Контролирано дигитално позајмување

Контролирано дигитално позајмување (CDL) — модел со кој библиотеките ги дигитализираат материјалите од нивната колекција и ги ставаат на располагање за заеми. Таа се заснова на принципите на авторското право во Соединетите Држави за фер употреба и заштита на авторските права.

Претставување на контролираниот процес на дигитално позајмување

Поддржувачите тврдат дека CDL е легално според горенаведените принципи затоа што се потпира на управувањето со дигитални права (DRM) за да се осигура дека секое дигитализирано дело во сопственост на библиотека што е во авторско право е позајмено за ограничен временски период, и дека односот еден спрема еден на копии во сопственост на должници се одржува. Сепак, противниците го критикуваа ова толкување, тврдејќи дека CDL вклучува копирање а не само позајмување, и дека купувањето физичка книга од библиотека не и дава право на истата да произведува и да позајмува е-книга или да дистрибуира диигитални примероци.

Развој

Претходник на CDL била програмата „Дигитализирај и позајми“ што била започната од Open Library во 2011 година, програма на Internet Archive. Исто така, во 2011 година, основните принципи на CDL биле артикулирани од Мишел Ву во нејзиниот труд Градење на колаборативна дигитална колекција: Неопходна еволуција во библиотеките. Употребата на терминот „Контролирано дигитално позајмување“ за да се однесува на овој концепт, првпат се појавила во Изјавата за позиција за контролирано дигитално позајмување, објавена во 2018 година заедно со бела книга во која се објаснуваат нивните правни аргументи.

CDL сè повеќе се разгледува од голем број библиотеки, и го следат библиотечни организации низ Соединетите држави и во многу други земји. Интернет-архивата има собрано 12 раскази од нивниот блог за библиотеки кои се занимаваат со аспекти на CDL. Лиза Петридес тврди дека во однос на училишните библиотеки, CDL е позитивен чекор напред, но не оди доволно далеку.

Механизам

Една од основните активности на библиотеката е да позајмува материјали, а поборниците тврдат дека CDL е модерно дигитално проширување на оваа функција. Со CDL, библиотека зема физичка копија на законски стекната ставка и ја дигитализира. По дигитализацијата, DRM се применува на дигиталната верзија, а физичката ставка потоа се прави недостапна за заем. Записот на библиотечниот каталог обично е механизам за давање пристап до дигиталниот заем, така што записот се менува за да се насочи кон складиштето каде што се наоѓа дигиталната копија. На овој начин, само една копија се позајмува за секоја копија во сопственост на библиотеката. По истекот на заемот, софтверот DRM го отстранува пристапот на претходниот заемопримач и книгата е достапна за заем на друг покровител.

Противниците на CDL тврдат дека CDL не е како обичното позајмување кое не бара копирање, и го оспоруваат тврдењето дека само една копија истовремено е достапна за читање. Противниците велат дека CDL вклучува прво изработка на неовластена дигитална копија на печатено издание на дело, а потоа изработка на дополнителна неовластена дигитална копија за секој „заемопримач“. Противниците исто така тврдат дека некриптираните диигитални примероци се дистрибуираат за прегледување во прелистувач и дека овие копии може да се задржат, прегледуваат или печатат од кешот на прелистувачот дури и откако е-книгата е означена како „вратена“ и е достапна за „позајмување“ „на други читатели.

Контроверзии

Групите на автори и издавачи ги доведоа во прашање толкувањата на авторските права што се основа на CDL. На почетокот на 2019 година, Националниот сојуз на писатели и коалицијата од четириесет национални и меѓународни организации и федерации на писатели, фотографи, визуелни уметници, преведувачи, издавачи и организации за права на репродукција, објавија изјава со наслов „Апел од жртвите на контролирано дигитално позајмување (CDL)" со што тврдеа дека CDL "ги крши економските и моралните права на авторите".

Во една статија за вести во Publishers Weekly се цитирала Американската Асоцијација на издавачи во која се наведува дека CDL „ги оцрнува поттикнувањата на авторските права за автори и издавачи.“ The Authors Guild, асоцијацијата на професионални автори се потпира на случајот „ Капитол рекордс“, ДОО с. ReDigi Inc., која утврди дека ReDigi не може да ја препродава дигиталната музика, за да тврди дека библиотеките исто така ќе бидат забранети да позајмуваат дигитализирана верзија на книги што биле легално купени, и тврди дека CDL резултира во загуба на продажбата.

Библиографија

• McCleskey, Sarah E.; Selby, Courtney (2018). „Tried and True: Fair Use Tales for the Telling“. Journal of Copyright in Education & Librarianship. 3 (1). doi:10.2139/ssrn.3256427. SSRN 3256427.
• Peterson-Lugo, Billie. „Tech Talk“ (PDF). Library Instruction Round Table News. American Library Association. стр. 9, 22–28. Посетено на 12 ноември 2020.
• Sheppard, Adrian; Bailey, Lila; Katz, Ariel; Mills, Andrea; Slaght, Graeme (2018-05-31). Controlled Digital Lending (CDL): A Panel to Discuss Legal and Practical Considerations Involved in the Implementation of CDL by Public and Post-Secondary Libraries in Canada. ABC Copyright Conference 2018. Harbour Centre, Vancouver: Simon Fraser University (SFU). Retrieved 2019-08-02.
• Wu, Michelle M. (12 September 2016). „Collaborative Academic Library Digital Collections Post-Cambridge University Press, HathiTrust and Google Decisions on Fair Use“. Journal of Copyright in Education & Librarianship. 1 (1). doi:10.17161/jcel.v1i1.5921.
• Wu, Michelle M. (4 February 2019). „Revisiting Controlled Digital Lending Post-ReDigi“. First Monday. 24 (5). doi:10.2139/ssrn.3328897. SSRN 3328897 – преку SSRN Electronic Journal.
• Wu, Michelle M. (3 July 2019). „Shared Collection Development, Digitization, and Owned Digital Collections“. Collection Management. 44 (2–4): 131–145. doi:10.1080/01462679.2019.1566107.

Надворешни врски

• „Controlleddigitallending.org“. Controlled Digital Lending by Libraries