Водопад Јагала
Водопад Јагала[1][2][3] (естонски: Jägala juga) е водопад во северна Естонија на реката Јагала. Тој е најголемиот природен водопад во Естонија, со ширина од околу 50м и висина од околу 8м.[4] Водопадите Јагала се наоѓаат во Куги во округот Харју. Водопадите Јагала исто така се најмоќните водопади во Естонија, со каскадни 12,8 кубни метри во секунда вода. Може да достигне дури 200 кубни метри во секунда во текот на пролетта во периоди на висока вода, а се замрзнува во зима.[5]
| Водопад Јагала |
|---|
 |
| Локација Јагала-Јоа, парохија Јелелахтме, округот Харју, Естонија |
| Координати 59,4498160°N 25,1785457°E |
| Висина 84 m |
| Вкупна висина 8 m |
| Број на капки 1 |
| Вкупна ширина 50 м |
| Водотек реката Јагала |
| Просечна брзина на проток 12,8 м3/с (450 cu ft/s) |
Водопад и реки
уредиВодопадот Јагала бил формиран со еродирање на варовничките слоеви во карстната област. Блефот од варовник бил попознат како Балтичка карпа. Реката ја вдлабила карпата во форма на буквата У. Ерозијата направила водопадот да се повлече до 17 см годишно. Водата сега тече надолу 8м. Заобленото тло е 65м долго и водата тече 12,8 кубни метри во секунда.[6]
По водопадот, реката продолжува и се забрзува од сливот на реката Јијелахтме, 300м од водопадите Јагала. Потоа поминува низ хидроцентралата Јагала, која повеќе ја забрзува и ја води до браната Линамаки. Реката потоа паѓала 11м од браната и продолжува по својата природна патека. Реката продолжува вкупно 37км после водопадот.[5][7]
Географија
уредиВодопадот Јагала се наоѓа во општината Јагалахтме во селото Јагала-Јоа, 25км источно од Талин, и само триесет минути возење од Талин. Најбрзиот начин да стигнете таму од Талин би било такси кое може да чини помеѓу 21 и 26 евра (22,61 до 27,99 долари). Најевтиниот начин би бил автобусот на линијата 158 и 152 кој може да чини помеѓу 1 и 3 евра (од 1,08 до 3,23 долари).[8] Тој е опкружен со плодно обработливо земјиште на исток и запад, со села покрај реката. Реката тече од заливот Ихасалу во Финскиот залив.[6]
Геологија
уредиВодопадот Јагала паѓа од брегот на северна Естонија, кој бил засек во основата на палеозојската карпа. Ордовициските седиментни карпи биле изложени од потокот, а потоа откриле и многу други наоѓалишта, особено варовник. Варовникот фосилизирал многу натикоиди во варовникот. Во текот на илјадници години, водопадот го еродирал работ на карпата, а прагот ја подигнал земјата напред. Потоа еродирала долина долга 280 метри (919 стапки) и длабока 13 метри (43 стапки), каде што реката тече и денес.[7][9]
Карпите што ги сочинуваат водопадите биле направени од Феноскандискиот штит (или Балтичкиот штит) и Источноевропската платформа кои се судриле и го формирале балтичкиот клинт. Балтичкиот клинт бил направен пред 1,5 до 2 милијарди години. Ова ја формирало балтичката карпа. Водопадот од друга страна бил формиран пред околу 3.000 години.[2][10]
Историја
уреди_22-03-2013.jpg)
Пред водопадот да го добие името Водопад Јагала, неговото народно име било Јоарунгас. Некои мислеле дека овде имало место за богослужба, каде се поклонувале на водопадот, тоа околу 1240 година. Мапите кои датирале од 1688 година, исто така, велат дека овде можеби имало воденица напојувана со вода. Подоцна, за време на Втората светска војна, нацистите изградиле концентрационен логор овде наречен Концентрационен логор Јагала околу август 1942 година. Се проценувало дека логорот убил од 2.000 до 3.000 Евреи.[11][12]
Наводи
уреди- ↑ Varep, Endel (1968). Man and Nature, as Illustrated by Some Problems of Nature Conservation in the Estonian S.S.R. Tallinn: Valgus. стр. 54.
Jägala Falls a cascade dropping nearly eight metres ...
- ↑ 2,0 2,1 Estonia, Selected Studies on Geography. Tallinn: Academy of Sciences of the Estonian SSR, Estonian Geographical Society. 1980.
... Jägala Falls. Rivers discharge from ...
- ↑ The Lonely Planet Kids Travel Book. Hawthorn, Victoria, Australia: Lonely Planet. 2015.
Jägala Falls is the country's largest waterfall ...
- ↑ „Jägala juga“ (естонски). eestigiid.ee eestigiid.ee. Посетено на 7 December 2009.
- ↑ 5,0 5,1 „Waterfalls and cascades“. www.looduskalender.ee. Посетено на 2024-01-27.
- ↑ 6,0 6,1 „GeoNames.org“. www.geonames.org. Посетено на 2024-01-27.
- ↑ 7,0 7,1 „Keskkonnaportaal | Andmed & kaart“. register.keskkonnaportaal.ee (естонски). Посетено на 2024-01-27.
- ↑ „Rome to Rio“.
- ↑ „Estonian Commission on Stratigraphy (ESK)“. stratigraafia.info (естонски). Посетено на 2024-02-09.
- ↑ Geocaching. „Geocaching - The Official Global GPS Cache Hunt Site“. www.geocaching.com (англиски). Посетено на 2024-04-30.
- ↑ „Avaleht | Kultuuriministeerium“. www.kul.ee. Посетено на 2024-02-09.
- ↑ „Large detailed old map of Estonia (Livonia) - 1662 | Estonia | Europe | Mapsland | Maps of the World“. www.mapsland.com (англиски). Посетено на 2024-02-09.
Надворешни врски
уреди
Водопад Јагала на Ризницата ?
- 360° QTVR панорами на цел екран Архивирано на 22 март 2010 г. на водопадите Јагала