Banksia cuneata
Banksia cuneata, попозната како кибритска банксија, е загрозен вид на цветни растенија од фамилијата Proteaceae. Ендемично на југозападна Австралија, припаѓа на Banksia subg. Isostylis, под-род од три тесно поврзани видови Banksia со соцвети или цветни кластери кои се глави во облик на купола, а не карактеристични шилци на цветот Banksia. Грмушка или мало дрво до 5 м високо, има бодликаво зеленило и розови и крем цветови. Заедничкото име кибритска банксија произлегува од цветот во доцната пупка, чии поединечни пупки личат на стапчиња од кибрит. Видот се опрашува со медојадни инсекти (Meliphagidae).
| Banksia cuneata | |
|---|---|
| Научна класификација [ у ] | |
| Непознат таксон (попр): | Banksia |
| Вид: | Banksia cuneata |
| Научен назив | |
| Banksia cuneata | |
Иако B. cuneata првпат бил собран пред 1880 година, дури во 1981 година австралискиот ботаничар Алекс Џорџ официјално го опишал и именувал видот. Постојат две генетски различни популациски групи, но нема препознаени сорти. Оваа банксија е класифицирана како загрозена, која преживува во фрагменти од преостанатата грмушка во регион кој е 93% исчистен за земјоделство. Таа е многу чувствителна на шумски пожари - пожарите кои се повторуваат во рок од четири години може да ги избришат популациите на растенија кои сè уште не се доволно зрели за да создадат семе.
Опис
уреди
Banksia cuneata расте како грмушка или мало дрво до 5 метри високо. Има едно или повеќе главни стебла со мазна сива кора и многу гранки. Младите стебла се покриени со груби влакна, но тие се губат како што стеблата стареат. Листовите се во форма на клин со назабени рабови. Тие се движат од 1 до 4 сантиметри должина и 0,5 до 1,5 широчина.
Таксономија
уредиОткривање и именување
уреди
Најраната позната колекција на примероци на B. cuneata била направена од Џулија Велс пред 1880 година. Она што подоцна станало тип на примерок за овој вид било собрано од западноавстралискиот ботаничар и експерт, Алекс Џорџ, на 20 ноември 1971 година.
Видот има невообичаена номенклатурна историја: нема синоними и не се објавени подвидови или сорти.[1]
Распространетост и живеалиште
уреди
Ова растение е загрозен вид, и се јавува само во Западна Австралија. Може да се најде на длабок жолт песок на надморска височина помеѓу 230 и 300 метри, во шумско живеалиште.[2] Често расте заедно со Banksia prionotes и Xylomelum angustifolium.[3]
Истражувањето во 1982 година објавиле 450 растенија во пет популации, при што најголемата популација опфаќа 300 растенија.[4] Меѓутоа, во 1988 година биле пронајдени само четири популации кои сочинуваат 300 растенија; изненадувачки, само педесет растенија можеле да се најдат на локацијата каде што претходно било пријавено 300 растенија. Сепак немало мртви растенија и немало докази за нарушување.[5]
Животен циклус и екологија
уреди
Опрашувани се првенствено од медојадните инсекти и птици,[7] а цветовите се појавуваат од септември до декември.[8] Цветот е со црвена или розова боја.[6]
Популациите во релативно недопрените грмушки имаат високи стапки на вкрстување, но оние во повознемирени средини се и повеќе вродени во просек и повеќе променливи. Ова се припишува на низа причини. Прво, поголемата густина на нарушените популации доведува до поголеми стапки на парење помеѓу соседните растенија, што резултира со поголема генетска структура и со тоа поефикасно самоиздржување. Второ, на нарушените популации вообичаено им недостига подлога, и затоа не можат да издржат резидентна популација на медоносци; наместо тоа, тие се потпираат на повремени посетители за опрашување. Значително намалените стапки на опрашување значат помалку оплодувања во просек, што доведува до помала селекција против вродените оплодувања; а спорадичното присуство на опрашувачи доведува до вкрстена варијабилност.[9][10]
Сепак, високите стапки на созревање и одржливост на семето се неутрализираат со екстремно ниската стапка на преживување на расад. Ова е речиси единствено поради стресот од влага. Во една студија, околу 17.100 остварливи семиња биле ослободени по експериментален пожар. Помалку од 5% од нив никнале, а само единаесет растенија ја преживеале првата летна суша. Последните растенија што умреле биле во вдлабнатини, во засенчени области или меѓу отпадоци од лисја; и единаесетте преживеани биле сите на патот. Неизбежен заклучок е дека опстанокот на садници првенствено се одредува од достапноста на вода.[11]
Конзервација
уредиBanksia cuneata била прогласена за критично загрозена откако истражувањето во 1982 година открило само пет популации кои сочинуваат околу 450 растенија. Најголемата популација, која се состоела од околу 300 растенија, биле во заштитен резерват.[4]
Во април 1987 година, Одделот за животна средина и заштита на Западна Австралија изгорел дел од една популација во експериментален пожар за регенерација. Зрелите растенија биле убиени, а садниците кои се појавиле потоа, не ја преживеале летната суша.[11]
Климатска промена
уредиОпстанокот на овој вид е тесно поврзан со врнежите поради подложноста на садниците на суша. Затоа е особено ранлив на ефектите од климатските промени. Ова било препознаено уште во 1992 година, кога било забележано дека зимските врнежи во регионот се намалуваат за околу 4% на деценија, и дека продолжувањето на овој тренд може да го намали бројот на видовите.[12] Неодамна, потемелната проценка на потенцијалното влијание на климатските промени врз овој вид покажа дека сериозните промени веројатно ќе доведат до исчезнување, а благите промени до намалување за 80% до 2080 година. Сепак, можеби нема да има никакво намалување на опсегот при климатските промени со средна сериозност, во зависност од тоа колку ефикасно овој вид може да мигрира во новонаселливи области.[13]
Наводи
уреди- ↑ „Australian Plant Common Names Database“. Посетено на 2010-01-19.
- ↑ Taylor, Anne; Hopper, Stephen (1988). The Banksia Atlas (Australian Flora and Fauna Series Number 8). Canberra: Australian Government Publishing Service. стр. 86–87. ISBN 978-0-644-07124-6.
- ↑ George, A. S. (1981). „The genus Banksia L.f. (Proteaceae)“. Nuytsia. 3 (3): 239–473.
- ↑ 4,0 4,1 "SPRAT profile - Banksia cuneata — Matchstick Banksia, Quairading Banksia". Australian Government Department of Agriculture, Water and the Environment. Retrieved 5 May 2020.
- ↑ Connell, Stephen; Lamont, Byron; Bergl, Stephen (1988). „Rare & Endangered: Matchstick Banksia“. Australian Natural History. 22 (8): 354–355.
- ↑ 6,0 6,1 Ford, Hugh A.; Paton, David C.; Forde, Neville (1979). „Birds as pollinators of Australian plants“. New Zealand Journal of Botany. 17 (4): 509–19. doi:10.1080/0028825X.1979.10432566.
- ↑ Sampson, J. F. (1996). „Mating system variation in animal-pollinated rare and endangered plant populations in Western Australia“. Во Hopper, S. D. (уред.). Gondwanan heritage: past, present and future of the Western Australian biota. Chipping Norton: Surrey Beatty & Sons. стр. 187–195.
- ↑ Collins, Kevin; Collins, Kathy; George, Alex S. (2008). Banksias. Melbourne, Victoria: Bloomings Books. стр. 53, 304–05. ISBN 978-1-876473-68-6.
- ↑ Coates, D. J.; Sokolowski, R. E. S. (1992). „The mating system and patterns of genetic variation in Banksia cuneata A.S.George (Proteaceae)“. Heredity. 69 (1): 11–20. doi:10.1038/hdy.1992.89.
- ↑ Coates, David J.; Sampson, Jane F.; Yates, Colin J. (2007). „Plant mating systems and assessing population persistence in fragmented landscapes“. Australian Journal of Botany. 55 (3): 239–249. doi:10.1071/BT06142.
- ↑ 11,0 11,1 Lamont, Byron B.; Connell, Stephen W.; Bergl, Stephen M. (1991). „Seed bank and population dynamics of Banksia cuneata: The role of time, fire and moisture“. Botanical Gazette. 152 (1): 114–22. doi:10.1086/337870. JSTOR 2995498.
- ↑ Burgman, Mark; Lamont, Byron (1992). „A stochastic model for the viability of Banksia cuneata populations: environmental, demographic and genetic effects“. Journal of Applied Ecology. Journal of Applied Ecology, Vol. 29, No. 3. 29 (3): 719–727. doi:10.2307/2404481. JSTOR 2404481.
- ↑ Fitzpatrick, Matthew C.; Gove, Aaron D.; Sanders, Nathan J.; Dunn, Robert R. (2008). „Climate change, plant migration, and range collapse in a global biodiversity hotspot: the Banksia (Proteaceae) of Western Australia“. Global Change Biology. 14 (6): 1–16. Bibcode:2008GCBio..14.1337F. doi:10.1111/j.1365-2486.2008.01559.x.