Приказна за бајките

„Приказна за бајките“ - советски цртан филм на Јуриј Норштејн, снимен во 1979 година.

„Приказна за бајките“ е полна со јапонски метафори. „Есенски пејзаж“

Во лентата, изградена како заплеткан лавиринт на меморијата, минатото и иднината, фантастиката и реалноста, впечатоците од детството и одразот на една зрела личност се испреплетени. Во однос на својата поетика, како и користените техники, „Приказна за бајките“ е близу до сликите на Андреј Тарковски, графиката на Пабло Пикасо и јапонското сликарство. Филмот е добитник на разни филмски награди.

Заплет

Филмот е алтернација на слики-спомени кои го придвижуваат гледачот во различни епохи. Главниот лик на лентата е сивиот болк од приспивна песна, гледајќи го светот со тажно разбирање. Меѓу ликовите е и поет кој чека инспирација над парче хартија; перачка која пере облека во корито; рибар што брза дома со улов; момче кое дели јаболко со враните. Покрај светот на чудата, во кој големи зрели јаболка паѓаат од дрвјата во зима, реалниот живот опстојува со прилив на автомобили кои брзаат по бучните автопати .

Една од темите на филмот е сеќавањето на паровите што танцуваат на сцената под звуците на предвоеното танго „Изгорено сонце “. Секогаш кога стар рекорд излегува од ритамот, еден од паровите се распаѓа. Мажите, облечени во шанелни палта, одат на фронтот, а жените облетуваат до своите придружници, и остануваат да чекаат. Текстот на песната е лаконски: „Твојот сопруг ...“, „Твојот син ...“ Празничниот огномет осветлувајќи го небото најавува победа. Звукот на тангото повторно се слушал, но повеќето жени кои се движат во ритамот на музиката сега „ја прифаќаат празнината“.

На крајот од лентата, херојот го краде ракописот од поетот и, во согласност со текстот на приспивната песна, го влече во шумата. Свитокот одеднаш се претворил во бебе, кое паничниот херој набрзина го ставил во лулката. Пеејќи му ја на детето вечна песна "Бају-Бајушки-Бају", волкот во исто време се чини дека "ја отвора вратата кон детството", кон светот каде што јаболката паѓаат од дрвјата во зима, летото блеска од сјај, рибите пливаат на небото, а за една девојка држи јаже за наивен и простодушен бик кој потсетува на хероите на Пикасо.

Историја на создавањето

Според мемоарите на Јуриј Норштејн, работата на лентата започнала во моментот кога тој, откако дошол кај прозаистката Људмила Петрушевскаја, започнал да и раскажува за слики-асоцијации, слики-спомени што веќе созревале во неговиот ум, но сè уште не се формирани „во единствен уметнички систем“. Петрушевскаја, која родила дете непосредно пред да се сретне со режисерот, го сфатила планот на Норштејн низ призмата на нејзиното лично искуство. Состојбата на умот на ко-писателите била поважна при пишувањето на сценариото отколку структурираните идеи, рекол режисерот. „Филмот порасна од нас самите, како што беше“ . На Петрушевскаја и се чинело дека сликата треба да се вика „ дојде сив волк“, но уметничкиот совет, кој го прифати сценариото, нашол во цитатот од приспивната песна „некое застрашувачко предвидување“ . Потоа, Норштејн ставил во насловот реплика од поемата на поетот Назим Хикмет „Приказна за бајките“. Последователно, креаторот на снимката појаснил дека интонационално слушнал друга фраза - „ Песна за песните “ .

Кога била подготвена „Приказна за бајките“, од сценаристите било побарано да направат измени во лентата и да напишат текст надвор од екранот. Главната поплака од официјалните лица на Госкино била дека гледачите можеби нема да ја разберат - без дополнително појаснување - главната порака на анимираната приказна. Петрушевскаја, разбирејќи ја состојбата на нејзиниот соавтор, рекла дека филмот што го снимил подоцна ќе „влезе во сите филмски учебници“: „Не грижи се и немој да правиш ништо со тоа! Оваа позиција на оддалеченост ја одиграла улогата: по некое време Норштејн ја повикал Петрушевскаја и рекол дека му е доделена Државната награда на СССР за други дела. После тоа, „Приказна за бајките“ било дозволено да се изнајмува и да се емитува.

Признание и награди

• XIII филмски фестивал во Сојуз во Душанбе - прва награда (1983) [10]
• Награда на жирито Фипреси (Јуриј Норштајн) на V меѓународен фестивал за анимиран филм во Загреб, 1980 година [1]
• Јас ја наградувам (Јуриј Норштеин) на Меѓународниот фестивал за анимиран филм Отава (Канада), 1980 година [1]
• Гран при на Меѓународниот фестивал на краток и документарен филм во Лил (Франција), 1980 година [1]
• Награда на Меѓународната федерација на филмски клубови во Оберхаузен (Германија), 1980 година [1]
• Филмот беше признат како „најдобар анимиран филм на сите времиња и народи“ според резултатите од меѓународната анкета спроведена од Академијата за филмска уметност во соработка со АСИФА-Холивуд, Лос Анџелес (САД), 1984 [11]
• 2-то место во рејтингот „150 најдобри анимирани филмови на сите времиња во Јапонија и во светот“, Токио, 2003 година [11]

Надворешни врски

• „Приказна за бајките“ на страницата „Енциклопедија за руско кино“
• Сказка сказок — AllMovie (англиски)
• Слајдшоу