COX-2 инхибитори

COX-2 инхибитори или коксиби — група на антиинфламаторни лекови со кои селективно е инхибирана само еден од подоблиците на ензимот циклооксигеназа (COX). Најважните подоблици на овој ензим се циклооксигеназа-1 (COX-1) и циклооксигеназа-2 (COX-2).

COX-2 инхибиторите припаѓаат на групата на нестероидални антиинфламаторни лекови.

Предности и недостатоци

Пред откривањето на селективните инхибитори на COX-2, класичните нестероидни антиинфламаторни лекови (НСАИЛ) ги инхибираа неселективно COX-1 и COX-2. Инхибицијата на COX-2 ја намалува синтезата на воспалителни медијатори, што доведува до намалување на воспалението. Дополниелната неселективна инхибиција на COX-1 кај класичните COX-инхибитори е поврзана со одредени несакани дејства. При употреба на COX-инхибитори можна е компликација со крварење на гастричната слузница и пад на функцијата на бубрезите.

Таканаречените селективни COX-2 инхибитори беа развиени за да го таргетираат воспалението, додека COX-1, кој е одговорен за некои важни функции на органите, како што се протокот на крв во бубрезите и заштитата на слузницата на желудникот од стомачната киселина, останува и понатаму ефикасен. Сепак, не е постигната целосна селективност, така што COX-2 инхибиторите имаат делумно инхибиторен ефект и врз COX-1.

При употреба на селективни COX-2 инхибитори, COX-1 е само малку засегнат, но тоа не доведува до целосно отсуство на несаканите ефекти. Во студиите за одобрување и маркетинг студиите, покажана е помала стапка на гастроскопски утврдено оштетување на гастричната слузница во споредба со постарите НСАИЛ. Тоа е затоа што синтезата на гастрични заштитни простагландини од страна на COX-1 е речиси незасегната. Сепак, клиничкото значење на овие наоди останува нејасно.

Поради селективната блокада на COX-2, сепак, повеќе арахидонска киселина е достапна за COX-1, што значи дека тој формира повеќе простагландини, вклучувајќи го и тромбоксан А2, кој има агрегационен ефект врз тромбоцитите. Поради оваа причина, земањето COX-2 селективни инхибитори ја зголемува (повеќе) инциденцата на кардиоваскуларни настани.

Несакани ефекти

Најчесто пријавени несакани ефекти се: инфекција на горниот респираторен тракт, дијареа, диспепсија, болки во горниот дел на стомакот, главоболка. Периферен едем, зголемување на крвниот притисок се јавуваат со COX-2 селективните нестероидни антиинфламаторни лекови исто толку често како и со класичните НСАИЛ.

Во 2004 година, една студија во САД покрена сомнеж дека продолжениот внес на лекот Vioxx ^® (рофекоксиб, селективен COX-2 инхибитор) значително го зголемува ризикот од срцев удар. Инхибиторите на COX-2 ја намалуваат синтезата на простациклин, кој ја инхибира агрегацијата на тромбоцитите и има вазодилататорски ефект, додека формирањето функционалниот антагонист тромбоксан (кој промовира агрегација на тромбоцитите и предизвикува вазоконстрикција) посредувано од страна на COX-1 останува незасегнатo, што резултира со тенденцијата за коагулација во потесните крвни садови. Поради ова, лекот Vioxx ^® беше повлечен од пазарот во септември 2004 година.

Во ноември 2006 година, лумиракоксиб, инхибитор на COX-2, излезе на пазарот, чија структура не е слична на другите коксиби, туку на диклофенак; дали ризикот од кардиоваскуларни несакани ефекти (кои влијаат на срцето и васкуларниот систем) е помал како резултат на тоа, останува нејасно. Лекот сепак беше отстранет од пазарот во 2007 година поради сериозно оштетување на црниот дроб.

COX-2 инхибиторот еторикоксиб не е одобрен во САД поради безбедносни причини, во Германија е одобрен за луѓе на возраст над 16 години. Парентералниот COX-2 инхибитор парекоксиб, кој е сличен со валдекоксиб, е повлечен од пазарот во Швајцарија поради безбедносни причини и не е одобрен во САД.

Коксиби (COX-2 инхибитори)

• Целекоксиб
• Еторикоксиб (не е одобрен во САД)
• Рофекоксиб (тргнат од пазарот во 2004 година)
• Валдекоксиб (тргнат од пазарот во 2005 година)
• Лумиракоксиб (тргнат од пазарот во 2007 година)
• Парекоксиб (не е одобрен во САД)