Петар Чаулев: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с File renamed: File:Petat Chaulev2.jpgFile:Petar Chaulev2.jpg File renaming criterion #5: Correct obvious errors in file names (e.g. incorrect proper nouns or false histori...
Нема опис на уредувањето
Ред 9:
| починал-место={{починал во|Милано|Италија}}
}}
'''Петар Чаулев''' (1881-1924) бил македонски револуционер, учесник во [[Илинденското востание]]. Се школувал во [[Охрид]] и [[Битола]],кратко учителствувал во [[Охридско]]. Бил организатор на револуционерните комитети во [[Охридско]], [[Преспанско]] и [[Леринско]] во 1899 година. Во [[Илинденското востание]] бил војвода и раководител на [[Охридскиот револуционерен комитет]], во 1911 година бил член на [[Обиди за возобновување и реосновање на ВМОРО|ЦК на ВМОРО]]. Учествувал во [[Балканските војни]], во [[Тиквешко востание|Тиквешкото]] и во [[Охридско востание|Охридското востание]]. За време на бугарската окупација во [[Првата светска војна]] бил околиски началник на Охрид. По војната учествувал со [[Тодор Александров]] и [[Александар Протогеров]] во создавањето на [[ВМРО (Автономистичка)|ВМРО]]. Бил потписник на [[Мајски манифест|Мајскиот манифест]]. Бил [[Убиство на Петар Чаулев|убиен]] од страна на [[Димитар Стефанов]], член на [[ВМРО (Автономистичка)|ВМРО]].
== Биографија ==
=== Семејство ===
Роден е во [[Охрид]] на 18 декември 1881 година. Потекнува од познато охридско семејство кое во давнина го носело презимето Малечкобеговци, Всушност, презимето Малечкобеговци фигуративно го опишувало нивното богаствобогатство, споредувајќи ги со ''„мали бегови“''. Презимето Чауле веќе го носеле неговиот дедо Ном и баба Ана, кои имале три сина: Јане, Диме и Јаким. Татко на Петар, најмалиот син Јаким, бил рибар, додека мајката Флора, која потекнувала од повидните фамилии од пограничниот регион кон [[Албанија]] и била братучетка со познатиот [[Кузман Шапкарев]], имала завршено учителска школа. Јаким и Флора имале повеќе деца, но сите освен Петар изумрелеумреле.
 
===Македонската револуционерна организација ===
Ред 19:
{{Главна|Македонска револуционерна организација}}
[[Податотека:chaulev1.jpg|десно|мини|150п|Портрет на Петар Чауле]]
Се школувал во [[Охрид]] и во [[Битола]] и на 17 години, како ученик на битолската гимназија свСв. Кирил и Методиј, положил заклетва и се вклучил во македонското ослободително движење. По краткото учителствување во охридските села, од [[1899]] година се јавува како организатор на револуционерните комитети во [[Охридско]], [[Преспанско]] и [[Леринско]] <ref>Георгиев, Величко, Стайко Трифонов, История на българите 1878 - 1944 в документи, том 1 1878 - 1912, част втора, стр. 475-481., „Българските революционни чети в Македония според доклад на А. Тошев до министъра на външните работи и изповеданията Д. Станчов“</ref> и како војвода во [[Охридско]] за време на [[Илинденското востание]]. Во тие бурни години од почетокот на веков, кога револуционерното движење ги собира македонските интелектуалци, Петар Чауле се оженил со стружанката Злата, од познатото семејство Голабовци. Сестрата на Злата, која подоцна ќе им помогне, била омажена за Серафим Миладинов, братучед на познатиот македонски поет [[Константин Миладинов]]. Петар Чауле како свадбен подарок на Злата и подарил мало пиштолче украсено со скапоцени камења“''.
Петар Чауле после загушувањето на илинденското востание заедно со својот сограѓанин [[Христо Узунов]] остануваат да живеат и работат за ревулуционерното дело на македонците и тоа во својот регион односно Охридско-Стурушко. Чаулев во повеќе села во Охридскиот регион а посебно во дебарца учителствува, кои што во исто време го организира населението за понатамошна борба против турската империја која се наоѓаше во изумирање“''.
 
Во тие бурни години Петар Чауле се оженил со стружанката Злата, од познатото семејство Голабовци. Сестрата на Злата, која подоцна ќе им помогне, била омажена за Серафим Миладинов, братучед на познатиот македонски поет [[Константин Миладинов]]. Петар Чауле како свадбен подарок на Злата и подарил мало пиштолче украсено со скапоцени камења“''.
За време на [[Младотурската револуција]] во [[1908]] година повторно се вратил во својот роден град [[Охрид]], каде што бил уапсен и затворен од новата младотурска власт. Од последиците на затворот Злата умрела во 1916 годиона, а за нивните деца се грижела мајката на Петар и сестрата на Злата, Фроса Миладинова. Подоцна повторно се оженил со охриѓанката Иванка од познатото семејство Спространови(внука на Ефтим Спространов)која ќе остане со него до неговата смрт и ќе го посвети нејзиниот живот ''на споменот за него''. Во [[1911]] година бил избран за член на [[Обиди за возобновување и реосновање на ВМОРО|''ЦК'' на ''ВМРО'']], заедно со [[Тодор Александров]] и [[Христо Чернопеев]].
 
Петар Чауле после загушувањето на илинденскотоИлинденското востание заедно со својот сограѓанин [[Христо Узунов]] остануваат да живеат и работат за ревулуционернотореволуционерното дело на македонците и тоа во својот регион односно Охридско-Стурушко. Чаулев во повеќе села во Охридскиот регион а посебно во дебарцаДебарца учителствува, кои што во исто време го организира населението за понатамошна борба против турската империја која се наоѓаше во изумирање“''.
=== Учeство во војните ===
За време на [[Првата балканска војна]] во [[1912]] година, ставајќи се под знамето на балканските сојузници за ослободување на Македонија од турското ропство, со својата чета учествувал во ослободувањето на [[Охрид]], [[Демирхисарско]], [[Дебарца]] и [[Кичево]]. Во предвечерието на [[Втората балканска војна]], во [[јуни]] [[1913]] година, учествувал во [[Тиквешко востание|Тиквешкото востание]], протерувајќи ги српските воени и административни власти од [[Тиквешијата]] и ослободувајќи го [[Неготино]] и [[Кавадарци]] заедно со другите чети на ''ВМОРО''. По крвавото задушување на востанието, Петар Чаулев продолжува за [[Охридско]], каде што во септември 1913 година се става на чело на [[Охридско востание|Охридското востание]], однoсно ''Македонско-албанското востание''. Во 1913 година кога во летото почна познатата македонско-албанска буна, Чауле е меѓу првите водачи во организацијата на албанските и македонските чети во борбата против српската нова власт. Тој активно со Павел Христов и Милан Матов учествуваат во оваа буна и ги посетуваат сите реони почнувајки од Елбасан, Струга, Дебар, Охрид, Гостивар, Кичево и други места коишто заедно со албанските водачи и чети дејствуваат и активно се борат против српските воени единици. За ревулуционерното делување на Петар Чауле имаат пишувано повеќе негови соборци како и странски патописци кои биле многу воодушевени од неговото борбено и организационо делување. Бил почитуван не само од македонците туку и од албанците.За мошне кратко време македонските и албанските востанички чети, на чело со Петар Чауле, ги протерале српските власти од [[Дебар]], [[Охрид]], [[Струга]], [[Ресен]] и [[Кичево]] и воспоставиле своја револуционерна власт. Притоа, тој во своите спомени запишал:
 
За време на [[Младотурската револуција]] во [[1908]] година повторно се вратил во својот роден град [[Охрид]], каде што бил уапсен и затворен од новата младотурска власт. Од последиците на затворот Злата умрела во 1916 годионагодина, а за нивните деца се грижела мајката на Петар и сестрата на Злата, Фроса Миладинова. Подоцна повторно се оженил со охриѓанката Иванка од познатото семејство Спространови (внука на [[Ефтим Спространов]]) која ќе остане со него до неговата смрт и ќе го посвети нејзиниот живот ''на споменот за него''. Во [[1911]] година бил избран за член на [[Обиди за возобновување и реосновање на ВМОРО|''ЦК'' на ''ВМРО'']], заедно со [[Тодор Александров]] и [[Христо Чернопеев]].
:''Дебар ликуваше. Македонското знаме се развеваше на секој прозорец, а во Охрид Навистина, целиот народ ликуваше. Собрани толпи на прозорците само чекаа да се јави некој од привремената влада или војводите, за да викне ура!'' <ref name="PCCVMRO">[http://clubs.dir.bg/showthreaded.php?Board=maked&Number=1942661954 Петар Чаулев - син на ВМРО, Д-р Зоран Тодоровски]</ref>.
 
Во [[1911]] година бил избран за член на [[Обиди за возобновување и реосновање на ВМОРО|ЦК на ВМРО]], заедно со [[Тодор Александров]] и [[Христо Чернопеев]].
По жестокото крваво задушување на востанието Петар Чаулев се повлекол во [[Албанија]], а во 1915 година, за време на [[Првата светска војна]], повторно се вратил во [[Охрид]], како окружен началник на градот.
 
=== УчeствоУчество во војните ===
За време на [[Првата балканска војна]] во [[1912]] година, ставајќи се на страната на балканските сојузници за ослободување на Македонија од турското ропство, со својата чета учествувал во ослободувањето на [[Охрид]], [[Демирхисарско]], [[Дебарца]] и [[Кичево]]. 
 
Во предвечерието на [[Втората балканска војна]], во јуни [[1913]] година, учествувал во [[Тиквешко востание|Тиквешкото востание]], протерувајќи ги српските воени и административни власти од [[Тиквешијата]] и ослободувајќи го [[Неготино]] и [[Кавадарци]] заедно со другите чети на ВМОРО. 
 
За време на [[Првата балканска војна]] во [[1912]] година, ставајќи се под знамето на балканските сојузници за ослободување на Македонија од турското ропство, со својата чета учествувал во ослободувањето на [[Охрид]], [[Демирхисарско]], [[Дебарца]] и [[Кичево]]. Во предвечерието на [[Втората балканска војна]], во [[јуни]] [[1913]] година, учествувал во [[Тиквешко востание|Тиквешкото востание]], протерувајќи ги српските воени и административни власти од [[Тиквешијата]] и ослободувајќи го [[Неготино]] и [[Кавадарци]] заедно со другите чети на ''ВМОРО''. По крвавото задушување на востанието, Петар Чаулев продолжува за [[Охридско]], каде што во септември 1913 година се става на чело на [[Охридско востание|ОхридскотоОхридско-дебарското востание]], однoсноодносно ''Македонско-албанското востание''. Во 1913 година кога во летото почна познатата македонско-албанска буна, ЧаулеЧаулев естанува меѓу првите водачи во организацијата на албанските и македонските чети во борбата против српскатановата новасрпска власт. Тој активно со [[Павел Христов]] и [[Милан Матов]] учествуваат во оваа буна и ги посетуваат сите реони почнувајкипочнувајќи од Елбасан, Струга, Дебар, Охрид, Гостивар, Кичево и други места коишто заедно со албанските водачи и чети дејствуваат и активно се борат против српските воени единици. За ревулуционерното делување на Петар Чауле имаат пишувано повеќе негови соборци како и странски патописци кои биле многу воодушевени од неговото борбено и организационо делување. Бил почитуван не само од македонцитеМакедонците туку и од албанцитеАлбанците. За мошне кратко време македонските и албанските востанички чети, на чело со Петар Чауле, ги протерале српските власти од [[Дебар]], [[Охрид]], [[Струга]], [[Ресен]] и [[Кичево]] и воспоставиле своја револуционерна власт. Притоа, тој во своите спомени запишал:
 
:''Дебар ликуваше. Македонското знаме се развеваше на секој прозорец, а во Охрид Навистина, целиот народ ликуваше. Собрани толпи на прозорците само чекаа да се јави некој од привремената влада или војводите, за да викне ура!'' <ref name="PCCVMRO">[http://clubs.dir.bg/showthreaded.php?Board=maked&Number=1942661954 ПетарЗоран Тодоровски „Петар Чаулев - син на ВМРО, Д-р Зоран ТодоровскиВМРО“]</ref>.
 
По жестокото крваво задушувањезадушувањето на востанието Петар Чаулев се повлекол во [[Албанија]], а во 1915 година, за време на [[Првата светска војна]], повторно се вратил во [[Охрид]], како окружен началник на градот.
 
=== ВМРО (Автономистичка) ===
{{Главна|ВМРО (Автономистичка)}}
[[Податотека:P CHAULE.jpg|лево|мини|200п|Чаулев во комитска облека]][[Податотека:Petar Chaulev2.jpg||дeсно|мини|350px|Четата на воjводата сo знамето на охридските вoстаници]]
По [[Првата светска војна]] заедно со [[Тодор Александров]] и [[Александар Протогеров]] ја формира [[ВМРО (Автономистичка)|ВМРО]]. Уште во првите години ќе дојде до нивно разединување по програмските цели и оружена стратегија на организацијата. Соочен со новонастанатите политички околности во [[Македонија]] и на [[Балканот]], патот за извојување на слободата, автономијата и независноста на Македонија Петар Чаулев го гледал:
 
:''под заштита на Друштвото на народите или на една голема сила, а како алтернатива предлагал Автономна Македонија како одделна единица во федерална Југославија'' <ref name="PCCVMRO" />.
Ред 40 ⟶ 49:
Од [[1922]] година како раководител на Битолскиот револуционерен округ и задолжен за одржување на контактите со албанските и италијанските власти, Петар Чаулев постојано престојува во [[Албанија]] и [[Италија]]. 
 
Стапувајќи во непосреден контакт со претставниците на [[Коминтерна]]та и [[Советскиот Сојуз]], кај него ќе настапи и извесна еволуцијавоеволуција во погледите за ослободување на Македонија и длабоко разочарување од дотогашната политика на бугарската влада и политичките партии. Признавајќи ја само: ''онаа револуција која единствено се потпира врз сопствените сили и се стреми да постигне целосна победа''. Tој во своите писма од Италија, меѓу другото, ќе му напише на својот колега во ЦК на ВМРО, А. Протогеров:
 
:''Ние треба да се ослободиме од сите бугарски партии, да работиме само за Македонија и со Македонци, инаку сите ќе не осудуваат и само ќе налеваме вода во нејзините партиски воденици, а Македонија ќе плаче''. Потпишувањето на [[Мајски манифест|Мајскиот манифест]] во [[Виена]] во [[1924]] година: ''за обединувањето на сите македонски сили во еден револуционерен фронт''.
Ред 53 ⟶ 62:
{{Главна|Атентат врз Петар Чаулев}}
 
Набргу, во [[септември]] [[1924]] година Петар Чаулев беше отстранет од ''ЦК'' на [[ВМРО (Автономистичка)|ВМРО]], а на [[23 декември]] истата година и убиен во [[Милано]] од испратениот терорист на новиот водач на [[ВМРО (Автономистичка)|ВМРО]], [[Иван Михајлов]], заради тоа, како што ќе напише [[Димитар Влахов]]: ''Чаулев беше убиен зашто сакаше чесно да му служи на својот народ. Чаулев беше убиен зашто сакаше Македонската револуционерна организација да ги продолжи своите стари традиции...''<ref name="PCCVMRO" />.

Петар Чауле во 1924 година во Цариград ја објавува својата брошура под наслов “Албанија”„Албанија”, но за жал заради неговата трагична смрт во Милано невиделне видел како изгледа книгата.
 
== ИзвориНаводи ==
<references/>
 
== Надворешни врски ==
 
* [http://efakt.com.mk/?p=919 Петар Чаулев, заборавен македонски револуционер]
* [http://frognews.bg/news_47133/Zapiski_na_Petar_CHaulev_za_Ohridskoto_vastanie_1913_g/ „Записи на Петар Чаулев за Охридското востание“]
*[http://kubura.com.mk/index.php?option=com_content&view=article&id=2052:-1913-&catid=9:2008-09-05-14-13-15&Itemid=8 Охридското востание - заборавен бунт од 1913 г.]
 
 
{{Дејци на МРО}}
[[Категорија:Македонски револуционери|УЧ]]
[[Категорија:Дејци на ВМОРО|УЧ]]
[[Категорија:Дејци на ВМРО|Чаулев, Петар]]
[[Категорија:Охриѓани]]