Избришана содржина Додадена содржина
Simonka34 (разговор | придонеси)
Нема опис на уредувањето
Simonka34 (разговор | придонеси)
Нема опис на уредувањето
Ред 2.671:
Хајду (Унгарци)
 
'''Хајдуци''' (јазик унгарски|Hajdúk) − се етничка група на [[Унгарци|Унгарци]] кои живеат во [[Хајду-Бихар (жупанија)|Хајду-Бихар]] (''[[УнгаескиУнгарски јазик|унгарски]]'':''Hajdú-Bihar'') округ во [[Унгарија]] со [[Дебрецин]] (јазик унгарски|Debrecen) како главненглавен [[град]].
 
== Историја ==
Хајдуците своите права на слободни граѓани (витези) и привилегии ги добиле на [[12 декември]] [[1605]] година во Корпона (јазик унгарски|Korponán) за времетовреме на владеењето на Бочкаи ИштванаИштван (јазик унгаркси|Bocskai István) во тогашнататогашното [[Трансилванија|Ердељско]] кнежевство, за заслуга во тогашната петнаестогодишњапетнаестогодишна ослободителна борба (1591—1606) и успеале да ја задржат во текот на наредните векови и имале своја самоуправа се до [[1867]] година кога се делот од стариот округ на Бихар се споил со округот на Хајду и оформил нов со Дебрецен како главен град.
 
== Градови ==
Ред 2.686:
 
== Потекло ==
Има повеќе теории за имеѕоимето на Хајду и потеклопотеклото на оваа етничка група, но највалидно е дека Хајдуците се по потекло [[Срби]] кои за времето на владеењето на кралот Жигмонда (''[[Унгарски јазик|унгарски]]'':''Zsigmond király'') прешлепреминале од [[Србија]] во [[Унгарија]] добиле земја и за возврат им служиле на благородниците и на кралот во ратовитевојните за одбрана на Унгарија од Турците. Со времетекот суна времето се втопилепретопиле восо околното население и постаналестанале етничка група на [[Унгарци]] со посебна историја.
 
На оваа теза и оди во прилог историскиот факт дека има доста [[Срби]], дакои биза да го избегналеизбегнат нападот од [[Турци]]те, преаѓалопреминале во [[Унгарија|Унгарска]] и се населувалонаселувале на леваталевиот обалабрег одна [[Тиса]]. А во [[16 век]] Бесермењот (''[[Унгарски јазик|унгарски]]'':''Böszörmény'') во официјални документи честочестопати бил нарекуван Рац−Бесермењ (''[[Унгарски јазик|унгарски]]'':''Rác-Böszörmény''). Во тоа време Унгарците Србите ги нарекувале [[Раци]]. Србите во тоа време во Унгарија били многу ценети ратницивојници, а и од самиот крал добиле повластицапривилегији кои ги имале само одберени витези во [[Трансилванија|Ердеља]], [[Секељи]] и [[Саси]], кои исто така делилеја делеле истаистата судбина со Хајдуците, ја бранилебранеле Унгарија од ТурциТурците и така ги остваривалеостварувале своите привилегии.
 
== Види уште ==
Ред 2.694:
* [[Осети]]
* [[Алани]]
* [[МађариМаѓари]]
* [[Кумани]]
* [[Палоци]]
* [[Јаси]]
 
{{Уралски народи}}
 
[[Категорија:Угро-фински народи]]
[[Категорија:Етнички групи наво Унгарија]]
[[Категорија:Унгарци]]
 
 
39М Чаба
 
{{Оклопно возило|име=Оклопни аутомобил 39М Чаба
| слика =Csába.jpg|ширина_слике=
| опис_слике =Оклопни аутомобил 39М Чаба.|земља_порекла=[[Краљевина Мађарска]]
| намена=тешка [[оклопна кола]]
| произвођач=WM из Будимпеште
| почетак_производње=1939.
| уведен_у_употребу =
| повучен_из_употребе
| први_корисник =
| број_примерака=93|дужина=4.52|ширина=2.10|висина=2.27|тежина=5.9|брзина на путу=65
| досег =
| ван пута =
| главно=противтенковска пушка од 20 mm
| споредно = митраљез од 8 mm
| оклоп=9|мотор
|hp=90|вешање =
| посада=3}}
'''Оклопен автомобил 39М Чаба''' е [[Кралевство Унгарија|унгарски]] тежок [[оклопен автомобил]] ос [[Втора светска војна]].
 
== Историја ==
М39 Чаба било единствено оригинално унгарско оклопно возило во Втората светска војна, дизајнирано во 1936 година од унгарскиот инженер ''Миклош Штрауслер'' (1891-1966), кој во текот на војната работел за Велика Британија. Името го добил по синот и наследникот на [[Атила|Атила Бич Божијег]].<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.tanks-encyclopedia.com/ww2/hungary/39M-40M_Csaba.php|title = 39M Czaba|website=www.tanks-encyclopedia.com|language=en-US|access-date = 23. 5. 2018.}}</ref> Првата тура од 61 возило нарачана е во фабриката WM од [[Будимпешта]] 1939 година, и била спремна за почеток на [[Операција на Барбароса]]. Другата тура од 32 возила (вклучујќи 12 командни) била испорачана во 1941 година, додека третата тура за во 1942 година била откжана.<ref name=":0" />
== Карактеристики ==
Возилото имало модерен погон на сите 4 тркала и двајца возачи, од кои еден бил окренат наназад. Куполата за 2 члена на посадатс била наоружена против-тенковската пушка 36М калибра 20 mm (со 200 метци), со спрегнат митралез 34/37А калибра 8 mm (со 3.000 метци). Од 93 возила, 12 биле командантски возила наоружани со само митралез, но со далекометно радио и антена во облик на рамка.<ref name=":0">{{harvnb|Ness|2002|p=121}}</ref>
=== Во борба ===
'''М39 Чаба''' бил предвиден како извидувачко возило на моторизирани единици. Возилото било модерно за она време и се движело добро ван патот, но патело од многу тенкок оклоп, додека полуавтоматската ПТ пушка и давала мала огнена моќ. Дизајниран за мали простори за средна и западна Европа, се покажал како неотпорен за подолги растојанија на руските степи, каде задниот возач не му бил баш од корист.<ref name=":0" />
 
Првата тура од 61 оклопнен автомобил, организирана во ескадрони (секој со по 12 возила и со по еден командант) во состав со моторизирана бригада, учевствувала во [[Операција на Барбароса|Операцијата на Барбароса]] од почетокот. Во декември 1941 година овие единици се повлечени од фронтот со само 17 преживеани возила. Искуството во борба покажало дека неговиот оклоп и наоружување се преслаби за било што осем за извидување. Во декември 1942 година на [[Дон]], Првата коњичка бригада ги изгубила свите 18 возила. До лето 1944 година војската имала само 48 оклопни автомобили, кои биле поделени во водови од по 4 и распоредени по пешадиските девизии. Во јуни 1944 година повторно учевстувале во борбите во [[Галициска Советска Социјалистичка Република|Галиција]], после што нивниот број сосема спаднал. Ниедно возило не го преживеало ратот.<ref name=":1" />
 
== Референци ==
{{reflist}}
 
== Литература ==
* {{Cite book|ref = harv | title = Jane's-World War II Tanks And Fighting Vehicles-The Complete Guide|last=Ness|first=Leland|publisher=HarperCollinsPublishers|year=2002|isbn=978-000711228-9|publication-place=London|pages=121}}
{{Commonscat|39M Csaba}}
{{Мађарска оклопна возила у Другом светском рату}}
 
[[Категорија:Унгарски оклопни возила во Другата светска војна]]
[[Категорија:Унгарја во Другата светска војна]]