Хенриета Тодорова
Хенриета Тодорова е археолог од Бугарија, специјалист по праисторија, професор, дописен член на Бугарската академија на науките, дописен член на Германскиот археолошки институт во Берлин, членка во странство на Академијата Лајбниц во Берлин.[1][2]
| Хенриета Тодорова | |
|---|---|
 Хенриета Тодорова во 2011 г. | |
| Роден(а) | Хенриета Теодор Бланк 25 февруари 1933 Софија, Царство Бугарија |
| Починал(а) | 12 април 2015 (возр. 82) Софија, Бугарија |
| Други имиња | Хенриета Вајсова, Хенриета Тодорова-Симеонова |
| Занимање | Археологија |
| Активен период | 1967—2012 |
| Познат(а) по | Неолит и енеолит во Бугарија |
Животопис
уредиХенриета Тодорова е родена како Хенриета Теодор Бланк, на 25 февруари 1933 година во градот Софија, Царство Бугарија, во германско-бугарско семејство на Теодор Бланк и Марија Статкова. Хенриета Тодорова има помлада сестра, Елза. По државниот удар на 9 септември 1944 г. го сменила Теодор во Тодорова. На почетокот на 1950-тите се омажила за Аугустин Вајс (Augustine Vais) од Словачка, со кого го добила синот Иван. Подоцна нивниот брак се растурил. Таа има втор брак со Јордан Симеонов, со кој ја имаат ќерката - Ивета. И овој брак е распуштен.
Хенриета Тодорова студиите ги започнала на Софскиот универзитет, а ги завршила во 1954 година на Универзитет Коменски - Братислава (Словачка), насока историја и филозофија. Во 1964 година ја одбранила тезата на Археолошкиот институт на Словачката академија на науките во градот Нитра на тема „Енеолитска керамика од Тракија и север - Источна Бугарија“. Нејзин претпоставен е Антонин Точик. Истата година докторирала на Универзитет Коменски - Братислава. Во 1967 година, откако победила на конкурс, работела во Археолошкиот институт при Бугарската академија на науките (денес Национален археолошки институт со музеј при Бугарската академија на науките). Токму со овој институт нејзината научна дејност е нераскинливо поврзана.
Во 1978 година ја одбранила својата дисертација на тема „Каменото и бакарното доба во Бугарија“ и ја добила титулата „Доктор по историски науки“. Станала виш научен соработник, прв степен, на Археолошкиот институт. Во периодот 1977-1979 година била научен секретар на Историскиот центар при Бугарската академија на науките. Од 1978 година била дописен член на Германскиот археолошки институт во Берлин. Таа била основач на Проблематичната група за интердисциплинарни истражувања на Археолошкиот институт, подоцна Секција за интердисциплинарни истражувања на НАИМ-БАН. Во периодот 1978-1990 година била нејзин раководител. Од 1989 до 1993 година бил заменик директор на Археолошкиот институт во тимот на професор Велизар Велков. Од 1982 до 1994 година била член на Научниот совет на Археолошкиот институт. Во периодот 1982 - 2000 и 2004 - 2010 година била член на Специјализираниот совет за античка историја, археологија и етнографија при Вишата атестирана комисија во Софиjа. Од 1984 до 1994 година била член на Историската комисија на Вишата атестирана комисија. Во 2004 година била избрана за дописен член на Бугарската академија на науките, а во 2007 година била избрана за членка во странство на престижната германска академија Лајбниц сасајати во Берлин.[1]
Хенриета Тодорова починала на 12 април 2015 година, на 82-годишна возраст, во градот Софија.[3] Според нејзината желба, нејзиното тело било кремирано, а дел од нејзината пепел била расфрлана во езерото Дуранкулак.
Научна дејност
уредиХенриета Тодорова е автор на 18 монографии, над 150 студии, статии, извештаи и критики, објавени во Бугарија и во странство. Објавува на бугарски, англиски, француски, германски, италијански, руски и словачки јазик. Објавено под имињата: Хенриета Ваjсова (Henrieta Vajsová), Хенриета Тодорова-Симеонова (Henrieta Todorova-Simeonova) и Хенриета Тодорова (Henrieta Todorova). Нејзините дела се рецензирани во најреномираните специјализирани публикации. Нејзините истражувачки интереси вклучуваат: ново камено доба (неолит), камено и бакарно време (енеолит), бронзено време, антиката, раниот среден век, раната металургија, климатските промени и нејзиното влијание врз човечкиот живот[4], праисториските општества и нивната последователна трансформација од културните односи и многу повеќе. Таа е откривач на многу од праисториските култури во Бугарија, како што се културите на Усое, Сава, Овчарово, Пољаница, Варна, културниот комплекс Којадермен-Гумелница-Караново VI (КГК VI) и други. Таа е откривач на најраниот монохроматски неолит во Северна Бугарија и на преодниот период од енеолитот до бронзеното доба.[5] Ги раководел истражувањата на повеќе праисториски наоѓалишта. Најпознати од нив се: Гољамо Делчево, Овчарово, Пољаница, Тополница и Дуранкулак. Ја истражува и ја става на располагање на науката праисторијата на североисточна Бугарија и западниот брег на Црното Море. Карактеристично за научната работа на Хериета Тодорова е испитувањето на археолошките податоци во поширок наднарегионален аспект, претворајќи ги во значајни историски извори. Значаен е и нејзиниот придонес во проучувањето на најраната металургија на Балканот. За време на неговиот живот, резултатите од проучувањето на Археолошкиот комплекс кај селото Дуранкулак ги прифатил како едно од неговите најзначајни достигнувања.
Прочитајте курсеви за предавања на Софски универзитет „Св. Климент Охридски“, Нов бугарски универзитет и Великотарновски универзитет „Св. Свети Кирил и Методиј“. Тој одржа десетина јавни предавања за популаризација на достигнувањата на бугарската праисторија во Берлин, Франкфурт, Келн, Хајделберг и други градови во Германија. Била визитинг професор на повеќе универзитети: во 1988 година – во Бон (Германија); во 1990 година – во Хаџетепе во Анкара (Турција); во 1999 - 2000 година - во Фрајберг (Германија) и во 2007 - 2008 година - во Хајделберг (Германија).
Хенриета Тодорова е учесник на бројни меѓународни научни конгреси, симпозиуми и конференции. Од 1979 до 1996 година е член на раководството на Меѓународниот научен форум „Проблеми на праисторијата на регионот на Долна Дунав“. Учествувал на 14 негови меѓународни симпозиуми: 2 во Словачка, 2 во Чешка, 2 во Унгарија, 2 во Италија, 2 во Грузија, 2 во поранешна Југославија и 2 во Грција. Организатор е на три меѓународни симпозиуми за праисторија во Бугарија: во 1978 година - "Pulpudaeva Praehistoricus" - во Пловдив, во 1988 - "Pontus Praehistoricus" - во Добрич и во 2004 година - "Strymon Praehistoricus" - Кустендил–Благоевград–Серес–Амфиполис.
Во периодот 1984-1986 година учествува во бугарско-германскиот проект „Садовец“ (проект на Баварската академија на науките). Во 1993-1998 година, тој учествуваше во проектот на институтите Макс Планк во Мајнц и Хајделберг за проучување на најраната металургија во Бугарија. Во периодот 1993-2007 година била на чело на бугарскиот тим во бугарско-грчкиот проект „Промахон-Тополница“.
Хенриета Тодорова е главен уредник на повеќетомната научна серија „Durankulak“ - публикација на Германскиот археолошки институт во Берлин; член на редакцијата на „Сборник Добруџа“ од основањето до 2002 година; ко-уредник на серијата In the Steps of J.H. Gaul. Извесно време бил и главен уредник на списанието Studia Praehistorica.
Благодарност
уреди- Во 2003 година, Хенриета Тодорова беше прогласена за почесен граѓанин на градот Добрич.
- Во 2003 година е објавен зборник во нејзина чест (број 21 на списанието „Сборник Добруџа“, 2003 година).
- Во 2007 година, Националниот археолошки институт со музеј при БАН издаде уште една збирка во нејзина чест - „PRAE: In honorem Хенриета Тодорова“.[6]
- Во 2016 година, колеги и пријатели од Романија ѝ ја посветија збирката („Во спомен на Хенриета Тодорова“) научни статии на тема „Помеѓу Земјата и небото, симболите и знаците“ Between Earth And Heaven Symbols And Sygns. ISBN 978-606-8698-10-6.[7]
Публикации за проф. Хенриета Тодорова
уреди- Vajsova-Simeonova, Henrieta. — In: Jan Filip (Ed.). Encyclopedic Manual for Prehistoric and Early Historic Europe II, Prag 1968, стр. 1562.
- Todorova, Henrieta (Simeonova) — In: J. Filip and J. Harlan (Ed’s.). Encyclopedic Manual for Prehistoric and Early Historic Europe III — adenda, Prag 1998, стр. 386.
- Тодорова-Вайсова, Хенриета. — In: Петър Чолов (Ed.). Български историци: Биографично-библиографски справочник. София 1981, стр. 386.
- Васил Николов. Юбилей на проф. д.и.н. Хенриета Тодорова. — Археология 44/1, 2003, стр. 67—68.
- R. Krauß, Henrieta Todorova 1933-2015. Über die Liebe zur deutschen Sprache und zur Archäologie. Praehistorische Zeitschrift 91, 2016, 220-224.
Надворешни референци
уредиНаводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 Nekrolog auf unser Mitglied Prof. Dr. Henrieta Todorova Vaisova
- ↑ Mark Stefanovich, Christina Angelova (eds.). PRAE – In Honorem Henrieta Todorova, Sofia: National Archaeological Institute with Museum, 2007, pp. IX—XLII
- ↑ Хенриета Тодорова 25.02.1933–12.04.2015 г.
- ↑ Henrieta Todorova 2016. Klimawandel und Kulturkollaps
- ↑ Mark Stefanovich, Christina Angelova (eds.). PRAE – In Honorem Henrieta Todorova, Sofia: National Archaeological Institute with Museum, 2007, pp. IX—XLII
- ↑ PRAE: In honorem Henrieta Todorova
- ↑ Urdu C-E., Poruciuc, A., Lazarovici, C-M. (eds.). Between Earth And Heaven Symbols And Sygns. Papers presented at the international symposium „FROM SYMBOLS TO SIGNS. SIGNS, SYMBOLS, RITUALS IN SANCTUARIES“ Suceava, Romania, 11 – 13 септември 2015. Muzeul Bucovinei Suceava, Academia Română-Filiala Iaşi, Institutul de Arheologie Iaşi (Editura Karl. A. Romstorfer 2016)