Дамата или кралицата (♕, ♛) е најмоќната фигура во шахот . Секој играч ја започнува играта со една кралица, сместена до кралот . Почетниците често случајно ги разменуваат места за кралот и кралицата, па полесно е да се запамети правилото дека „кралицата оди по нејзината боја“. Тие започнуваат од областа на сопствената боја - белата кралица започнува од белото поле, а црната кралица од црното поле. Во алгебарска нотација, белата кралица започнува од полето д1, а црната од д8.

Шаховска фигура - Бела кралица
Шаховска фигура - Црна кралица

Кога шахот служел како воена игра за планирање на битки, кралицата ги претставувала најискусните и најспособните сили на кралот, а не негова сопруга. Во многу случаи, таа била негов личен чувар.

Кралицата може да се помести во права линија вертикално, хоризонтално или дијагонално, за колку било слободни полиња. Неговата подвижност може да се опише како комбинација на подвижноста на топовите и ловците. Како и повеќето други фигури, кралицата јаде други фигури ставајќи се на полето претходно зафатено од изедената фигура.

Обично се смета дека кралицата е малку помоќна од топот и ловецот, а малку послаба од два топа. Бидејќи кралицата е највредната фигура, скоро секогаш е лош потег да се смени кралицата за која било фигура освен непријателската кралица, освен ако ова не доведе до позиција каде што може да се матира непријателот крал (дамски гамбит ).

Кралицата е најмоќна кога таблата е отворена, кога непријателскиот крал не е добро заштитен, или кога има небранети фигури на непријателската страна.

Почетниците често ја ставаат кралицата во акција што е можно поскоро, со надеж дека таа ќе се најде на страната на непријателот, ќе земе повеќе фигури од него, а можеби дури и ќе го матира. Иако е ефикасна против почетниците, оваа стратегија е лоша против искусните играчи. Ако другите фигури не се отворени, нападот на кралицата може лесно да се одврати. Освен тоа, бидејќи кралицата е премногу важна за размена на која било фигура, бранителот често може да добие предност напаѓајќи ја изложената кралица и принудувајќи ја да се повлече.