Википедија

Мајска револуција

Мајската револуција (шпански: Revolución de Mayo) е збирен поим со кој се опфаќаат едноседмични настани одржани во Буенос Аирес, тогаш во Вицекралството Рио де ла Плата, Шпанска Империја. Настаните се одржале од 18 до 25 мај 1810 година и оваа револуција е почетокот на Аргентинската војна за независност. Тогашното вицекралство Рио де ла Плата било управувано од страна на вицекралот Балтазар Удалго де Сиснерос, кој по овие настани бил симнат од власт. На 25 мај власта во Буенос Аирес ја презела т.н. прва хунта. Мајската револуција е првата успешна револуција во Јужна Америка од периодот на војните за независност од шпанска управа.

Мајска револуција
Отворено кабилдо на 22 мај
Одржување на кабилдо на отворено на 22 мај 1810 година, слика на Педро Сиберкасо
Други имињаRevolución de Mayo
МестоБуенос Аирес
Датум25 мај 1810
ИсходВицекрал Балтазар Идалго де Сиснерос се симнува од власта и власта е преземена од првата хунта. Почнува аргентинската војна за независност во Рио де ла Плата.

Мајската револуција била како директна реакција на шпанската Полуостровска војна. Во 1808 година шпанскиот крал Фернандо VII абдицирал и ја предал власта на Наполеон, поточно неговиот брат. Ова не било добредојдено од страна на народот и се оформила Централната врховна хунта на Шпанија која пружила отпор на француската окупација на Шпанија. Ова било почетокот на т.н. Полуостровска војна, серија битки помеѓу шпанската хунта и француската империјална армија. Овие вести видливо ја задрмале политичко-социјалната атмосфера на шпанските колонии во светот, особено во Јужна Америка.

Вицекралот Сиснерос се обидувал да ја одржи политичката состојба во Рио де ла Плата во „статус кво“, но во тој план му се помешале група криолски (белци кои се родени во Јужна Америка) правници и воени лица. Криолците организирале отворено кабилдо (специјален собир на отворено каде се сретнувале градските благородници) на 2 мај. На собирот се разговарало за иднината на вицекралството. Делегатите го отфрлиле признавањето на Советот на Шпанија и основале хунта која имала за цел управување на сите вицекралски територии (не само денешна Аргентина). Првично се планирало Сиснерос да биде назначен како претседател на хунтата, но тоа не било прифатено од општата маса па така Синсерно дал отказ на 25 мај. Новоформираната влада, наречена „Прва хунта“ вклучила членови само од Буенос Аирес, а испратиле покани до останатите градови во поранешното вицекралство да испратат делегати. Ова резултирало со војна помеѓу регионите кои ја прифатиле идејата за тоа во кој правец да се движи новата држава, и тие кои биле против таквиот развој.

Иако немало формално објавување на независноста на Рио де ла Плата (Аргентина), сепак ова било почетокот на Аргентинската војна за независност. Слични настани се одвивале и во други региони во Јужна Америка, но Мајската револуција за смета за најраниот успешен обид. Формалната независност на Рио де ла Плата била објавена на Конгресот од Тукуман на 9 јули 1816 година.

Наводи

уреди

Литература

уреди
  • Abad de Santillán, Diego (1965). Historia Argentina [History of Argentina] (шпански). Argentina: TEA (Tipográfica Editora Argentina).
  • „Actas capitulares desde el 21 hasta el 25 de Mayo de 1810, en Buenos Aires“. Actas Capitulares. Buenos Aires cabildo. May 23, 1810. Посетено на January 2, 2010.
  • Alberdi, Juan Bautista (1962). Grandes y pequeños hombres del Plata [Great and puny men from the Plata basin] (шпански). Argentina: Fernández Blanco.
  • Archer, Christon (2000). The Wars of Independence in Spanish America. United States: Scholarly Resources Inc. ISBN 978-0-8420-2469-3.
  • Bethell, Leslie (1987). The independence of Latin America. United States: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-34927-7.
  • Brown, Christopher Leslie (2006). Arming slaves: from classical times to the modern age. United States: Yale University. ISBN 978-0-300-10900-9.
  • Chasteen, John Charles (2008). Americanos: Latin America's struggle for independence. United States: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-517881-4.
  • Chávez, Fermín. Interview with Felipe Pigna. La historia poco conocida de San Martín. August 16, 1995. Archived from the original on September 27, 2011.
  • Crow, John (1946). The Epic of Latin America. United States: University of California Press. ISBN 978-0-520-03776-2.
  • Cuhaj, George (2011). Standard Catalog of World Paper Money: Modern Issues 1961 – Present. United States: Krause Publications. ISBN 978-1-4402-1584-1.
  • De Titto, Ricardo (2010). Hombres de Mayo [Men of May] (шпански). Argentina: Grupo Editorial Norma. ISBN 978-987-545-584-9.
  • Dómina, Esteban (2003). Historia mínima de Córdoba [Basic history of Córdoba] (шпански). Argentina: Ediciones del Boulevard. ISBN 978-987-556-023-9.
  • Fonrouge (2009) (in Spanish). Galasso, Norberto & Felipe Pigna. Interview with Juan Manuel Fonrouge. El deber de reescribir la historia. November 2009. Archived from the original on March 27, 2012.
  • Fremont-Barnes, Gregory (2002). The Napoleonic wars: the Peninsular War 1807–1814. United Kingdom: Osprey Publishing Limited. ISBN 978-1-84176-370-5.
  • Galasso, Norberto (2005). La Revolución de Mayo (El pueblo quiere saber de qué se trató) [The May Revolution (the people want to know what was it all about)] (шпански). Argentina: Ediciones del pensamiento nacional. ISBN 978-950-581-798-6.
  • Gelman, Jorge; Raúl Fradkin (2010). Doscientos años pensando la Revolución de Mayo [Two hundred years thinking about the May Revolution] (шпански). Argentina: Sudamericana. ISBN 978-950-07-3179-9.
  • Guiñazú, Enrique Ruiz (1937). Lord Strangford y la revolución de mayo [Lord Strangford and the May Revolution] (шпански). Argentina: Libreria y Editorial "La Facultad," Bernabé y cía.
  • Halperín Donghi, Tulio (1999). Historia contemporánea de América Latina [Contemporary history of Latin America] (шпански) (6º. изд.). Argentina: Alianza. ISBN 978-950-40-0019-8.
  • Johnson, Lyman (2011). Workshop of Revolution: Plebeian Buenos Aires and the Atlantic World, 1776–1810. United States: Duke University Press. ISBN 978-0822349815. Посетено на October 6, 2012.
  • Kaufmann, William (1951). British policy and the independence of Latin America, 1804–1828. United States: Yale Historical Publications. ISBN 978-0-7146-1110-5.
  • López, Vicente (1966). La gran semana de 1810 [The great week of 1810] (шпански). Argentina: Librería del colegio (sic).
  • Luna, Félix (1994). Breve historia de los Argentinos [Brief history of the Argentines] (шпански). Argentina: Planeta / Espejo de la Argentina. ISBN 978-950-742-415-1.
  • ——— (1999). Grandes protagonistas de la Historia Argentina: Cornelio Saavedra [Great peoples of the history of Argentina: Cornelio Saavedra] (шпански). Argentina: Grupo Editorial Planeta. ISBN 978-950-49-0725-1.
  • ——— (2001). Grandes protagonistas de la Historia Argentina: Juan José Castelli [Great peoples of the history of Argentina: Juan José Castelli] (шпански). Argentina: Grupo Editorial Planeta. ISBN 978-950-49-0656-8.
  • ——— (2004). Grandes protagonistas de la Historia Argentina: Manuel Belgrano [Great peoples of the history of Argentina: Manuel Belgrano] (шпански). Argentina: Grupo Editorial Planeta. ISBN 978-950-49-1247-7.
  • ——— (2004). Grandes protagonistas de la Historia Argentina: Mariano Moreno [Great peoples of the history of Argentina: Mariano Moreno] (шпански). Argentina: La Nación. ISBN 978-950-49-1248-4.
  • ——— (1999). Grandes protagonistas de la Historia Argentina: Santiago de Liniers [Great peoples of the history of Argentina: Santiago de Liniers] (шпански). Argentina: Grupo Editorial Planeta. ISBN 978-950-49-0357-4.
  • ——— (2003). La independencia argentina y americana [The Argentine and American history] (шпански). Argentina: Planeta. ISBN 978-950-49-1110-4.
  • Mantoux, Paul (2006). The Industrial Revolution in the eighteenth century. United Kingdom: Routledge. ISBN 978-0-415-37839-0.
  • Mitre, Bartolomé (2008). Historia de Belgrano y de la Independencia Argentina [History of Belgrano and the independence of Argentina] (шпански). Argentina: Belgranian National Institute. ISBN 978-987-506-142-2.
  • Moses, Bernard (1926). The Intellectual Background of the Revolution in South America 1810–1824. United States: Hispanic Society of America. ISBN 978-1-4067-1575-0.
  • Pigna, Felipe (2007). Los mitos de la historia argentina [The myths of the history of Argentina] (шпански) (26. изд.). Argentina: Grupo Editorial Norma. ISBN 978-987-545-149-0.
  • Poli Gonzalvo, Alejandro (2008). Mayo, la revolución inconclusa [May, the unfinished revolution]. Argentina: Emecé Editores S.A. ISBN 978-950-04-3030-2.
  • Sarmiento, Domingo (2003). Facundo. United States: University of California Press. ISBN 978-0-520-08159-8.
  • Scenna, Miguel Ángel (2009). Mariano Moreno (шпански). Argentina: H. Garetto Editor. Предлошка:Listed Invalid ISBN.
  • Shumway, Nicolas (1991). The Invention of Argentina. United States: University of California Press. ISBN 978-0-520-08284-7.
  • Sigal, Silvia (2010). „Mayo, la disputa por el sentido“. Ñ (343): 11.
  • Siles Salinas, Jorge (2009). Historia de la independencia de Bolivia [History of the independence of Bolivia] (шпански). Bolivia: Plural editores. ISBN 978-99954-1-223-4.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Мајска_револуција&oldid=4905514“