Лудвиг Фојербах и крајот на германската класична филозофија

„Лудвиг Фојербах и крајот на класичната германска филозофија“ (германски: Ludwig Feuerbach und der Ausgang der klassischen deutschen Philosophie) — филозофско дело на Фридрих Енгелс од 1886 година.

Историја на делото

Делото е напишано во 1886 година, а истата година било објавено во теориското списание на германските социјалдемократи, „Ново време“ (Die neue Zeit). Како посебна книга било објавено во 1888 година, а првото германско издание го подготвил самиот Енгелс. Притоа, како додаток на ова издание, Енгелс во книгата ги вклучил и Марксовите „Тези за Фојербах“ кои ги пронашол во наследството на Маркс. Во предговорот кон германското издание (напишан во Лондон, на 21 февруари 1888 гофина), Енгелс го објаснува настанувањето на делото: Уште во 1845-1846 година, во Брисел, тој и Маркс се договориле „да ја разработат спротивноста меѓу нивното материјалистичко сфаќање на историјата и идеолошкото сфаќање на германската филозофија, всушност, да се пресметаат со својата некогашна филозофска совест.“ Таа намера ја оствариле во двотомната критика на германската филозофија во периодот по Хегел, но иако ракописот бил даден за печатење, сепак печатарот ги известил дека не може да биде испечатен „поради изменетите околности“. Дури по повеќе од од 40 години, Енгелс повторно се навратил на таа тема со двојна цел — да го искаже нивнито однос кон Хегеловата филозофија и да му се оддолжат на Лудвиг Фојербах, кој извршил исклучително големо влијание врз нив. Оттука, на повик на редакцијата на списанието „Ново време“, Енгелс напишал критички осврт врз книгата на Штарке за Фојербах, кој бил објавен во 4. и 5. број на списанието за 1886 година, а подоцна тоа дело се појавило како посебна книга. При подготовката на книгата, Енгелс повторно се навратил на стариот ракопис од 1845-1846 и открил дека делот за Фојербах не бил довршен. Истовремено, во една стара Марксова тетратка тој пронашол 11 тези (недовршени белешки) за учењето на Фојербах, напишани од Маркс, но кои никогаш не биле наменети за печатење. Поради нивната важност во разработката на материјалистичката филозофија, Енгелс одлучил нив да ги вклучи како додаток во својата книга за Фојербах.

Содржина

Делото се состои од три дела:

• Во првиот дел се опишуваат најважните одлики на Хегеловото сфаќање на историскиот развој, а потоа е даден краток приказ на натамошниот развој на Хегеловата филозофија, со осврт врз појавата на младохегелијанците и врз значењето на делото на Фојербах, „Суштината на христијанството“.