Википедија

Наследно загадување

Наследеното загадување или наследените загадувачи — постојани материјали во животната средина кои се создадени преку загадувачка индустрија или процес што имаат загадувачки ефекти по завршувањето на процесот. Тие често вклучуваат постојани органски загадувачи, тешки метали или други хемикалии останати во животната средина долго по индустриските или екстракционите процеси што ги создале.[1][2][3][4] Честопати ова се хемикалии произведени од индустријата и загадени пред да имаат широко распространета свест за токсичните ефекти на загадувачите, а потоа да бидат регулирани или забранети. Значајни наследени загадувачи вклучуваат жива, ПХБ, диоксини и други хемикалии кои се широко распространети здравствени и еколошки ефекти.[3][5] Местата за наследените загадувачи вклучуваат рударски локации, индустриски паркови, водни патишта контаминирани од индустријата и други депонии.

Овие хемикалии често имаат големо влијание во правните системи на земји со мал или никаков мониторинг или регулатива за животната средина - бидејќи хемикалиите често се произведувале во нови јурисдикции откако биле забранети во построго регулирани јурисдикции. Често во овие земји, постои недостиг на капацитет во регулаторната, здравствената и граѓанската инфраструктура за животната средина за справување со влијанието на загадувачите.

Влијанието на наследените загадувачи може да биде видливо многу години по почетниот процес на загадување и бара санација на животната средина.[6] Грасрут заедниците и бранителите на животната средина често се залагаат за одговорност на индустријата и државите преку акција за еколошка правда и застапување за признавање на човековите права, како што е правото на здрава животна средина[6][7][8].

Видови

уреди

Браунфилдс

уреди

Браунфилд се однесува на земјиште кое е напуштено или недоволно искористено поради загадување од индустриска употреба.[9] Специфичната дефиниција за Браунфилдс варира и за неа одлучуваат креаторите на политиките и/или развивачите на земјиште во различни земји.[3][10] Главната разлика во дефинициите за тоа дали едно парче земја се смета за кафеаво поле или не зависи од присуството или отсуството на загадување.[3][11] Генерално, браунфилдското земјиште е локација претходно развиена за индустриски или комерцијални цели и затоа бара понатамошен развој пред повторна употреба.[3][12]

Многу загадени пост-индустриски браунфилд локалитети се неискористени бидејќи трошоците за чистење може да бидат повеќе отколку што вреди земјиштето по обновата[10][13]. Досега непознатиот подземен отпад може да ги зголеми трошоците за проучување и чистење. Во зависност од присутните загадувачи и оштетувања, адаптивната повторна употреба и отстранување на кафеавото поле може да бара напредни и специјализирани техники за анализа на проценка.[14][15]

Јаловиште

уреди

Во рударството, јаловина се материјалите што остануваат по процесот на одвојување на вредната фракција од неекономичната фракција на рудата. Јаловината се разликува од товарот, што е отпадна карпа или друг материјал што се надвиснува над руда или минерално тело и се поместува за време на ископувањето без да се обработи.

Екстракцијата на минералите од рудата може да се направи на два начина: ископување со плацер, кое користи вода и гравитација за да ги концентрира вредните минерали, или ископ на тврди карпи, што ја прашкасти карпата што ја содржи рудата и потоа се потпира на хемиски реакции за концентрирање на материјалот. Во второто, екстракцијата на минерали од рудата бара мелење, т.е. мелење на рудата во фини честички за да се олесни екстракцијата на целниот елемент(и). Поради ова сечење, јаловината се состои од кашеста маса од фини честички, кои се движат од големината на зрно песок до неколку микрометри.[16] Јаловината од рудникот обично се произведува од мелницата во форма на кашеста маса, која е мешавина од фини минерални честички и вода.[17]

Јаловината може да бидат опасни извори на токсични хемикалии како што се тешки метали, сулфиди и радиоактивна содржина. Овие хемикалии се особено опасни кога се складираат во вода во бари зад браните за јаловина. Поради овие и други еколошки проблеми, како што се истекување на подземните води, токсичните емисии и смртта на птиците, купиштата од јаловина и езерцата често се под регулаторна контрола. Постои широк спектар на методи за враќање на економската вредност, содржење или на друг начин ублажување на влијанијата од јаловината. Меѓутоа, на меѓународно ниво, овие практики се лоши, понекогаш ги прекршуваат човековите права. За да се ублажат ризиците од штети, првиот стандард на ниво на ОН за управување со јаловина беше воспоставен во 2020 година.[3]

Напуштен рудник

уреди

Напуштен рудник се однесува на поранешна операција на рударство или вадење камен што повеќе не се користи и нема одговорен субјект да ги финансира трошоците за санација и/или обновување на одликата или локацијата на рудникот. Таквите рудници обично се оставаат без надзор и може да претставуваат опасност за безбедноста или да предизвикаат еколошка штета без соодветно одржување. Терминот ги вклучува сите типови на стари рудници, вклучително и подземни рудници и рудници за подземни шахти и површински рудници, вклучувајќи каменоломи и рудници со плацер. Вообичаено, трошоците за справување со опасностите од рудникот се на товар на јавноста/даночните обврзници/владата.[18][19][20][21]

Напуштениот рудник може да претставува опасност за здравјето, безбедноста или животната средина.

Напуштен бунар

уреди

Напуштени бунари се бунари за нафта или гас што биле напуштени од индустриите за екстракција на фосилни горива. Овие бунари можеби се деактивирани поради економската исплатливост, неуспехот да се пренесат сопствениците (особено при стечај на компании) или занемарување и на тој начин повеќе немаат законски сопственици одговорни за нивната грижа. Ефективното деактивирање на бунарите може да биде скапо, да чини милиони долари[22], а економските стимулации за бизнисите генерално поттикнуваат напуштање. Овој процес им го остава товарот на бунарите на владините агенции или сопствениците на земјиштето кога деловниот субјект повеќе не може да биде одговорен. Бидејќи ублажувањето на климатските промени ја намалува побарувачката и употребата на нафта и гас, се очекува дека повеќе бунари ќе бидат напуштени како заглавени средства.[23]

Напуштените бунари се важен придонесувач за емисиите на стакленички гасови кои предизвикуваат климатски промени. Бунарите се важен извор на емисии на метан преку истекување преку приклучоците или неправилно приклучување. Проценката за 2020 година само за напуштените бунари во САД била дека емисиите на метан ослободени од напуштените бунари произведуваат влијанија на стакленички гасови еквивалентни на 3 недели потрошувачка на нафта во САД секоја година. Обемот на истекување на напуштени бунари се добро разбрани во САД и Канада поради јавните податоци и регулативата; сепак, истрагата на Ројтерс во 2020 година не можела да најде добри проценки за Русија, Саудиска Арабија и Кина - следните најголеми производители на нафта и гас. Сепак, тие проценуваат дека има 29 милиони напуштени бунари на меѓународно ниво.[23][24]

Напуштените бунари, исто така, имаат потенцијал да го контаминираат земјиштето, воздухот и водата околу бунарите, потенцијално да им наштетат на екосистемите, дивиот свет, добитокот и луѓето.[23][25] На пример, многу бунари во Соединетите Американски Држави се наоѓаат на обработливо земјиште и доколку не се одржуваат, би можеле да контаминираат важни извори на почва и подземни води со токсични загадувачи.

Наводи

уреди
  1. ↑ dksackett (2018-01-22). „Legacy pollution, an unfortunate inheritance“. The Fisheries Blog (англиски). Посетено на 2023-03-10.
  2. ↑ Technology, International Environmental. „What Is Legacy Pollution?“. Envirotech Online (англиски). Посетено на 2023-03-10.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 „Primer - Legacy Pollutants | Poisoned Waters | FRONTLINE | PBS“. www.pbs.org. Посетено на 2023-03-10.
  4. ↑ Khwaja, Mahmood A. (2020-11-12). „Toxic Legacy Pollution: Safeguarding Public Health and Environment from Industrial Wastes“ (англиски). Sustainable Development Policy Institute. Архивирано од изворникот на 2023-04-23. Посетено на 2023-05-28 – преку Think-Asia.
  5. ↑ Environment, U. N. (2017-09-13). „PCBs a forgotten legacy?“. UNEP - UN Environment Programme (англиски). Посетено на 2023-03-10.
  6. ↑ 6,0 6,1 Sanchez, Heather K.; Adams, Alison E.; Shriver, Thomas E. (2017-03-04). „Confronting Power and Environmental Injustice: Legacy Pollution and the Timber Industry in Southern Mississippi“. Society & Natural Resources. 30 (3): 347–361. doi:10.1080/08941920.2016.1264034. ISSN 0894-1920. S2CID 151362873.
  7. ↑ D., Bullard, Robert (2008). The quest for environmental justice : human rights and the politics of pollution. Sierra Club Books. ISBN 978-1-57805-120-5. OCLC 780807668.
  8. ↑ Dermatas, Dimitris (May 2017). „Waste management and research and the sustainable development goals: Focus on soil and groundwater pollution“. Waste Management & Research: The Journal for a Sustainable Circular Economy. 35 (5): 453–455. doi:10.1177/0734242x17706474. ISSN 0734-242X. PMID 28462675. S2CID 41048855.
  9. ↑ „Glossary of Brownfields Terms“. Brownfields Center. Washington, D.C.: Environmental Law Institute. Архивирано од изворникот на February 26, 2015.
  10. ↑ 10,0 10,1 Loures, Luis; Vaz, Eric (2018-02-01). „Exploring expert perception towards brownfield redevelopment benefits according to their typology“. Habitat International. Regional Intelligence: A new kind of GIScience (англиски). 72: 66–76. doi:10.1016/j.habitatint.2016.11.003. ISSN 0197-3975.
  11. ↑ Tang, Yu-Ting; Nathanail, C. Paul (3 May 2012). „Sticks and Stones: The Impact of the Definitions of Brownfield in Policies on Socio-Economic Sustainability“. Sustainability (англиски). 4 (5): 840–862. doi:10.3390/su4050840. ISSN 2071-1050.
  12. ↑ Alker, Sandra; Joy, Victoria; Roberts, Peter; Smith, Nathan (2000-01-01). „The Definition of Brownfield“. Journal of Environmental Planning and Management. 43 (1): 49–69. doi:10.1080/09640560010766. ISSN 0964-0568. S2CID 153395212.
  13. ↑ Trouw, Michael; Weiler, Stephan; Silverstein, Jesse (6 March 2020). „Brownfield Development: Uncertainty, Asymmetric Information, and Risk Premia“. Sustainability (англиски). 12 (5): 2046. doi:10.3390/su12052046. ISSN 2071-1050.
  14. ↑ Trouw, Michael; Weiler, Stephan; Silverstein, Jesse (January 2020). „Brownfield Development: Uncertainty, Asymmetric Information, and Risk Premia“. Sustainability (англиски). 12 (5): 2046. doi:10.3390/su12052046. ISSN 2071-1050.
  15. ↑ Green, T. L. (2018-04-01). „Evaluating predictors for brownfield redevelopment“. Land Use Policy (англиски). 73: 299–319. doi:10.1016/j.landusepol.2018.01.008. ISSN 0264-8377.
  16. ↑ US EPA. (1994). Technical Report: Design and Evaluation of Tailings Dams Архивирано на 10 мај 2013 г..
  17. ↑ Zvereva, V. P.; Frolov, K. R.; Lysenko, A. I. (2021-10-13). „Chemical reactions and conditions of mineral formation at tailings storage facilities of the Russian Far East“. Gornye Nauki I Tekhnologii = Mining Science and Technology (Russia). 6 (3): 181–191. doi:10.17073/2500-0632-2021-3-181-191. ISSN 2500-0632. S2CID 243263530 Проверете ја вредноста |s2cid= (help).
  18. ↑ „ABANDONED HARDROCK MINES Information on Number of Mines, Expenditures, and Factors That Limit Efforts to Address Hazards GAO 20-238“ (PDF). GAO.gov. March 2020. Архивирано (PDF) од изворникот 2021-03-18.
  19. ↑ Joseph F., Castrilli (2007). „Wanted: A Legal Regime to Clean Up Orphaned /Abandoned Mines in Canada“ (PDF). Архивирано (PDF) од изворникот 2020-08-02.
  20. ↑ „Managing Australia's 50,000 abandoned mines“. www.mining-technology.com (англиски). 12 April 2015. Посетено на 2021-12-13.
  21. ↑ „With its mining boom past, Australia deals with the job of cleaning up“. Mongabay Environmental News (англиски). 2020-08-20. Посетено на 2021-12-13.
  22. ↑ Kaiser MJ (2019). Decommissioning forecasting and operating cost estimation : Gulf of Mexico well trends, structure inventory and forecast models. Cambridge, MA: Gulf Professional Publishing. doi:10.1016/C2018-0-02728-0. ISBN 978-0-12-818113-3. S2CID 239358078 Проверете ја вредноста |s2cid= (help).
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Groom N (17 јуни 2020). „Special Report: Millions of abandoned oil wells are leaking methane, a climate menace“. Reuters (англиски). Посетено на 2021-04-07.
  24. ↑ Geller D (13 July 2020). „More Exposures from Abandoned Oil and Gas Wells Come Into Focus“. Verisk (англиски). Архивирано од изворникот на 2023-03-30. Посетено на 2023-05-28.
  25. ↑ Allison E, Mandler B (14 May 2018). „Abandoned Wells. What happens to oil and gas wells when they are no longer productive?“. Petroleum and Environment. American Geosciences Institute.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Наследно_загадување&oldid=5240444“