Битката кај Сјеница (1941)
Битката кај Сјеница била битка помеѓу југословенските партизани од едната страна и одбранбените сили на санџачката муслиманска милиција и градската милиција (Срби и муслимани) во Сјеница, на територијата на италијанската управа на Црна Гора.
Заднина
уредиНа почетокот на Втората светска војна територијата на Санџак била предмет на територијални аспирации на сите страни во војната. Муслиманите сакаа овој регион да биде припоен кон Усташистичката Независна Држава Хрватска која водела геноцидна политика кон Србите, Евреите и Ромите. Од друга страна, Германците го определија да биде дел од нивната окупациона зона, Италијанците сакаа да го контролираат целиот Санџак додека Албанците сакаа тој да биде припоен кон нивната Голема Албанија. Четниците и партизаните се бореле да го задржат Санџак во рамките на Југославија. Врз основа на договорот од јули 1941 година, Сјеница била вклучена во италијанскиот гувернер на Црна Гора.[1]
Хасан Звиздиќ бил богат муслимански трговец со целина во Сјеница. Тој стана гувернер на градот и вооружи многу локални муслимани и ги организираше како милиција за време на војната.[2] Во декември 1941 година Звиздиќ одбил да им дозволи на партизаните да ја заземат Сјеница бидејќи се плашел дека четниците, германските и италијанските сили ќе ги нападнат партизаните во Сјеница и ќе убијат многу од нејзиното население. Тој им објасни на партизаните дека под негова команда има околу 5.000 припадници на муслиманската милиција и дека ќе ги искористи против партизаните или четниците доколку се обидат да ја заземат Сјеница.[3] Според историчарот Живковиќ, Звиздиќ всушност бил загрижен дека неговите профитабилни договори за снабдување на италијанската и германската војска со добиток ќе бидат откажани доколку партизаните го заземат градот.[1]
Вооружени сили
уредиПартизанските воени единици кои го нападнаа градот и припаѓаа на Втората чета Таково со која командуваше Тадија Андриќ, дел од белградската чета и дел од српско-санџачката чета командувана од Владимир Кнежевиќ и Петар Стамболиќ.[4] [1] Персоналот на белградската чета бил против нападот на Сјеница, но бил надгласан.[5]
На 23 ноември партизаните заробиле и егзекутирале неколку четнички команданти кај Нова Варош. Оваа акција ги компромитира партизаните во очите на многу Срби од Сјеница кои развија непријателство кон нив. Како резултат на тоа, многу Срби од Сјеница ги здружија силите на градската милиција за да го одбранат градот од партизаните.[1]
Битка
уредиНападот на Сјеница започнал на 22 декември 1941 година, во 4:30 часот сум Температурата била −20 °C (−4 °F) и снежните наноси биле околу 1 метар. Партизаните го нападнале градот од три правци. Првично, белградската чета успеа да навлезе во градот и да го освои неговиот центар.[1] Партизаните се соочиле со силни пукотници во периодот од 8 до 10 часот, па дури и со топла вода од прозорците на куќите.[5] Белградската чета успеала да се повлече од градот дури по 11 часот и стигнала до Нова Варош дури на 23 декември бидејќи носела четворица тешко ранети партизани.[6]
Останатите две групи не успеаја да ги исполнат своите задачи бидејќи лесно беа одбиени назад во периферијата на градот.[1] Истиот ден силите на муслиманската милиција од Пријепоље, командувана од Пачариз и од Сјеница со команда на Звиздиќ успешно го одбиле нападот на партизаните кои се обиделе да ја заземат Сјеница.[7] Тие беа поддржани од една чета од германската контрола Тутин, со која командуваше Џемаил Коничанин, кој им се придружи на покана на Звиздиќ.[3]
Меѓу комунистичките жртви беше Андрија Тадиќ, командант на 2-та чета Таково.[8]
Последици
уредиЈосип Броз-Тито го критикувал партизанскиот напад врз Сјеница, кој, според неговиот став, бил против директна наредба на врховната команда и Комунистичката партија.[9]
Наводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Živković 2011.
- ↑ Djurašinović-Kostja, Vojin (1961). Stazama proleterskim. Prosveta. стр. 279.
- ↑ 3,0 3,1 Ćuković 1964.
- ↑ Petronijević, Jakovijević & Stefanović 1968.
- ↑ 5,0 5,1 Pantelić, Ivan (1988). RUKOVOđENJE narodnooslobodilačkom borbom i revolucijom u Srbiji 1941-1945: zbornik radova sa tematske rasprave održane 11. i 12. maja 1988. Vojnoizdavački i novinski centar. стр. 659. Грешка во наводот: Неважечка ознака
<ref>; називот „Pantelić1988“ е зададен повеќепати со различна содржина. - ↑ Pantelić, Ivan (1988). RUKOVOđENJE narodnooslobodilačkom borbom i revolucijom u Srbiji 1941-1945: zbornik radova sa tematske rasprave održane 11. i 12. maja 1988. Vojnoizdavački i novinski centar. стр. 660.
- ↑ Radaković, Petko (1981), „Muslimanska milicija u službi okupatora“, Užička Republika, Zapisi i sećanja – I (српски), Užice: Muzej ustanka 1941, стр. 662
- ↑ Lukić, Milisav (1972). Grebići: Ratni dnevnik 1942–1944. Republički Odbor Saveza udruženja boraca narodnooslobodilačkog rata SR Srbije; "Četvrti jul"; Čačak, Zajednica kulture i SUBNOR opštine. стр. 476.
- ↑ Kadenić, Rahmija; Petković, Radomir (1981). Ratna sećanja iz NOB, 1941–1942. Vojnoizdavački zavod. стр. 196.
Извори
уреди- Ćuković, Mirko (1964). Sandžak. Nolit-Prosveta.
- Petronijević, Vuk; Jakovijević, Milutin; Stefanović, Mladen (1968). Čačanski kraj u narodnooslobodilačkoj borbi 1941–1944: hronologija događaja. Istorijski arhiv.
- Živković, Milutin (2011). „Dešavanja u Sandžaku od julskog ustanka do kraja 1941 godine“ (PDF). Baština (српски). Priština, Leposavić: Institute for Serbian Culture. 31. Посетено на 12 June 2014.