Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 148.276 статии на македонски јазик
Избрана статија за оваа седмица
Молекула на азот субоксид
Молекула на азот субоксид

Азот субоксидхемиско соединение, азотен оксид со формула N2O. На собна температура, тој е безбоен незапалив гас и има малку сладок мирис и вкус. При покачени температури, азотниот оксид е моќен оксидатор сличен на молекуларниот кислород.

Азотниот оксид има значителна медицинска употреба, особено во хирургијата и стоматологијата, поради неговите анестетички својства и намалување на болката. Неговото колоквијално име „гас за смеење“, измислено од Хамфри Дејви, се должи на еуфоричните ефекти при неговото вдишување, својство што довело до негова рекреативна употреба како дисоцијативен анестетик. Се наоѓа на списокот на есенцијални лекови на Светската здравствена организација. Исто така се користи како оксидатор во ракетни погони и во моторни трки за зголемување на моќноста на моторите.

Атмосферската концентрација на азотен оксид достигнала 333 делови на милијарда (ppb) во 2020 година, зголемувајќи се со стапка од околу 1 ppb годишно. Тој е главен чистач на стратосферскиот озон, со влијание споредливо со влијанието на хлорофлуоројаглеродот. Глобалната застапеност на N2O покажува дека околу 40% од просечните 17 TgN/година (тераграми или милиони метрички тони азот годишно) емисии потекнуваат од човековата активност и покажува дека растот на емисиите главно доаѓа од проширувањето на земјоделството и индустриските извори во економиите во развој. Како трет најважен долготраен стакленички гас, азотен оксид, исто така, значително придонесува за глобалното затоплување. (Дознајте повеќе...)


Слика на денот

„Младата мајка“ од Артуро Мичелена, 1889 г.
Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

Удовскиот Остров
Удовскиот Остров
На денешен ден…

Денес е 6 јануари 2025 г.

Настани:

1392  Скопје потпаднало под османлиска власт и станало седиште на новоформираниот санџак. Скопскиот санџак била прва организирана османлиска провинција на територијата на земјите од некогашна Југославија и база за навлегување кон север и запад.
1838  Во американскиот град Мористаун, во државата Њу Џерси, Семјуел Морзе првпат изведе јавна демонстрација на телеграфот - електричен апарат за испраќање на далечина на знаци составени од точки и цртички. Првиот телеграф е пуштен во работа шест години подоцна (1844) во САД, на линијата Вашингтон - Балтимор.
1896  Во Париз премиерно е прикажан филмот „Пристигање на воз на станицата во Ла Сиота“ (1895) од браќата Лимиер.
1916  На Бадник, кај месноста Дервишка Нива, Бугарската војска извршила колеж врз 103 жители на Поречието. Масакрираните луѓе биле фрлени во ископ.
1945  Во Скопје во присуство на околу 1.000 делегати на македонската младина од Егејска и од Пиринска Македонија, потоа претставници на советската, бугарската, грчката, албанската, српската, хрватската, словенечката и на црногорската младина, како и претставници на англиската мисија, започна со работа Вториот конгрес на Антифашистичката младина на Македонија (НОМСМ). Конгресот ја анализира состојбата во организацијата, донесе низа заклучоци и постави нови задачи. Исто така, беше упатен Проглас до младината на Македонија, повикувајќи ја на нови постигања.
1992  По успешниот референдум, прогласена е независност на Нагорно Карабах, која сѐ уште не е признаена од ниту една меѓународна организација, ниту пак држава.

Родени:

1367  Ричард II — крал на Англија.
1412  Јованка Орлеанка — француска национална хероина од Стогодишната војна (1337-1453.).
1848  Христо Ботев — бугарски револуционер и поет.
1850  Едуард Бернштајн — германски социјалдемократски теоретичар.
1883  Халил Џибран — либански поет.
1903  Валтер Ниг — швајцарски теолог.
1925  Лучано Леџосицилијански мафијаш, инспирација за романот „Кум“ на Марио Пузо.
1926  Кид Гавилан — кубански боксер.
1936  Сафет Исовиќ — босански и југословенски фолк-пејач.
1941  Милутин Бебековски — македонски поет.
1942  Јанис Бутарис — градоначалник на Солун.
1953  Томислав Ивчиќ — хрватски поп-пејач.
1953  Манфред Калц — германски фудбалер.
1956  Џастин ВелбиАрхиепископ Кантербериски, поглавар на Англиканската црква.
1961  Шабан Салиу — македонски политичар.
1963  Пол Кипкоеч — кениски атлетичар.
1973  Христина Андоновска — македонски професор.
1984  Матео Монтагути — италијански велосипедист.
1985  Валерио Ањоли — италијански велосипедист.
1994  Денис Суарез — шпански фудбалер.

Починале:

1693  Мехмед IV — отомански султан.
1882  Ричард Хенри Дана — американски писател.
1884  Грегор Мендел— австриски свештеник, биолог, ботаничар и математичар.
1904  Александар Малинов — македонски револуционер.
1949  Виктор Флеминг — американски филмски режисер.
1983  Владимир Брезовски — македонски историчар.
1987  Маргарет Лоренс — канадска писателка.
1993  Рудолф Нуреев — руски и советски балетан.
1993  Дизи Гилеспи — американски џез-музичар.
1998  Сони Боно — американски музичар и политичар.
1999  Мишел Петручијани — француски џез-музичар.
2022  Питер Богданович — американски режисер.
2023  Џанлука Вијали — италијански фудбалер.

Празници:

Бадник
Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Други области
  • Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
  • Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
  • На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.
Братски проекти

Википедија е проект на Фондацијата Викимедија — непрофитна организација која опфаќа и други проекти:

Ризница
Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
Викивести
Вести со права за слободна употреба
Викиречник
Речник и лексикон
Викицитат
Збирка на цитати
Викикниги
Учебници и прирачници со права за слободна употреба
Викиизвор
Библиотека на дела со права за слободна употреба
Викивидови
Именик на видови
Викиуниверзитет
Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
Мета-вики
Усогласување на проектот „Викимедија“
Википодатоци
База на слободни знаења
Википатување
Отворен туристички водич


Јазик