Кипар: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Ред 285:
==Економија==
{{Главна|Економија на Кипар}}
[[File:Cyprus central bank Nicosia Republic of Cyprus.jpg|thumb|upright=0.9|[[Централна Банка на Кипар]]]]
Во раниот [[21 век]] кипарската економија се проширила и станала просперитетна<ref name=econ />. Сепак, во [[2012]] година таа била погодена од финансиската и банкарската криза во [[Еврозона|Еврозоната]]. Во јуни 2012 година, кипарската влада објавила дека ќе й требаат 1,8 милијарди евра странска помош за поддршка на Кипарската банка, а ова било проследено и од ''Fitch Ratings'', со што се намалил кредитниот рејтинг на Кипар<ref name=BBCJune>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-18577983 |title=Cyprus's credit rating cut to junk status by Fitch |date=25 June 2012 |work=BBC News |publisher=BBC News Online |accessdate=25 June 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120628131610/http://www.bbc.co.uk/news/business-18577983 |archive-date=28 June 2012 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>. ''Fitch Ratings'' изјавил дека на Кипар ќе му треба дополнителни 4 милијарди евра за поддршка на нејзините банки, а намалувањето главно се должи на изложеноста на грчката финансиска криза на Банката на Кипар, Кипарската популарна банка и Хеленик банка, три најголеми банки на Кипар.
[[File:BlueEurozone.svg|thumb|Кипар е дел од монетарната унија, Еврозоната (темно сина) и единствениот пазар на ЕУ.]]
Кипарската финансиска криза во 2012-2013 година довела до договор со Еврогрупата во март 2013 година за поделба на втората по големина банка во земјата, Кипарската популарна банка (исто така позната и како Лајки банка), и била категоризирана како лоша банка која би се урнала со текот на времето и добра банка која ќе ја апсорбира Банката на Кипар. Во замена за финансиска помош од 10 милијарди евра од Европската комисија, Европската централна банка и Меѓународниот монетарен фонд, кипарската влада требало да наметне политика кон неосигурените депозити, голем дел од кои ги држеле богатите Руси кои го користеле Кипар како даночен рај. Не биле засегнати осигурените депозити од 100.000 евра или помалку<ref>{{cite web|title=Eurogroup Statement on Cyprus|url=http://eurozone.europa.eu/newsroom/news/2013/03/eg-statement-cyprus-25-03-13/|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20171011040449/http://www.consilium.europa.eu/en/splash/?requested=%2fcouncil-eu%2feurogroup%2f|dead-url=yes|archive-date=11 October 2017|publisher=[[Eurogroup]]|accessdate=30 March 2013|date=25 March 2013|df=dmy-all}}</ref><ref name=ReutersNewdeal>{{cite news |author=Jan Strupczewski |author2=Annika Breidthardt |title=Last-minute Cyprus deal to close bank, force losses |work=Reuters |date=25 March 2013 |url=https://www.reuters.com/article/2013/03/25/us-cyprus-parliament-idUSBRE92G03I20130325 |accessdate=25 March 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130325042059/https://www.reuters.com/article/2013/03/25/us-cyprus-parliament-idUSBRE92G03I20130325 |archive-date=25 March 2013 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref><ref name=Ekathimerini>{{cite news |title=Eurogroup signs off on bailout agreement reached by Cyprus and troika |newspaper=Ekathimerini |location=Greece |date=25 March 2013 |url=http://www.ekathimerini.com/4dcgi/_w_articles_wsite1_1_25/03/2013_489702 |accessdate=25 March 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130326124216/http://www.ekathimerini.com/4dcgi/_w_articles_wsite1_1_25/03/2013_489702 |archive-date=26 March 2013 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>.
[[File:Limassol New General Hospital 03.JPG|thumb|upright=0.9|Општа болница во Лимасол]]
Според проценките на Меѓународниот монетарен фонд од 2017 година, БДП по глава на жител (прилагоден на куповната моќ) на 36.442 долари е под просекот на Европската Унија<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2017&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=16&pr1.y=7&c=423&s=PPPPC&grp=0&a= Cyprus, World Economic Outlook Database, April 2017] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171014103154/http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2017&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=16&pr1.y=7&c=423&s=PPPPC&grp=0&a= |date=14 October 2017 }}, International Monetary Fund. Retrieved 3 October 2017.</ref><ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=48&pr.y=4&sy=2017&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=998&s=PPPPC&grp=1&a=1 European Union, World Economic Outlook Database, April 2017] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171004034622/http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=48&pr.y=4&sy=2017&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=998&s=PPPPC&grp=1&a=1 |date=4 October 2017 }}, International Monetary Fund. Retrieved 3 October 2017.</ref>. Кипар е користен како база за неколку офшорни бизниси поради ниските даночни стапки. Туризмот, финансиските услуги и превозот се значајни делови на економијата. Економската политика на кипарската влада се фокусирала на исполнување на критериумите за прием во Европската Унија. Кипарската влада го усвоила еврото како национална валута на 1 јануари 2008 година<ref name=econ>{{cite web |url=http://www.cyprus.gov.cy/portal/portal.nsf/All/2E23E22A811DE449C2256EBD004F3BEB?OpenDocument |title=Cyprus Economy |accessdate=4 May 2007 |work=Republic of Cyprus |publisher=cyprus.gov.cy |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120623090342/http://www.cyprus.gov.cy/portal/portal.nsf/All/2E23E22A811DE449C2256EBD004F3BEB?OpenDocument |archivedate=23 June 2012}}</ref>.
Кипар е последен член на ЕУ целосно изолиран од енергетските интерконекции и се очекува дека ќе биде поврзан со европската мрежа преку ''EuroAsia Interconnector'', 2000 MW HVDC подземен кабел за напојување<ref name="EA">{{cite web|url=http://www.euroasia-interconnector.com/wp-content/uploads/2018/01/EuroAsia_Interconnector_Project_Overall_leaflet_English.pdf|title=The EuroAsia Interconnector|access-date=20 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180216204549/http://www.euroasia-interconnector.com/wp-content/uploads/2018/01/EuroAsia_Interconnector_Project_Overall_leaflet_English.pdf|archive-date=16 February 2018|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref>. Интерконекторот на Евроазија ќе ги поврзува грчките, кипарските и израелските енергетски мрежи. Тој е водечки проект од заеднички интерес на Европската Унија и, исто така, приоритетен проект за изградба на ''EuroAsia Interconnector''<ref name="EU">{{cite web|url=https://ec.europa.eu/inea/en/connecting-europe-facility/cef-energy/projects-by-country/multi-country/3.10.1-0004-cyel-s-m-16|title=EU Projects by country|access-date=20 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117013332/https://ec.europa.eu/inea/en/connecting-europe-facility/cef-energy/projects-by-country/multi-country/3.10.1-0004-cyel-s-m-16|archive-date=17 January 2018|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref><ref name="FU">{{cite web|url=https://ec.europa.eu/energy/en/topics/infrastructure/projects-common-interest/funding-projects-common-interest|title=Funding for Projects of Common Interest – Energy – European Commission|website=Energy|date=2017-04-05|access-date=20 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180127083951/https://ec.europa.eu/energy/en/topics/infrastructure/projects-common-interest/funding-projects-common-interest|archive-date=27 January 2018|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref>.
Во последниве години откриени се значителни количини природен гас во областа позната како Афродита (во експлоатативниот блок за дупчење 12) во ексклузивната економска зона на Кипар (ЕЕЗ)<ref>{{cite news |last=Gilson |first=George |title=Something sizzling in Cyprus: gas shakes regional chessboard |url=http://www.athensnews.gr/issue/13427/36582 |newspaper=[[Athens News]] |date=23 January 2011 |accessdate=7 September 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120128165535/http://www.athensnews.gr/issue/13427/36582 |archivedate=28 January 2012 |df=dmy-all }}</ref>, околу 175 километри јужно од Лимасол<ref>{{cite news |last=Ali |first=Jaber |title=Lebanese Cabinet discusses offshore energy policies |url=http://www.middle-east-confidential.com/1470-lebanese-cabinet-discusses-offshore-energy-policies.html |newspaper=Middle East Confidential |date=15 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120118191351/http://www.middle-east-confidential.com/1470-lebanese-cabinet-discusses-offshore-energy-policies.html |archivedate=18 January 2012 |accessdate=7 September 2011}}</ref>. Сепак, турските компании за дупчење во длабочина од 2013 година имаат пристап до природните гасови и нафтените ресурси од 2013 година<ref>{{cite web |url=http://www.hurriyetdailynews.com/turkey-may-drill-for-oil-and-gas-in-cyprus-minister.aspx?PageID=238&NID=55114&NewsCatID=348 |title=Turkey may drill for oil and gas in Cyprus: Minister – ENERGY |access-date=1 February 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140202172134/http://www.hurriyetdailynews.com/turkey-may-drill-for-oil-and-gas-in-cyprus-minister.aspx?PageID=238&NID=55114&NewsCatID=348 |archive-date=2 February 2014 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>. Кипар ја обележал својата морска граница со [[Египет]] во 2003 година, со [[Либан]] во 2007 година<ref>{{cite web |title=Cyprus – Exclusive Economic Zone – Turkey's provocative behaviour |url=http://www.cyprus.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/0/FE475A6A54F2F7B2C225757100257AD4?opendocument |publisher=Republic of Cyprus |date=10 August 2011 |accessdate=7 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120111063117/http://www.cyprus.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/0/FE475A6A54F2F7B2C225757100257AD4?opendocument |archive-date=11 January 2012 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>, и со [[Израел]] во 2010 година<ref>{{cite news |title='Don't attempt to test Turkey's past' |url=http://www.hurriyetdailynews.com/n.php?n=8216don8217t-attempt-to-test-turkey8217s-past8217-2011-09-06 |newspaper=[[Hürriyet Daily News]] |date=6 September 2011 |location=Istanbul |accessdate=7 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110908052540/http://www.hurriyetdailynews.com/n.php?n=8216don8217t-attempt-to-test-turkey8217s-past8217-2011-09-06 |archive-date=8 September 2011 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>. Во август 2011 година, американската фирма ''Noble Energy'' склучила договор за поделба на производството со кипарската влада во врска со комерцијалниот развој на блокот<ref>{{cite news|last=Ament|first=Carol|title=Full speed ahead for Cyprus drilling|url=http://famagusta-gazette.com/full-speed-ahead-for-cyprus-drilling-p12736-69.htm|accessdate=7 September 2011|newspaper=Famagusta Gazette|date=19 August 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20120326132611/http://famagusta-gazette.com/full-speed-ahead-for-cyprus-drilling-p12736-69.htm|archive-date=26 March 2012|dead-url=yes|df=dmy-all}}</ref>.
Турција, која не ги признава граничните договори на Кипар со своите соседи<ref>{{cite news |title=Noble Energy: Good chance of large gas find off Cyprus |url=http://www.neurope.eu/article/noble-energy-good-chance-large-gas-find-cyprus |newspaper=[[New Europe (newspaper)|New Europe]] |date=20 February 2011 |accessdate=7 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120330094744/http://www.neurope.eu/article/noble-energy-good-chance-large-gas-find-cyprus |archive-date=30 March 2012 |dead-url=yes |df=dmy-all }}</ref>, се заканила дека ќе ги мобилизира своите поморски сили ако Кипар продолжи со плановите за започнување на бушење во Блок 12<ref>{{cite news |title=Ankara threatens naval action over Cyprus' Block 12 drill |url=http://www.panarmenian.net/eng/news/77401/Ankara_threatens_naval_action_over_Cyprus_Block_12_drill |newspaper=[[PanARMENIAN.Net]] |date=6 September 2011 |accessdate=7 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120406202940/http://www.panarmenian.net/eng/news/77401/Ankara_threatens_naval_action_over_Cyprus_Block_12_drill |archive-date=6 April 2012 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>. Кипарските напори за дупчење имаат поддршка од САД, ЕУ и ОН, а на 19 септември 2011 започнало дупчењето во Блок 12 без пријавени инциденти<ref>{{cite news |title=Turkey's Miscalculation Over Cypriot Drilling |url=https://www.stratfor.com/sample/geopolitical-diary/turkeys-miscalculation-over-cypriot-drilling |work=Stratfor News |date=20 September 2011 |accessdate=12 June 2015 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150614012637/https://www.stratfor.com/sample/geopolitical-diary/turkeys-miscalculation-over-cypriot-drilling |archivedate=14 June 2015 |df=dmy-all }}</ref>.
Поради големиот прилив на туристи и странски инвеститори, кипарскиот пазар за изнајмување имот во последниве години расте<ref name=tourism>{{cite web |url=http://www.apropertyincyprus.com/cyprus/ |title=Growth in tourism has stimulated the property market in Cyprus |accessdate=15 December 2008 |date=10 November 2008 |publisher=apropertyincyprus.com |work=Property Abroad |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081218094211/http://www.apropertyincyprus.com/cyprus/ |archivedate=18 December 2008 |df=dmy-all }}</ref>. Кон крајот на 2013 година, Кипарското урбанистичко планирање објавило серија мерки за стимулирање на пазарот за недвижнини и да го зголеми бројот на сопствени настани во градските центри во земјата<ref name=property>{{cite web |url=http://www.urban-keys.com/urban_keys_news.asp?ID=19 |title=New Incentives for Town Centres in Cyprus |date=7 March 2014 |publisher=urban-keys.com |work=Cyprus real Estate |accessdate=11 October 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304092250/http://www.urban-keys.com/urban_keys_news.asp?ID=19 |archive-date=4 March 2016 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>. Ова следело по претходните мерки за брзо доделување на дозволи за имиграција на државјани на трети земји кои инвестираат во Кипар<ref name=Immigration>{{cite web |url=http://www.urban-keys.com/urban_keys_news.asp?ID=6 |title=Immigration Permits for Investors in Cyprus |date=7 March 2014 |publisher=urban-keys.com |work=Cyprus real Estate |accessdate=16 April 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304075656/http://www.urban-keys.com/urban_keys_news.asp?ID=6 |archive-date=4 March 2016 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>.
===Сообраќај===
== Демографија ==
| |||