Дахалски јазик

Дахалски јазик
	numma guhooni
Застапен во	Кенија
Подрачје	Крајбрежна покраина
Говорници	(400 во 1992 г.)e18
Јазично семејство	афроазиско кушитски низински? дахалски јазик; ; ;
Јазични кодови
ISO 639-3	dal
Белешка: Оваа статија содржи МФА-фонетски знаци во Уникод.

Дахалскиот (numma guhooni) е афроазиски јазик, дел од подгрупата на кушитски јазици. Јазикот денес го зборуваат околу 400 Дахалци, што го прави јазикот загрозен и е под опасност од исчезнување. Јазикот се зборува на брегот на Кенија, во близина на устието на реката Тана. Овој јазик е невообичаен во јазичиот свет поради тоа што ги користи сите четири механизми за проток на воздухот при говорот. Местоположбата на јазикот во рамките на кушитските јазици не е дефинирана со сигурност.

Овој поим „дахало“ е егзоним и се користи во научната јавност, поим кој го користеле Аверите и значи „безначаен“.^[1] Јазикот всушност се нарекува „нума гухони“ (numma guhooni).

Статус уреди

Дахалците порано биле ловци на слонови и биле расштркани покрај брегот на Источна Африка и измешани со разните Банту-народи и Свахилите. Немале свои постојани населени места и често се двојазични. Децата денес повеќе не зборуваат на дахалски, туку на дргугите подоминатни јазици, најмногу свахилски. Така, јазикот е под опасност од исчезнување.^[2]

Фонологија уреди

Согласки уреди

Дахалскиот има голем број на согласки. Мадисон (1993) наведува вкупно 62 согласки за јазикот,^[3] а Тоско (1991) наведува 50. Во прилог 50-те согласки на дахалскиот:

			двоусни	уснено-запчени	венечни			задновенечни	преднонепчени	заднонепчени		голтничка	гласилна
			двоусни	уснено-запчени	рамнојазична	врвнојазична	лабијализирана	задновенечни	преднонепчени	рамна	лабијализирана	голтничка	гласилна
носна			m		n				ɲ
носна чкрапава ⁽¹⁾		рамна			Грешка во употребата на {{IPAsym}}: Симболот: „ᵑʇ“ го нема на списокот		ᵑʇʷ
носна чкрапава ⁽¹⁾		гласилизирана			Грешка во употребата на {{IPAsym}}: Симболот: „ᵑʇˀ“ го нема на списокот		ᵑʇˀʷ
експлозивна	рамна	безвучна	p		t̪	t̠				k	kʷ	ʡ	ʔ
		звучна	b		d̪	d̠				ɡ	ɡʷ
		исфрлувачка	pʼ		t̪ʼ	t̠ʼ				kʼ	kʷʼ
		имплозивна	ɓ		ɗ
	пренасализирана	безвучна	ᵐp		ⁿt̪	ⁿt̠				ᵑk	ᵑkʷ
	пренасализирана	звучна	ᵐb		ⁿd̪	ⁿd̠	ⁿd̠ʷ			ᵑɡ	ᵑɡʷ
струјна	рамна	безвучна			ts			tʃ
		звучна			dz		dzʷ	dʒ
		исфрлувачка			tsʼ			tʃʼ
	странична	исфрлувачка			tɬʼ				cʎ̥˔ʼ
	пренасализирана	безвучна			ⁿts			ᶮtʃ
	пренасализирана	звучна			ⁿdz			ᶮdʒ
шумлива		централна		f	s z			ʃ				ʜ	h
шумлива		странична				ɬ	ɬʷ		ʎ̥˔
приближна					l				j		w̜
вевна					r

¹Забните чкрапави согласки најчесто се пишуваат како /ǀ/, но може да се замешаат со /l/. Поради читливост се користи /ʇ/.

Самогласки уреди

Дахалскиот има пет самогласки кои имаат и кратка и долга форма:

	предни	задни
високи	i / iː	u / uː
средни	e / eː	o / oː
ниски	a / aː

Чкрапави согласки уреди

Дахалскито е еден од неколкуте јазици надвор од Јужна Африка кои имаат чкрапави согласки. Чкрапавите согласки не се по потекло кушитски и може се остаток од поранешни влијанија на други јазици. Тен Ра дава докази дека Дахалците во минатото зборувале и на јазик сличен на сандавејскиот (кој има чкрапави согласки) и можеби денешните се остаток од таа јазична замена.^[4] Ова може да ја објасни појавата што чкрапавите согласки се појавуваат само во обични секојдневни предмети.^[5]

Наводи уреди

↑ STILES, D. (1982). A HISTORY OF THE HUNTING PEOPLES OF THE NORTHERN EAST AFRICA COAST: Ecological and Socio-Economic Considerations. Paideuma, 28, 165-174. Retrieved from www.jstor.org/stable/41409881
↑ [1]
↑ Maddieson, Ian; Spajić, Siniša; Sands, Bonny; Ladefoged, Peter (1993), „Phonetic structures of Dahalo“, Во Maddieson, Ian (уред.), UCLA working papers in phonetics: Fieldwork studies of targeted languages, 84, Los Angeles: The UCLA Phonetics Laboratory Group, стр. 25–65
↑ Ten Raa, E. (1969). "Sanye and Sandawe: A common substratum?" African Language Review 8, 148–155.
↑ Sands, Bonny & Tom Güldemann (2009). "What click languages can and can't tell us about language origins". In Botha, Rudolf & Chris Knight (Eds.), The Cradle of Language, pp. 213–15. Oxford.

Надворешни врски уреди

Свадешов список за дахалскиот

[1] STILES, D. (1982). A HISTORY OF THE HUNTING PEOPLES OF THE NORTHERN EAST AFRICA COAST: Ecological and Socio-Economic Considerations. Paideuma, 28, 165-174. Retrieved from www.jstor.org/stable/41409881

[2] [1]

[3] Maddieson, Ian; Spajić, Siniša; Sands, Bonny; Ladefoged, Peter (1993), „Phonetic structures of Dahalo“, Во Maddieson, Ian (уред.), UCLA working papers in phonetics: Fieldwork studies of targeted languages, 84, Los Angeles: The UCLA Phonetics Laboratory Group, стр. 25–65

[4] Ten Raa, E. (1969). "Sanye and Sandawe: A common substratum?" African Language Review 8, 148–155.

[5] Sands, Bonny & Tom Güldemann (2009). "What click languages can and can't tell us about language origins". In Botha, Rudolf & Chris Knight (Eds.), The Cradle of Language, pp. 213–15. Oxford.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]