Сондецки говор

Сондецки говор е дел од Малополски дијалект, говор на жителите од Бескидските висини, генерално жители на Малополската околина и јужните гранци на Подкарпатската област. Ова е дијалект на Шлеска кој е еден од повеќето различни дијалектолошки комбинации на полскиот јазик што се користи често од страна на населението на тој регионот. Сепак, феноменот на овој говор е тоа што во последниве години се појавиле многу нови зборови непознати во другите делови на Полска. Овој говор бил развиен како посебен јазик на северниот дел на Малополскиот регион. Фонетски и граматички потсетува на други малополски говори, како што е говорот на Подхалската котлина.

Лексичкиот слој на овој говор што го разликува од литературниот полски јазик се зборовите поврзани со секојдневниот планински живот, локалните обичаи и традицијата. Во граматичката, фонетската и лексичката материја, се забележуваат и некои влијанија на словачкиот јазик, украинскиот јазик и германскиот јазик . До одреден степен, говорот внатрешно е тотално различен, со кој се разликува од говорите во целиот регион. Одредени зборови што се користат во јужниот дел од областа можеби не се познати жителите на северниот дел, итн.

Одлики на дијалектот

фонетика

Сондецкиот говор има неколку важни фонетски одлики кои го разликуваат од современиот полски јазик. Некои од нив се карактеристични само за овој дијалект, а други пак може да се најдат и во другите дијалекти кои се зборуваат во Полска.

1. Мазурење (mazurzenie) или изговор на одредени дифтонзи во полскиот јазик sz, cz, dż како s, c, dz

• scelina наместо szczelina

2. Силна, предјазична артикулација на назалните самогласки "ą", "ę". Во овој дијалект самогласките се изговараат како „нечујно“ n, на пр.: mądry – moŋdry

3.1. Изразувањето звуци на карактеристични за два збора, на пр.

• tak jakby – tag jagby
• z dziećmi – ź dziećmi
• Wiesz, że... – Wież, że. .

3.2. Изразување на нетипични звуци во зборовите, на пр.

• Ździsław - Zdzisław
• jezeźmy – jesteśmy
• ślizgo – ślisko

3.3. Изговарање "trz" како "czsz", "strz" како "szcz" и "drz" како "dż"

• trz како "czsz", "strz" како "szcz" и "drz" како "dż"
  • trzeba – czszeba
  • strzec – szczec
  • drzwi – dżwi
  • mistrz – miszcz

4. Карактеристична артикулација на самогласките o и u по одредени гласови и на почетокот на зборот:

• ona – 11x11пксona
• kot – k11x11пксot
• u nas – 11x11пксu nos

5. Старполското изговор на a кој звучи како о, на пример:

• • kwiotek
  • ptok

6. Старотополското e (ę) се изговара како y :

• jychoł
• pjynknie

7. Се исклучува гласот l и ł во последните слогови, на пр.

• tyko
• widziaem

8. Ch на почетокот на зборот пред согласката се изговара како k , на пр.

• Kryste Ponie наместо Chryste Panie
• Krząszcz наместо chrząszcz

9. Долго и (се изговара ji) по самогласка

• kraina – krajina

10. Промена на крајните -ie во 3 лице еднина, на пр.

• on umie – on umi

11. Понекогаш -je се изговара како -jy, на пр.:

• nie zje – nie zjy

12. Крајот -ej е скратен до i или y , и -to- jaj , на пр.

• więcej – wjencyj
• rzadziej – rzadzij
• gdzieś indziej – dzie ińdzij

Морфологија и лексика

1.1. Луѓето кои зборуваат на сондецкиот говор, во прво лице еднина изговараат., на пр.

• Jo jado
• Widzo
• Pojadoma
• Bedoma

1.2. Во минатото време некои глаголи имаат скратена форма, на пример:

• poszłem наместо poszedłem
• zamkłem наместо zamknąłem
• my byli наместо my byliśmy

1.3. Одредени глаголи, во сегашното време, може да имаат проширена форма, на пр.

• śnije się - śni się

2. Многу е честа широката употреба на партикули кои претставуваат барања или наредби на граматички начин.

3. Женски именки во генетивна форма често имаат -e или -o, на пример:

• Ido do kuchnie zamiast Idę do kuchni

3.2 Посебна форма на датив се појавува и во другите региони на Полска (вклучително и во Горна Шлеска), на пр.  :

• tatowi
• bratowi
• Kotowi

3.3. Во акузативната форма женска именка и машката и се менуваат во -о , на пр.

• podej że mi śklanko наместо podaj mi szklankę
• Jado rowerom наместо jadę rowerem

4. Движечки акцент се јавува во вокатив. Акцентот паѓа, без оглед на нејзината позиција во други случаи, секогаш на последниот слог. Овој слог се изговара многу посилно од другите.

5. Предлогот често се заменува со друг предлог:

• do Sącza – na Sonc
• Idę do domu – ido na chato

6. Формирање на женски и машки форми во интернационализмите, на пример:

• krawat – krawatka
• parasol – parasolka

7. Афирмирање на дијалекталната формулација на nie и nie во Краковскиот дијалект:

• To jest fajne, no nie?
• To jest fajne, co nie? Odpowiedź twierdząca "No"