Специјална теорија за релативноста: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Ред 478:
{{Главна статија|Испитување на специјалната релативност|Несеогласувања со релативната теорија}}
Специјалната релативност во [[Минкевскиев време-простор|Минкевскиевиот време-простор]] е прецизна само кога [[апсолутна вредност|апсолутната вредност]] на [[гравитационен потенцијал|гравитациониот потенцијал]] е многу помал од ''c''<sup>2</sup> во областа од интерес.<ref>{{cite book
|title=Einstein's general theory of relativity: with modern applications in cosmology
|author=Øyvind Grøn and Sigbjørn Hervik
|publisher=Springer
|year=2007
|isbn=0-387-69199-5
|page=195
|url=http://books.google.com/books?id=IyJhCHAryuUC}}, [http://books.google.com/books?id=IyJhCHAryuUC&pg=PA195 Extract of page 195 (with units where c=1)]
</ref> Во силно гравитационо поле, мора да се употребува [[општа теорија за релативноста|општата теорија за релативноста]]. Општата релативност преминува во специјална релативност на границата на слабото поле. При многу мали големини, како што е [[Планкова должина|Планковата должина]] и помали, мора да се земат во предвид и квантните ефекти при што се добива [[квантна гравитација|квантната гравитација]]. Но при макроскопки големини и при отсуство на силни гравитациони полиња, специјалната релативност опитно се испитува со висока прецизност (10<sup>−20</sup>)<ref>The number of works is vast, see as example:<br />
{{cite journal|author=Sidney Coleman, Sheldon L. Glashow|title=Cosmic Ray and Neutrino Tests of Special Relativity|journal= Phys. Lett. |volume=B405 |year=1997|pages= 249–252|arxiv=hep-ph/9703240|doi=10.1016/S0370-2693(97)00638-2|issue=3–4|bibcode = 1997PhLB..405..249C }}<br />
An overview can be found on [http://www.edu-observatory.org/physics-faq/Relativity/SR/experiments.html this page]</ref>
а со тоа и прифатена од целата научна заедница. Резултатите од опитите кои како да се спротиставени и не се повторливи се верува дека се грешки кои настанале при испитувањето.
Специјалната релативност е математички самостојна и е дел од современите физички теории, најчесто како дел од [[квантна теорија на полиња|квантната теорија на полиња]], [[теорија на жиците|теоријата на жиците]], и општата релативност.
Њутновата механика математички ја следи специјалната релативност при мали брзини (споредени со брзината на светлината) – со тоа Њутновата механика може да се смета како специјална релативност за тела кои се движат со мали брзини. Погледајте [[класична механика]] за пообемно образложение.
Неколку опити пред трудот на Ајнштајн во 1905 г. сега се толкуваат како докази за релативноста. Од сите овие Ајнштајн бил запознат со опитот на Физо,<ref>{{cite journal|author=John D. Norton|year=2004|first1=John D.|journal=Archive for History of Exact Sciences|title= Einstein's Investigations of Galilean Covariant Electrodynamics prior to 1905|pages= 45–105|volume=59|url=http://philsci-archive.pitt.edu/archive/00001743/|doi=10.1007/s00407-004-0085-6|bibcode=2004AHES...59...45N}}</ref> и историчарите се сигурни дека Ајнштајн знаел за Мајкелсон-Морлиевиот опит дури во 1899 г. и покрај тврдењата дека тоа го дознал во подоцнежните години и не имал никава улога во создавањето на теоријата.<ref name="mM1905">{{cite journal|author= Jeroen van Dongen|title=On the role of the Michelson–Morley experiment: Einstein in Chicago|url=http://philsci-archive.pitt.edu/4778/1/Einstein_Chicago_Web2.pdf|journal= Eprint arXiv:0908.1545|volume= 0908|page= 1545|year= 2009|bibcode= 2009arXiv0908.1545V|arxiv=0908.1545}}</ref>
* [[Физов опит|Физовиот опит]] (од 1851 г., повторен од Мајкелсон и Морли во 1886 г.) ја определува брзината на светлината во подвижна средина, со резултати кои се во согласност со релативистичкото собирање на колинеарни брзини.
* Познатиот [[Мајкелсон–Морлиев опит|Мајкелсон-Морлиевиот опит]] (1881 г., 1887г.) даде понатамошна подршка на постулатот дека забележувањето на апсолутна појдовна брзина во системот не може да се постигне. Треба да се каже дека, спротивно на многуте тврдења, кажува многу малку за непроменливоста на брзината на светлината во однос на изворот и брзината на набљудувачот, со тоа што изворот и набљудувачот патуваат постојано со иста брзина.
* [[Троутон–Нобелов опит]] (1903 г.) покажал дека моментот на сила на кондензаторот е независен од местоположбата и инерцијалниот појдовен систем.
* [[Опитите на Рајли и Брејс]] (1902 г., 1904 г.) покажале дека скусувањето на должината не води до двојно прекршување за подвижен набљудувач, во согласност со принципот за релативност.
[[забрзувач на честички|Забрзувачите на честички]] секојдневно ги забрзуваат и мерат својствата на честичките кои се движат со брзини блиски до брзината на светлината, и нивното дејство е во целосна согласност со теоријата за релативност но не е во согласност со [[Њутнова механика|Њутновата механика]]. Овие машини едноставно не би работеле ако не се направени според релативистичките принципи. Во продолжение, задоволителен број на современи опити се осмислени за испитување на специјалната релативност. Еве неколку примери:
* [[Опити за релативистичката енергија и импулс ]] – испитување на ограничувачката брзина на честичките
* [[Ивес-Стивелов опит|Ивес-Стивеловиот опит]] – се испитува Доплеровиот ефект и временското скусување
* [[Веремнско скусување на подвижни честички]] – релативистички ефекти кај брзо движечки честички и нивниот полуживот
* [[Кенеди–Торндајков опит]] – временско скусување во согласност со Лоренцовите преобразби
* [[Хју–Древеров опит]] – испитување на изотропијата на просторот и масата
* Современи испитувања за прекршување на Лоренцовите пробразби – разни современи испитувања
* опитите кои ја испитуваат [[теорија на оддавање|теоријата на оддавање]] покажаа дека брзината на светлината е независна од брзината ан оддавачот.
* опити кои го испитуваат хипотезата на завлекувањето на етерот – не постои „етерна пречка на протокот“.
==Теориите на релативноста и квантната механика==
==Поврзано==
| |||