Капричосите
Капричосите (на шпански: Los caprichos) - каприци, фантазии. Тие се циклус од 80 графички отпечатоци во техника акватинта и бакропис, создаден од шпанскиот уметник Франциско Гоја во периодот од 1797 до 1798 година и објавени како мапа во 1799 година.[1]
Историја уреди
„Капричосите“ биле повлечени речиси веднаш по појавувањето во јавноста, во 1799 година, со директна интервенција на инквизицијата - едно од првите уметнички дела кое ќе биде соочено со идната многу често употребувана „елиминаторска“ интервенција на владејачките класи - цензура. Во текот на животот на Гоја биле продадени или откупени само 29 примероци од циклусот.[2]
Опис уреди
Главна тема на циклусот е критиката и сатирата кон шпанското општество од крајот на 18 век, особено кон благородништвото и римокатоличките свештеници.[3] Во првиот дел од Капричосите, Гоја, создава реалистички, критички и сатирички графички дела насочени кон слабостите, проблемите, предрасудите, аномалиите на општеството и владејачката класа. Во вториот дел од циклусот, создава графики со претстави на фантастични, гротескни, фантазмагорични суштества, претставени во една надреална, кошмарна ситуација.[4]
И покрај тоа што темите се насочени кон шпанското општество од крајот на осумнаесеттиот век, Гоја, благодарение на својот исклучителен талент и уметничка длабочина, преку овој циклус, оставил универзални и вонвременски пораки, посветени на човечките слабости, апсурди, немоќта да се излезе од проклетството на човечката судбина - трагична, егзистенцијално драматична, тешка, исполнета со суеверие, незнаење, неправдите создадени од владејачките класи, суровите казнувања, особено од страна на инквизицијата, бесмислата на брачните лицемерни заедници.[5]
Гоја ја опишал суштината на серијата - циклусот како пресек на: - „...безбројните глупости, бесмислици коишто доминираат во секое општество, опасните предрасуди, лагата, лицемерието, незнаењето, материјализмот - суров и експлоататорски“.[6]
Секоја графика од циклусот, Гоја ја потпишувал и ја обележувал со специфични наслови, давајќи своевидно дообјаснување за секое дело, за алегоријата, мислата, пораката која ја имал визуелно и ликовно трансформирано. Делата на комплетниот циклус се чуваат во познатиот Музеј Прадо.[7]
Оригиналниот стил, како и прикажувањето на современото општество во „Капричосите“, всушност го сместува Гоја, во движењето модернизам кое ќе се појави еден век подоцна. Особено графичкиот лист „Сонот на разумот раѓа чудовишта“ и денес има речиси статус на икона кај ликовната и творечката јавност.[8]
Значење уреди
Циклусот „Капричоси“ е едно од најзначајните уметнички дела во историјата на уметноста воопшто. Овој творечки зафат на Гоја, не само што е длабоко и филозофско гледање и чувствување на бројните цивилизациски проблеми на човештвото, туку тој е и своевиден патоказ, инспирација и насока во творечкиот развој на светската графика, ликовна уметност, а нивните пораки, генијална имагинација и поетика, ќе бидат инспирација и во поетското, литературното творештво, всушност нивното значење и влијание се чувствува и денес во уметничкото творештво низ скоро сите изразни медиуми на човечката творечка имагинација.[9]
Галерија уреди
-
Капричос бр. 1: Франциско Гоја и Лусиентес, сликар (Франциско Гоја и Лусиентес, сликар) -
Капричос бр. 2: „Тие велат да и додаваат рака на првиот дојден“ -
Капричос бр. 3: „Еве го напаѓачот“ -
Капричос бр. 4: „Момче на дадилката“ -
Капричос бр. 5: „Две од еден вид“ -
Капричос бр. 6: „Никој не се знае себеси“ -
Капричос бр.7: „Дури и на тој начин тој не може да ја натера надвор“ -
Капричос бр. 8: „Така ја однесоа!“ -
Капричос бр. 9: „Танталус“ -
Капричос бр.10: „Љубов и смрт“ -
Капричос бр.: „Добрите се подготвени“ -
Капричос бр. 12: „Лов на заби“ -
Капричос бр.. 13: „Тие се жешки“ -
Капричос бр. 14: „Каква жртва!“ -
Капричос бр.15: „Добар совет“ -
Капричос бр.. 16: „Заради рајот: и тоа беше нејзината мајка“ -
Капричос бр. 17: „Убаво е испружено“ -
Капричос бр. 18: „И куќата е во оган“ -
Капричос бр. 19: „Сите ќе паднат“ -
Капричос бр. 20: „Таму тие се скинати“ -
Капричос бр. 21: „Како ја грабнаа!“ -
Капричос бр. 22: „Сиромашни мали девојчиња!“ -
Капричос бр. 23: „Тоа дамка од прашина“ -
Капричос бр.. 24: „Немаше помош“ -
Капричос бр.. 25: „Тој јаскрши стомната“ -
Капричос бр. 26: „Сега тие седат добро“ -
Капричос бр. 27: „Кој повеќе е предаден?“ -
Капричос бр. 28: „Хуш“ -
Капричос бр. 29: „Сега читате“ -
Капричос бр. 30: „Зошто да ги скриеш?“ -
Капричос бр. 31: „Се моли за неа“ -
Капричос бр. 32: „Бидејќи таа беше подложна“ -
Капричос бр. 33: „Бројте го платинестиот“ -
Капричос бр. 34: „Спиењето ги надминува“ -
Капричос бр. 35: „Таа го остава“ -
Капричос бр. 36: „Лоша ноќ“ -
Капричос бр. 37: „Може ли ученикот да не знае повеќе?“ -
Капричос бр. 38: „Брависимо!“ -
Капричос бр. 39: „И така беше неговиот дедо“ -
Капричос бр. 40: „Од што лошо ќе умре?“ -
Капричос бр. 41: „Ниту повеќе, ниту помалку“ -
Капричос бр. 42: „Ти кој не можеш“ -
Капричос бр. 43: „Сонот на разумот создава чудовишта“ -
Капричос бр. 44: „Тие се вртат убаво“ -
Капричос бр. 45: „Има многу за цицање“ -
Капричос бр. 46: „Исправка“ -
Капричос бр. 47: „Подарок за господарот“ -
Капричос бр. 48: „Кодоши“ -
Капричос бр. 49: „Хобголинс“ -
Капричос бр. 50: „Чинчила“ -
Капричос бр. 51: „Тие се распрснуваат“ -
Капричос бр. 52: „Што може да направи кројачот!“ -
Капричос бр. 53: „Каков златен клун!“ -
Капричос бр. 54: „Срамниот“ -
Капричос бр. 55: „До смрт“ -
Капричос бр. 56: „Да се крене и да се падне“ -
Капричос бр. 57: „Начелото“ -
Капричос бр. 58: „Проголтај го, куче“ -
Капричос бр. 59: „И сепак тие не одат!“ -
Капричос бр. 60: „Судски процеси“ -
Капричос бр. 61: „Тие летаа“ -
Капричос бр. 62: „Кој би помислил!“ -
Капричос бр. 63: „Погледнете колку се тие свечени!“ -
Капричос бр. 64: „Среќен пат“ -
Капричос бр. 65: „Каде оди мама?“ -
Капричос бр. 66: „Таму оди“ -
Капричос бр. 67: „Чекај додека не бидеш помазан“ -
Капричос бр. 68: „Убав учител“ -
Капричос бр.69: „Налетот на ветрот“ -
Капричос бр. 70: „Побожна професија“ -
Капричос бр. 71: „Кога ќе одморат, ќе бидеме надвор одденот“ -
Капричос бр. 72: „Вие нема да избегате“ -
Капричос бр. 73: „Подобро е да се биде мрзлив“ -
Капричос бр. 74: „Не врескај, глупав“ -
Капричос бр. 75: „Не може некој да нè ослободи?“ -
Капричос бр. 76: „Разбирате? ... Па, како што велам ... ах! Внимавај! Инаку ...“ -
Капричос бр. 77: „Она што го прави едниот на другиот“ -
Капричос бр. 78: „Бидете брзи, тие се будат“ -
Капричос бр. 79: „Никој не нè видел“ -
Капричос бр.80: „Време е“
Наводи уреди
- ↑ „Francisco de Goya y Lucientes“. Архивирано од изворникот на 2020-01-27. Посетено на 2020-04-25.
- ↑ Caprichos[мртва врска]
- ↑ Goya’s Caprichos
- ↑ Goya’s Los Caprichos: A magnificent failure
- ↑ Francisco Goya’s ‘Los Caprichos’ Series
- ↑ „Goya, The Sleep of Reason Produces Monsters“. Архивирано од изворникот на 2020-05-09. Посетено на 2020-04-25.
- ↑ The Caprices (Los Caprichos), plates 1-80, 1799
- ↑ „The Sleep of Reason Brings Forth Monsters“. Архивирано од изворникот на 2020-02-15. Посетено на 2020-04-25.
- ↑ FRANCISCO GOYA LOS CAPRICHOS
Литература уреди
- Francisco Goya y Lucientes: Caprichos. Introduced and Edited by Miroslav Mícko. Spring Books u. a., London u. a. 1958, Sämtliche 80 Blätter sind abgedruckt und beschrieben.
- Charles Harrison, Paul Wood (Hsg.): Art in theory. An anthology of changing ideas. Band 1: 1648–1815. Wiley-Blackwell, Oxford u. a. 2000, ISBN 0-63120-064-9, S. 975.
- Helmut C. Jacobs: Der Schlaf der Vernunft. Goyas Capricho 43 in Bildkunst, Literatur und Musik. Schwabe, Basel 2006, ISBN 3-7965-2261-0.
- Sigrun Paas-Zeidler: Goya, Radierungen. Hatje Verlag, Stuttgart 1978, ISBN 3-7632-2331-2.
- Nigel Glendinning, Goya: la década de los Caprichos: Retratos 1792-1804, Madrid, Real Academia de Bellas Artes de San Fernando, 1992 ISBN 84-87181-10-4
- Juliet Wilson-Bareau, Goya: el capricho y la invención. Cuadros de gabinete, bocetos y miniaturas, Madrid, Museo del Prado, 1993
- Goya in the Metropolitan Museum of Art. New York: The Metropolitan Museum of Art. 1995. ISBN 9780870997525.
- Stayton, Kevin L. (2014). Brooklyn Museum Highlights. Brooklyn, NY: Brooklyn Museum. стр. 141. ISBN 9780872731752.
Надворешни врски уреди
- Caprichos Архивирано на 30 октомври 2008 г. (PDF in the Arno Schmidt Reference Library Архивирано на 20 ноември 2008 г.)
- Translation of the 1799 Advertisement for sale of the series
- Pruebas de estado
- Los caprichos en gran formato en la Biblioteca virtual Miguel de Cervantes
- Los caprichos, otra versión en gran formato Архивирано на 30 октомври 2008 г. (PDF en Arno Schmidt Reference Library Архивирано на 20 ноември 2008 г.)
- Resumen del libro Goya. Los Caprichos. Dibujos y aguafuertes (Juan Carrete y el Gabinete de Estudios de la Calcografía Nacional)
- Los Caprichos en la Biblioteca Nacional
- Pruebas de estado
- Las estampas de asnerías de los Caprichos (Julio Ponce)
- Breve análisis sobre cada Capricho (Miguel Moliné)
- Perfil humano y psicológico de Goya (Ricardo Centellas)
- Grabados y Dibujos de Goya (Marisa Cancela)
- Lista de Los Caprichos con sus comentarios.
- Bibliografía actualizada (август de 2018) de las estampas de Francisco Goya.