Лавина купола: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето |
Нема опис на уредувањето |
||
Ред 1:
[[File:Volcán Chaitén-Sam Beebe-Ecotrust.jpg|thumb|right|Слика од [[ринолит]]ска лавинска купа .]]
'''Лавинска купа''' или '''Вулканска купа''' — термин во [[вулканологија]]та која има кружна форма која произлегува од бавната [[екструзија]] на [[Вискозност|вискозната]] [[лава]] од вулканот. [[Геохемија]]та на лавинските купи може да варираат од [[базалт]] до [[риолит]], иако повеќето сочувани купи имаат тенденција да имаат висока содржина на [[силициум диоксид]]. Карактеристичната форма на купата се должи на високата висконост што спречува лавата да тече многу далеку. Овој висок вискозитет може да се добие на два начини: со високо нивоо на [[силициум диоксид]] во [[магма]]та, или со дегазирање на течната магма. Бидејќи вискозните базалтни и андезитни купи брзо и лесно се распаѓаат со понатамошно мешање на течна лава, повеќето од зачуваните купи имаат висока содржина на силициум диоксид и се состојат од [[риолит]] или [[дацит]].▼
[[File:Mono Crater closeup-1000px.jpeg|thumb|right|.]]
'''Лавинска купа''' или '''Вулканска купа''' — термин во [[вулканологија]]та која има кружна форма која произлегува од бавната [[екструзија]] на [[Вискозност|вискозната]] [[лава]] од вулканот. [[Геохемија]]та на лавинските купи може да варираат од [[базалт]] до [[риолит]], иако повеќето сочувани купи имаат тенденција да имаат висока содржина на [[силициум диоксид]]<ref name=eov>{{Citation
| last = Fink, Jonathan H.
| first = Anderson, Steven W.
| authorlink =
| editor-last = Sigursson
| editor-first = Haraldur
| title = Bernard Lewis
| encyclopedia = Encyclopedia of Volcanoes
| volume =
| pages = 307–319
| publisher = [[Academic Press]]
| location =
| year = 2001
| url =
▲
Постоењето на лавинска купа е можно и за некои куполни структури на површината на [[Марс]] во западниот дел на Аркадиската низина и во рамките на [[Тера Сиренум]]<ref>{{cite journal|last1=Rampey|first1=Michael L.|last2=Milam|first2=Keith A.|last3=McSween|first3=Harry Y.|last4=Moersch|first4=Jeffrey E.|last5=Christensen|first5=Philip R.|title=Identity and emplacement of domical structures in the western Arcadia Planitia, Mars|journal=Journal of Geophysical Research|date=28 June 2007|volume=112|issue=E6|doi=10.1029/2006JE002750}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Brož|first1=Petr|last2=Hauber|first2=Ernst|last3=Platz|first3=Thomas|last4=Balme|first4=Matt|title=Evidence for Amazonian highly viscous lavas in the southern highlands on Mars|journal=Earth and Planetary Science Letters|date=April 2015|volume=415|pages=200–212|doi=10.1016/j.epsl.2015.01.033|url=https://zenodo.org/record/889322}}</ref>.
== Динамика на купола==
Лавинската купа се развиваат непредвидливо, поради нелинеарна динамика предизвикана од [[кристализација]] и надминување на високо-вискозната лава во каналот на магмата<ref>{{Citation|title=Nonlinear dynamics of lava dome extrusion|journal=Nature|volume=402|pages=37–41 |date=4 November 1999 |url=http://www.geo.mtu.edu/EHaz/VolcanoInstability_class/melnik/melnik%20sparks%20nature.pdf|first1=O|last1=Melnik|first2=R. S. J. |last2=Sparks|doi=10.1038/46950|issue=6757|bibcode = 1999Natur.402...37M }}</ref>. Купите се подложени на разни процеси како што се раст, колапс, зацврстување и [[ерозија]].
Лавинските купи имаат со ендогенски раст или екзогенски раст на купата. Првиот имплицира проширување на внатрешната купа за да се приспособат на новата лава, а второто се однесува на површно натрупување на лава. Купата може да достигне височина од неколку стотици метри и може полека и постојано да расте со месеци (на пример, вулканот [[Узен]]), години (на пример, вулкан [[Суфриер Хилс]]), или дури со векови (на пример, вулканот [[Мерапи]]). Страните на овие структури се составени од нестабилни каменски остатоци. Поради наизменичното зголемување на притисокот на гасот, еруптираните купи честопати можат да доживеат епизоди на експлозивна ерупција со текот на времето. Ако дел од лавинската купола се распадне додека сеуште е стопена, може да произведе [[пирокластични текови]], една од најпознатите смртоносни форми на вулкански настан. Други опасности поврзани со лавинските купи се уништување на територии, [[шумски пожар]]и и [[лахар]]и предизвикани од пирокластични текови во близина на кал, снег и мраз. Купите се една од главните структурни карактеристики на многу [[стратовулкан]]и ширум светот. Тие се склонети кон невообичаено опасни експлозии, бидејќи содржат риолитска лава богата со силика.
Карактеристиките на ерупциите вклучуваат долг период и хибридна [[сеизмичност]], што се должи на вишокот на течен [[притисок]] во комората. Други карактеристики на лавинските купи ја вклучуваат нивната полусферична форма на [[купола]], циклуси на раст во долги периоди и ненадејни насипи на насилна експлозивна активност.
== Наводи ==
{{наводи}}
== Надворешни врски ==
{{Commons category|Lava domes}}
{{Commons category|Lava coulées}}
{{Volcanoes}}
[[Категорија:Лавинска купа| ]]
| |||