоѓа на патиштата, околу жива ограда и на отпадни места.[7][8]
Хемија уреди
Два фенилпропаноидни гликозиди, ламалбозид (2R-галактозилактеозид) и актеозид, флавонол р-кумароилгликозид, тилирозид, 5-кафеоилхинска киселина (хлорогена киселина), заедно со рутозид и кверцетин и каемферол 3-О-гликозид може да се изолираат од цветовите на L. album.[9] Растението исто така содржи иридоид гликозиди ламалбид, албозид А и Б и кариоптозид[10] as well as the hemiterpene glucoside hemialboside.[11]
L.album бил омилен извор на хлорофил и други растителни пигменти за Михаил Цвет, пронаоѓачот на адсорпционата хроматографија.[12]
Во фолклор уреди
Дестилацијата на цвеќињата се смета дека „го развеселува срцето, дава добра боја на лицето и ги прави виталните духови посвежи и живи.[13]
Наводи уреди
| „Бела коприва“ на Ризницата ? |
Надворешни врски уреди
- ↑ „Lamium album“. Информативна мрежа за гермоплазмени ресурси. Служба за земојоделско истражување, Министерство за земјоделство на САД. Посетено на 10 January 2018. (англиски)
- ↑ Van Der Kooi, C. J.; Pen, I.; Staal, M.; Stavenga, D. G.; Elzenga, J. T. M. (2015). „Competition for pollinators and intra-communal spectral dissimilarity of flowers“. Plant Biology. 18 (1): 56–62. doi:10.1111/plb.12328. PMID 25754608.
- ↑ Anderberg, A. „Den Virtuella Floran: Lamium album L.“. Museum of Natural History, Stockholm. Посетено на 19 May 2016.
- ↑ Clapham, A.R., Tutin, T.G. and Warburg, E.F. Excursion Flora of the British Isles. Cambridge University Press. ISBN 0-521-04656-4
- ↑ botanical.com - A Modern Herbal | Nettles
- ↑ „White dead-nettle | the Wildlife Trusts“.
- ↑ Parnell, J. and Curtis, T. 2012. Webb's An Irish Flora. p.360 Cork University Press. ISBN 978-185918-4783
- ↑ Hackney, P. (Ed) 1992. Stewart and Corry's Flora of the North-east of Ireland. Institute of Irish Studies and The Queen's University of Belfast. ISBN 0-85389-446-9
- ↑ Phenylpropanoid esters from Lamium album flowers. Jaromir Budzianowski and Lutoslawa Skrzypczak, Phytochemistry, March 1995, Volume 38, Issue 4, Pages 997–1001, doi:10.1016/0031-9422(94)00727-B
- ↑ Iridoid glucosides from Lamium album. Søren Damtoft, Phytochemistry, January 1992, Volume 31, Issue 1, Pages 175–178, doi:10.1016/0031-9422(91)83030-O
- ↑ Hemialboside, a hemiterpene glucoside from Lamium album. Søren Damtoft and Søren Rosendal Jensen, Phytochemistry, July 1995, Volume 39, Issue 4, Pages 923–924, doi:10.1016/0031-9422(95)00085-L
- ↑ Source book in chemistry 1900-1950, edited by Henry Leicester, p.23.
- ↑ Mrs M. Grieve (1931). „NETTLE, WHITE DEAD“. A Modern Herbal. Botanical.com.
