Гликомер
Гликомер — уред за самостојно следење на концентрацијата на гликоза, кој дава брзи информации за концентрацијата на гликоза во крвта. Самоследење на концентрацијата на гликоза во крвта со помош на гликомер е веројатно најголемата предност во контролата на дијабетесот денес по откривањето на инсулинот во 1920-тите. Мерењето на гликозата во крвта, кое е можно со помош на гликомер во секое време, помага да се спречат последиците од многу високи и многу ниски концентрации на шеќер во крвта.
| Гликомер | |
|---|---|
| Дијагностика | |
| Цел | Мерење на концентрацијата на гликоза во крвта |
Благодарение на примената на едноставни, многу практични и евтини гликомер, употребливи дури и за постари лица, лица со оштетен вид, слух и/или сознание, методот стана достапен за голем број луѓе кои боледуваат од дијабетес. Треба да се нагласи дека определувањето на гликозата со помош на гликомер не е референтна метода за дијагностицирање на дијабетес,[1] бидејќи по правило овие уреди имаат непрецизност од <5% и неточност <10%, туку се соодветни лабораториски анализатори во клиниките. Анализаторите во лабораториите имаат строго дефинирани стандарди за повеќето параметри потребни за да се добијат точни резултати и дозволуваат многу мали отстапувања.
Начело на работа на гликомерот
уреди
Денешната гликометрија се заснова на примена на дигитализирани гликомери кои работат на начелото на биосетилник за гликоза вграден во дијагностичката тест-лента на гликомерот. Биолошки активниот слој на сетилникот на гликомерот го содржи ензимот гликоза оксидаза, кој реагира со гликозата од примерокот на периферната крв. Таа хемиска реакција се претвора во излезен сигнал со помош на трансдусерот, во облик на електрична струја со различен интензитет помеѓу две електроди на биосетилникот.
Стандардизација на гликомерите
уредиГликомерте достапни на пазарот мора да исполнуваат одредени ISO стандарди кои овозможуваат правилна домашна самопроверка на гликозата во крвта. Еден таков стандард гласи: „дека за вредности на гликоза над 4,2 mmol/l, 95% од сите резултати од мерењето на гликомерот не смее да надминува отстапување од +/- 20% во однос на резултатот добиен со лабораториско мерење, т.е. за вредности под 4,2 mmol/l отстапувањето не смее да надминува +/- 15%. Тоа значи дека ако вистинската измерена концентрација на гликоза во крвта е 5,0 mmol/l, дозволени се отстапувања од +/- 1 mmol/l, а за концентрација на гликоза од 10 mmol/l, дозволени се отстапувања од +/- 2 mmol/l.[2]
Постапка за мерење со гликомер
уреди
Постапката за мерење на шеќерот во крвта во плазмата со гликометрија се изведува во неколку чекори:
- Пред гликометријата, испитаникот треба да ги измие рацете со сапун и млака вода и добро да ги исуши со хартиена крпа.
- Потоа испитаникот ја става раката на површината со задниот дел од раката свртен надолу.
- Лекарот или испитаникот избира врв од прстот од кој ќе земе примерок од периферна крв.
- Се зема една лента од кутијата со дијагностички ленти и се става во отворот на гликомерот со делот означен на него.
- Кога ќе се слушне звучен сигнал и ќе се појави симбол на екранот, гликомерот е подготвен за употреба.
- Со притискање на чкрапалото се пробива кожата на избраниот прст или на друг дел од раката, со помош на ланцетар, во која претходно е вметната ланцета (метална игла).
- Првата капка крв се брише
- Се зема гликомерот, се приближува до прстот на пациентот и се вшмукува капка крв со врвот на тест-лентата на означеното место.
- Кога капката се вшмукува, се слуша звучен сигнал и уредот почнува да ги одбројува секундите до конечното мерење.
- Гликомерот се остава на подлога, и по 5 - 10 секунди резултатот од мерењето се појавува на екранот.
- По завршувањето на земање мостри, јаболчницата на прстот се притиска со памук за да се запре крвавењето.
- Уредот ја чува измерената гликемија во меморијата или лекарот ја запишува во медицинската историја. Доколку мерењето го извршил самиот пациент, тој ја внесува измерената вредност во дневникот за самопроверка на примерокот (во часови и денови)
- Потоа лентата се отстранува од гликомерот, а ланцетата се отстранува од ланцетарот и се фрла во садот за медицински отпад.[3]
Најчести причини за неточни мерења
уредиНеправилните мерења и грешките во постапката при користење на гликомерот може да резултираат со неточни резултати. Најчестите грешки кои можат да доведат до грешки при мерењето се:[4] [5]
- Тест-ленти
Тест-лентите со истечен рок или неправилно складираните тест-ленти обично резултираат со лажно покачени вредности, така што повеќе не може да им се верува на таквите ленти.
Доколку гликомерот во сопственост на пациентот користи тест-ленти спакувани во ампули, по секоја употреба на тест-лентите, вијалата треба добро да се затвори, бидејќи изложеноста на тест-лентите на условите на надворешната средина предизвикува нивно забрзано влошување, во повеќе изразени случаи и пред истекот на рокот.
- Кодирање на гликомерот
Гликомерте од многу производители сè уште бараат кодирање при отворање на секоја нова кутија на тест-ленти. Кај овие производители, тест-лентите се разликуваат од серија до серија во нивната чувствителност на шеќер во крвта. Затоа е потребно гликомерот да се „прилагоди“ за новите тест-ленти, за правилно мерење на вредностите на шеќерот во крвта.
Ако уредот не е кодиран, може да се добијат вредности што отстапуваат од точните за повеќе од 40%.
- Миење раце или дезинфекција со алкохол на местото на боцкање
Остатоци од храна, како и неисушени остатоци од алкохол на прстите, исто така може да влијаат на добиениот резултат од мерењето. Затоа се препорачува: темелно измијте ги рацете и по употребата на алкохол (како средство за дезинфекција) почекајте истиот целосно да испари пред секое мерење на шеќерот во крвта.
Остатоците од храната може да се растворат во капка крв и да ја зголемат нејзината концентрација, а остатоците од алкохол го разредуваат примерокот или во некои случаи може да учествуваат во реакцијата што се одвива внатре во тест-лентата во мерното поле.
Во домашни услови најдобро е местото на боцкање да се измие со сапун и топла вода, да се исуши и потоа да се започне со постапката за мерење. Во други услови, треба да се користат тупфери (тампони) со алкохол.
- Отстранување на првата капка крв
Боцкањето за да се добие примерок од крв е физичка траума и е придружена со мало оштетување на ткивото и појава на мала количина на згрутчување на крвта во првата капка крв, што влијае на концентрацијата на шеќер во таа капка.
Правилниот начин за земање примерок од крв е да се отстрани првата капка крв на местото на боцкање со парче памучна вата по доволно длабока пункција, нежно да се притисне прстот и да се измери вредноста на шеќерот во втората капка крв.
- Капка крв
Мала капка крв или силно истиснување на капката крв може да биде причина за неправилност во мерењето. Во случај примерокот од крвта да е премногу мал, или неправилно исцеден, гликомерот ќе пријави грешка и нема да го изврши мерењето.
Секој обид да се добие поголема капка крв со силно стискање доведува до распаѓање на ткивните клетки и ослободување на течност од овие клетки (тромб) заедно со капиларната крв. Бидејќи концентрацијата на шеќер во клетките се разликува од онаа во крвта, тоа доведува до неточни резултати од мерењето.
За да не се добие погрешен резултат, доколку боцкањето не било доволно длабоко и се добила премала капка крв, постапката треба да се повтори.
Наводи
уреди- ↑ American Diabetes Association. Self-monitoring of blood glucose. Diab Care 1996;19:S62-6.
- ↑ Jelena Kozar, Ana-Maria Šimundić, Nora Nikolac, Marijana Žirović, Elizabeta Topić. Analitička evaluacija glukometra Accu Chek Compact Plus. Biochemia Medica 2008;18(3):361-7.
- ↑ Accu Chek Operations Manual. Roche Diagnostics GmbH, Mannheim, Germany.
- ↑ Olympus Operations Manual. Olympus, Tokyo, Japan.
- ↑ Lippi G, Salvagno GL, Guidi GC, Negri M, Rizzotti P. Evaluation of four portable self-monitoring blood-glucose meters. Ann Clin Biochem 2006;43:408-13.
Литература
уреди- Kovatchev BP, Gonder-Frederick LA, Cox DJ, Clarke WL. Evaluating the accuracy of Continuous Glucose Monitoring Sensors. Diab Care 2004;27:1922-8.
- Clarke WL, Cox D, Gonder-Frederick LA, Carter W, Pohl SL. Evaluating clinical accuracy of systems for self-monitoring of blood glucose. Diab Care 1987;10:622-8.
- Bland JM, Altman DG. Statistical methods for assessing agreement between two methods of clinical measurement. Lancet 1986;1:307-10.
- Dai KS, Tai DY, Ping H, Chen CC, Peng WC, Chen ST, et al. Accuracy of the EasyTouch blood glucose self-monitoring system: a study of 516 cases. Clin Chim Acta 2004;349:135-41.
- Ghys T, Goedhuys W, Spincemaille K, Gorusa F, Gerlo E. Plasma equivalent glucose at the point-of-care: evaluation of Roche Accu Chek Inform and Abbott Precision PCx glucose meters. Clin Chim Acta 2007;386:63-8.
- Hawkins CR. Evaluation of Roche Accu-Chek Go and Medisense Optium blood glucose meters. Clin Chim Acta 2005;353:127-31.
- JosephRJ, AllysonK, GravesTK, RondeauMJ, PetersonME. Evaluation of two reagent strips and three reflectance meters for rapid determination of blood glucose concentrations. J Vet Inter Med 1987;4:170-4.
- Poirier JY, Le Prieur N, Campion L, Guilhem I, Allannic H, Maugendre D. Clinical and Statistical Evaluation of Self-Monitoring Blood Glucose meters. Diab Care 1998;21:1919-24.
- Cohen M, Boyle E, Delaney C, Shaw J. A comparison of blood glucose meters in Australia; Diab Res Clin Prac 2006;71:113-8.