Конфликтот помеѓу Баја Пивљанин и капетанот Вук Мишељковиќ

Во 1684 година Кртолскиот Капетан Вук Миљешковиќ, од единицата на венецијанската (венецијанска) коњаница, запленила коњаничка опрема и оружје во близина на градот Дубровник и ги спречила да влезат во заливот Бока. Морлаците дошле од областа меѓу Далмација и Истра, Драгојло Николиќ (Бајо Пивљанин) слушнал за тоа и отишол да ја најде одземената опрема. Го нападнал Вук Миљешковиќ, кој веднаш го ранил, потоа на Бајо Пивљанин му се придружиле мештаните на Његуш, Стјепан Вучетин (од семејството на Његушкиот кнез Марко Вучетин) и Вујко Мрзјак од Његуш. Додека браќата Раде и Јане Старчевиќ од Кртолан. Во судирите биле на страната на Вук Миљешковиќ. За време на конфликтот, другите од страната на Баја Пивљанин биле исечени со меч, но не до смрт. Притоа никој од Кртолан не бил повреден или повреден во конфликтот.

Конфликтот довел до судска постапка во Котор, бидејќи Стјепан Вучетин и Бујко Мрзјак од Његуш поднеле тужба во Котор барајќи од Венецијанската Република да ги казни Вук Миљешковиќ и браќата Старчевиќ бидејќи од Венецијанците украле коњска опрема и оружје, со материјална штета и за нанесените телесни повреди. Главен сведок во судот бил Бајо Пивљанин. Судскиот извештај од Котор од судењето одржано на 13 јули 1684 година остава забелешка дека Бајо Пивљанин се означува како сведок се идентификува како Бајо Николиќ, син на покојниот Никола од Пива. Обвинетите биле ослободени, за што придонело и барањето на Бајо Пивљанин да биде ослободен, иако тој изјавил дека не би сакал некој да му го прави тоа, па решил да ги брани Венецијанците, што довело до конфликт. Според познавачите на српската историја на ајдуците, тоа ја потврдувало сукцесијата на ајдучкиот двор над венецијанскиот. Исто така може да се смета и дека имало влијание одлуката на Миљешковиќ да им ја врати опремата на Венецијанците и веројатно угледот во Бока, кој го имале семејствата од кои потекнувале обвинетите бидејќи се наведени како членови на Михољски збор. Исто така во книгата Пељешачки едрилици, која се занимава со тематската историја на далматинското морепловство, се наведува, на пр.за Миљешковиќ, за време на претходно успешната Бокељ-шпанска воена кампања за ослободување на Бока и Далмација од Турците од XVI век. По победата над Турците во Далмација, Шпанците и капетанот Миљешковиќ го контролирале поморскиот транспорт и трговија од Дубровник до Риека (запис од градскиот архив од градот Трогир, од 24 ноември 1570 година).

Конфликтна позадина

Помеѓу Бајо Пивљанин и Вук Миљешковиќ немало конфликт на приватна основа, дури и Бајо Пивљанин побарал ослободување на Вук Миљешковиќ. Конфликтот бил предизвикан од прашањето за Венецијанците, кои Бајо Пивљанин морал да ги брани бидејќи биле венецијански единици, а со тоа и негови сојузници. А Кртоланите заедно со другото семејство Бокељ учествувале во ослободувањето на Црна Гора, што доведувало до две можности за позадината на конфликтот околу Морлак:

• Кртолите биле во лоши односи со венецијанците, бидејќи Кртолите во својот дел од општината го вклучиле и Кртолскиот архипелаг, како и дел од донацијата Метохија што венецијанците се обиделе да ја окупираат порано со остатокот од земјата што ја презеле. Затоа, Србите не сакале да ги пуштат во заливот вооружени, бидејќи другите венецијанци од римокатоличката христијанска традиција, како платеници пирати на Венецијанската Република, склучиле договор со тогашниот провидор за време на нивниот престој во Котор. Во средината на 15 век ги отруле монасите на Српската православна црква (Свети Превлачки маченици) на Зета-Дукљанската митрополија и ја запалиле зградата на манастирот Свети Архангел Михаил и Гаврил со зградата на Митрополијата. Венецијанскиот провидур имал изговор за уништувањето на српскиот верски комплекс, посочен со цел да се спречи ширењето на епидемијата на чума во остатокот од Бока, бидејќи, според Провидур, чумата ги зафатила манастирските браќа. После тоа, Морлаците со топовски оган од бродовите го уништиле манастирот и катастарски препишале дел од Метохија, а дел му дале на Котор кој ги отрул монасите, со цел да ги населат морлаците, како што било во делови од Далмација. Она што не им успеа, а Србите по неколку стотини години откупиле делови од Метохија во 19 век, а манастирот почнал да се обновува дури по падот на комунизмот. Исто така, последователните анализи во 1990-тите утврдиле дека моштите на монасите го содржат отровот арсен, со што се докажало дека монасите биле отруени според традицијата на Бокељ и хрониките на Српската православна црква.
• Другиот мотив е најверојатно фактот организирано да се спреми поход на Венецијанската Република и Србите од Бока за ослободување на Србите кои биле под Османлиите во Црногорски дел. Секое прекумерно вооружување и појава на некои трупи би предизвикало посилна одбранбена организација на османлиската војска, бидејќи се уште е погранична област каде што постоела разузнавачка мрежа на Сулејман Бушатлија кој се обидувал да ја врати Бока под османлиска власт. И по неуспешната победа во битката кај Бртијељка, тој ја нападнал Будва во 1689 година, но не успеал да ја освои. Според белешките на Василије Петровиќ, Сулејман Паша Бушатлија испратил предупредување до митрополитот Руфим Бољевиќ и жителите на црногорската виолетова по станицата Морлак во Бока, по овој конфликт и пред битката кај Вртијељка, дека ќе ги казни доколку соработуваат со Бокељ. Венеција или Хајдук. Суштинското стационирање на Морлаците во Бока предизвикало мобилизација на војниците во Скадарскиот Санџак и ненадеен напад на Сулејман што довело до пораз во битката кај Вртијељка, поради поголемата концентрација на Турците и претходна мобилизација на Србите, поради повлекувањето на сојузниците венецијанци за време на битката.

Поврзано

• Бајо Пивљанин
• Битката кај Вртијељка
• Которскиот залив