Орнамент

Во архитектурата и декоративната уметност, орнамент е декорација која се употребува за да се украсат делови од градбата или објектот. Архитектонскиот орнамент може да претставува резба од камен, дрви, скапоцени метали, но може да биде и малтерисан или изработен од глина или вметнат на површината како применет орнамент. Поголема разлика меѓу декоративните стилови и уметничките мотиви во архитектурата и применетите уметности била направена со вклучувањето на грнчарството, изработката на мебел, како и механичката изработка. Во текстилот, хартијата, како и другите објекти, на кои декорацијата може да биде најзначаен елемент за нивниот изглед, повеќе се употребуваат поимите декорација или дизајн.

Дизајн на калсичен орнамент

Дрворез на таванот од хиндуистички храм во Келади, Индија

Во еден свој есеј, од 1941, аритектонскиот историчар, Сер Џон Самерсон, орнаментот го нарекол „попвршинска модулација“. Орнаментот е познат уште од почетоците на развојот на цивилизациите, почнувајќи од староегипетската архитектура, продолжувајќи низ сите доба на развојот, а е присутен и во современата архитектура.

Декоративни книги

Илустрација од Мееровиот орнамент

Обоена плоча од Граматика на орнаментот

Од 15. до 19. век, во Европа биле издавани „Декоративни книги“, коишто овозможувале да се видат декроативните елементи од целиот свет. Наполеон Бонапарт вклучил декорации од пирамидите и храмовците во Египет во книгата Опис на Египет. Во 1856, архитектот Овен Џонс ја издал книгата Граматика на орнаментот, во која вметнал декорации во боја од Египет, Турција, Сицилија и Шпанија. Тој престојувал во тврдината Алхамбра, со цел да го нацрта малтерисаниот распоред на орнаментите. Интерес во класичната архитектура се пројавило и на големото патување во доцниот среден век, како ис преведувањето на делата на Витрувиј и Микеланџело.

За време на 19. век, прифатлева употреба на орнамент и прецизна дефиниција станале изворите на естетските контроверзи во западната архитектура, меѓу академските архитекти и нивните критичари, што имало за цел да доведе до создавање на најприкладен стил. Во 1847, Томас Левертон Доналдсон запрашал:

„Големото прашање е дали треба да имаме архитектура на нашиот период, различен, единствен и опиплив од 19. век?“

Во 1849, кога Метју Дигби Вајат присуствувал на француската индустриска изложба, која се одржала на Елисејските полиња во Париз, тој ги осудил современите поими во прифаќање за малтерисани орнаменти со зборовите:

„И внатрешно и надворешно, има добра работа во безвкусниот и непрофитабилен орнамент... Ако на секој едноставен материјал му се дозволи да ја отсликува својата приказна и линиите на конструкцијата водат до чувство за раскош, квалитетите на „сила“ и „вистина“, кои се енормно распространети мора да бидат осигурани, бидејќи може едвај да поубдат безуспешно восхитување и тоа со многу мала потрошувачка.“

Односите со другите култури преку колонијализмот и новите откритија во археологијата ја прошириле достапноста и употребата на различните видови на орнамент, до негово поново оживување. По околу 1880, биле направени многу фотографии, кои ги претставувале деталите на орнаментите, а кои биле повеќе дури и од печатените материјали.

Литература

• Dolmetsch, Heinrich (1898). The Treasury of Ornament.
• Owen Jones (1856) The Grammar of Ornament.
• Lewis, Philippa; G. Darley (1986). Dictionary of Ornament. New York: Pantheon. ISBN 0-394-50931-5.
• Meyer, Franz Sales (1898). A Handbook of Ornament.
• Speltz, Alexander (1915). The Coloured Ornament of All Historical Styles.
• James Trilling, The Language of Ornament