Занешеви
Занешеви, познати и како Џанешеви — македонско преродбеничко семејство од Воден. Семејството го создал од Зане (Захариј) кон крајот на 18 век, основна егзистенцијата им е трговијата. Брзо станале богати трговци и активно се вклучиле во борбата против Цариградската патријаршија. Собирале пари за изградба на црква во градот, а по создавањето на Бугарската егзархија, Занешеви го предводеле антиегзархиското движење во Воден и неговата околина.[1] По Балканските војни и Првата светска војна родот се распрснал, масовно ја напуштил Егејска Македонија и се засолнил во Бугарија.
Занешеви во спомените
уредиВо своите спомени Христо Татарчев, кој го посетил Воден во 1894 година, пишува: ... истакната, многозаслужна фамилија Занешеви ... ова семејство мина целосно во служба на организацијата [2].
Кирил Прличев кој во 1895 година дошол во Воден како учител и набргу станал член на Македонската револуционерна организација и се приклучил на тамошните револуционери, Зане, Иван и Христо Занешеви ги опишува со зборовите:
- ... постојателните и претставителни граѓани, какви што беа Зано Занешев, еден човек со импресивно држење, густи мустаќи, цврсто под ушите, како рогови на овен, со важна походка, или неговиот брат - Иван, исто така крупен човек со експресивна одлики, пристојна надворешност и сериозна осанка на тежок чорбаџија. Со сите тие признаци и со модната си облека, за разлика од месното, Занешевци се користеа и со опасната репутација на пријатели на рускиот цар... фактот дека Иван, приветлив и обштителен, секогаш ги пречекувал во својот дом странците кои со еден или друг повод минувале низ Воден. Во времето на црковното прашање Занешевци се гледале веројатно пак во Иван Занешев и Гроф Игнатиев, како што ме уверуваше и средниот од браќата Занешеви - Ичо. Игнатиев ја одобрувал усилијата на бугарите [белешка 1] за самостојна бугарска црква [белешка 2] и неговите потикнувања биле важен елемент во издржливоста, кај ја прохавиле воденчани во тие тешки борби. Спомените на Ичо, т.е Христо Занешев, единствен од тројцата браќа востински револуционерно настроен, не беше осомничен од страна на Турците во улогата, која се препишуваше - неофицијално, се разбира - на другите двајца Занешевци, зошѕо тој, Ичо, беше веќе позападнал, надворешноста му беше скромна и од време на време го гледаа со лопата и мотика во рака да оди... на лозје [3]
Претставници
уреди- Зане (1731 - 1817), основач на родот Занешеви
- Браќата Зане и Туше Занешеви, синови на Иван и внуци на Зане се истакнати дејци на црковната општина во Воден.
- Синови на Димитар, син на Зане, Иван Занешев, Христо Занешев и Зане Занешев продолжуваат да го потикнуваат развојот на културниот живот во градот. Иван, кој ги помага со пари учениците од градот, има пет синови:
- Димитар Занешев бил револуционер кој се издигнал до регионален началник на ВМОРО во Воденско и учествувал на Солунскиот конгрес од 1903 година;
- Христо Занешев бил сомисленик и соработник на Кирил Прличев, активен член на ВМОРО, учесник во Балканските војни;
- Михаил Занешев бил македонско-одрински оплченец во четата на Григор Џинџифилов во 2 чета при 14 Воденско дружина[4], починал на 22 години во војните;
- Александар Занешев бил бугарски офицер, лекар и револуционер од ВМРО
- Георги Занешев e татко на Надежда Занешева, жена на Кирил Дрангов и мајка на Рајна Дрангов;
- Асен Занешев е син на Ѓорѓи Занешев и е член на ВМРО, убиен при обид за неговото апсење во 1944 година по наредба на Лев Главинчев [5].
Белешки
уреди- ↑ Во Османлиското Царство не постоел редовен ситем за попис на населението со утврдени методи и принципи како во западноевропските држави. Осмaнските власти го евидентирале само машкото население и тоа не по национална основа туку по вероисповед. Мажите муслимани биле запишувани поради воената обврска, а христијаните поради даноците. Меѓутоа постоеле еден вид на матични книги т.н нуфуз дефтери во кој биле запишувани датумот на раѓање, името, името на родителите и презимето, меѓутоа од нуфузите не може да се утврди националниот состав на населението во Македонија. Под графата Муслимани биле запишувани: Турците, Циганите, исламизираните Македонци, Арнаутите, Черкезите, Арапите и други, односно припадниците на муслиманската вероисповед. Во графата Рум Милет (Грци) биле запишувани сите православни христијани во Отоманското Царство кој биле под духовна јуриздкција на Цариградската патријаршија, тука спаѓаат Македонците-патријаршисти кој биле нарекувани и како Грци. Христијанското население кое било под духовна власт на Бугарската егзархија било запишувано како Бугар милет, тука спаѓаат Македонците-егзархисти кој биле нерекувани „Бугари“. Од национален аспект само за Евреите постоела посебна графa како Јауди, но и тука имало исклучок. Евреите муслимани биле впишувани како Турци, види: Ванчо Ѓорѓиев, Слобода или Смрт, Македонското националноослободително движење во Солунскиот вилает 1893 - 1903 година, Табернакул, Институт за историја - Филозовски факултет, Скопје, 2003
- ↑ По создавањето на Бугарската егзархија, Занешеви го предводеле антиегзархиското движење во Воден, впрочем Христо Татарчев при неговата посета на Воден во 1894 година агитирал сред антиегзархиското движење бидејќи според Иван Хаџи Николов бил прифатен неговиот предлог во организацијата да можаат да членуваат сите оние кои имале јасни децентрализирачки ставови во однос на црковно-просветното дело во Македонија, тие да се сметаат за погодни, а оние кои биле приврзаници на егзархиската централистичка политика да се сметаат за непогодни, види Мерки за засилаване на революционната организация (из записките на Ив. Х. Николов, Ил. Илинден, 2 (27), София, 1936, 6.
Наводи
уреди- ↑ Ванчо Ѓорѓиев,Слобода или Смрт,Македонското револуционерно националноослободително движење во Солунскиот вилает 1893-1903 година, 201, Институт за историја - Филозофски факултет, Скопје, 2003
- ↑ ВМОРО през погледа на нейните основатели“, Военно издателство, София, 2002 г., стр. 56. (Спомени на Христо Татарчев)
- ↑ Пърличев, Кирил, „36 години във ВМРО. Спомени на Кирил Пърличев“, ИК "Веда-МЖ", 1999 г., стр.20
- ↑ „Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. Личен състав“, Главно управление на архивите, 2006, стр. 263.
- ↑ „ВМРО-обединена, Лев Главинчев.“