Дахалски јазик
Дахалскиот (numma guhooni) е афроазиски јазик, дел од подгрупата на кушитски јазици. Јазикот денес го зборуваат околу 400 Дахалци, што го прави јазикот загрозен и е под опасност од исчезнување. Јазикот се зборува на брегот на Кенија, во близина на устието на реката Тана. Овој јазик е невообичаен во јазичиот свет поради тоа што ги користи сите четири механизми за проток на воздухот при говорот. Местоположбата на јазикот во рамките на кушитските јазици не е дефинирана со сигурност.
Дахалски јазик | |
---|---|
numma guhooni | |
Застапен во | Кенија |
Подрачје | Крајбрежна покраина |
Говорници | (400 во 1992 г.)e18 |
Јазично семејство | |
Јазични кодови | |
ISO 639-3 | dal |
| |
Овој поим „дахало“ е егзоним и се користи во научната јавност, поим кој го користеле Аверите и значи „безначаен“.[1] Јазикот всушност се нарекува „нума гухони“ (numma guhooni).
Статус
уредиДахалците порано биле ловци на слонови и биле расштркани покрај брегот на Источна Африка и измешани со разните Банту-народи и Свахилите. Немале свои постојани населени места и често се двојазични. Децата денес повеќе не зборуваат на дахалски, туку на дргугите подоминатни јазици, најмногу свахилски. Така, јазикот е под опасност од исчезнување.[2]
Фонологија
уредиСогласки
уредиДахалскиот има голем број на согласки. Мадисон (1993) наведува вкупно 62 согласки за јазикот,[3] а Тоско (1991) наведува 50. Во прилог 50-те согласки на дахалскиот:
двоусни | уснено-запчени | венечни | задновенечни | преднонепчени | заднонепчени | голтничка | гласилна | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
рамнојазична | врвнојазична | лабијализирана | рамна | лабијализирана | |||||||||
носна | m | n | ɲ | ||||||||||
носна чкрапава (1) |
рамна | Грешка во употребата на {{IPAsym}}: Симболот: „ᵑʇ“ го нема на списокот | ᵑʇʷ | ||||||||||
гласилизирана | Грешка во употребата на {{IPAsym}}: Симболот: „ᵑʇˀ“ го нема на списокот | ᵑʇˀʷ | |||||||||||
експлозивна | рамна | безвучна | p | t̪ | t̠ | k | kʷ | ʡ | ʔ | ||||
звучна | b | d̪ | d̠ | ɡ | ɡʷ | ||||||||
исфрлувачка | pʼ | t̪ʼ | t̠ʼ | kʼ | kʷʼ | ||||||||
имплозивна | ɓ | ɗ | |||||||||||
пренасализирана | безвучна | ᵐp | ⁿt̪ | ⁿt̠ | ᵑk | ᵑkʷ | |||||||
звучна | ᵐb | ⁿd̪ | ⁿd̠ | ⁿd̠ʷ | ᵑɡ | ᵑɡʷ | |||||||
струјна | рамна | безвучна | ts | tʃ | |||||||||
звучна | dz | dzʷ | dʒ | ||||||||||
исфрлувачка | tsʼ | tʃʼ | |||||||||||
странична | исфрлувачка | tɬʼ | cʎ̥˔ʼ | ||||||||||
пренасализирана | безвучна | ⁿts | ᶮtʃ | ||||||||||
звучна | ⁿdz | ᶮdʒ | |||||||||||
шумлива | централна | f | s z | ʃ | ʜ | h | |||||||
странична | ɬ | ɬʷ | ʎ̥˔ | ||||||||||
приближна | l | j | w̜ | ||||||||||
вевна | r |
- 1Забните чкрапави согласки најчесто се пишуваат како /ǀ/, но може да се замешаат со /l/. Поради читливост се користи /ʇ/.
Самогласки
уредиДахалскиот има пет самогласки кои имаат и кратка и долга форма:
предни | задни | |
---|---|---|
високи | i / iː | u / uː |
средни | e / eː | o / oː |
ниски | a / aː |
Чкрапави согласки
уредиДахалскито е еден од неколкуте јазици надвор од Јужна Африка кои имаат чкрапави согласки. Чкрапавите согласки не се по потекло кушитски и може се остаток од поранешни влијанија на други јазици. Тен Ра дава докази дека Дахалците во минатото зборувале и на јазик сличен на сандавејскиот (кој има чкрапави согласки) и можеби денешните се остаток од таа јазична замена.[4] Ова може да ја објасни појавата што чкрапавите согласки се појавуваат само во обични секојдневни предмети.[5]
Наводи
уреди- ↑ STILES, D. (1982). A HISTORY OF THE HUNTING PEOPLES OF THE NORTHERN EAST AFRICA COAST: Ecological and Socio-Economic Considerations. Paideuma, 28, 165-174. Retrieved from www.jstor.org/stable/41409881
- ↑ [1]
- ↑ Maddieson, Ian; Spajić, Siniša; Sands, Bonny; Ladefoged, Peter (1993), „Phonetic structures of Dahalo“, Во Maddieson, Ian (уред.), UCLA working papers in phonetics: Fieldwork studies of targeted languages, 84, Los Angeles: The UCLA Phonetics Laboratory Group, стр. 25–65
- ↑ Ten Raa, E. (1969). "Sanye and Sandawe: A common substratum?" African Language Review 8, 148–155.
- ↑ Sands, Bonny & Tom Güldemann (2009). "What click languages can and can't tell us about language origins". In Botha, Rudolf & Chris Knight (Eds.), The Cradle of Language, pp. 213–15. Oxford.