Карпош: Разлика помеѓу преработките
| [непроверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
с Отстрането уредувањето на 95.180.195.239 (разговор), вратено на последната верзија на Buli |
|||
Ред 40:
изии
== Карпош, краток животопис ==
Уште пред востанието, кон средината на 1689 година Карпош предводел една ајдутска дружина во [[Смолјанска област|Доспат планина]], а кога турските власти распишала потера по него, тој упеал да избега и да ја пренесе својата активност на Нишката, Лесковачката, Врањанската, Призренската и Пиротската каза. Меѓутоа, кон крајот на септември или во почетокот на октомври, Карпош добил амнестија од турските власти и бил назначен за мартолозбашија на мартолозите во казите Ќустендил, Сиришник и Радовиш и за старешина на мартолозбашиите во десет кази на македонска територија<ref>Историја на македонскиот народ, Книга прва, стр. 282, 283, Институт за национална историја-Скопје, НИП "Нова Македонија", Скопје, 1969 година.</ref>. Историчарите се едногласни дека олку големата наклонетост на централната власт кон својот довчерашен непријател имала за цел да го придобие на своја страна и со тоа да се парализира ајдутското движење што во овие краишта зело застрашувачки размери. Но и овој потег останал без успех, зашто веќе кон средината на октомври Карпош се наоѓал на чело на народното востание против турската власт.
Сè на сè, има малку пишан материјал за Карпош,се знае дека е роден во селото[[Војник]] [[Кумановско]] но според народните фолклорни преданија, бил син на сиромашен мелничар. Додека името му било '''Петар''', прекарот '''Карпош''', по кого и ќе остане запаметен во историјата, го добил од зборот “карпа”, поради наводната голема физичка сила. Исто така според преданијата, Карпош работел како рудар во рудниците во Кратово. По некое време се вратил во родното село, се оженил и имал две деца. Подоцна заминал за Влашко, во потрага по работа. Спечалил пари, но на пат за дома, бил пресретнат од Турци и целата заштеда му била ограбена. Наводно никогаш не се вратил во родното село, туку повторно заминал за рудниците близу Кратово. Кога се слушнало за напредувањето на австриските сили, ги мобилизирал селаните кои работеле во рудниците, постепено ги зголемувал своите сили и набрзо го имал под контрола северноцентралниот и северноисточниот дел на Македонија.
== Текот на востанието ==
Главно упориште на слободната востаничка територија била Крива Паланка, која и пред тоа претставувала најсолидно турско утврдување во областа. Востаниците изградиле и едно сосем ново утврдување крај Куманово. Незадоволувајќи се со здобиените позиции, востаниците имале за цел да ја прошират слободната територија, подготвувајќи се за поход во правец на Ќустендил. Најверојатно тие дејствувале заедно со австриските одреди, особено во времето на нивните акции во Македонија. Исто така веројатно е дека биле превземени извесни чекори и во правец на надворешното признавање и афирмирање на слободната востаничка територија како независна и суверена<ref>Историја на македонскиот народ, Книга прва, стр. 283, Институт за национална историја-Скопје, НИП "Нова Македонија", Скопје, 1969 година.</ref>. Современите турски хроники и месното народно предание го титулираат Карпош како '''“Крал на Куманово”''', титула која подоцна и била призната од [[Царот Леополд I (1640-1705)]] <ref>http://wikipedia.org/wiki/Leopold_I,_Holy_Roman_Emperor</ref>. Воедно и според австриски документи, кога Пиколомини влегол во Приштина во 1689 година, бил пречекан од 5.000 востаници, меѓу кои најголемата единица била токму таа на Карпош. Според истите извори, во тој момент веќе се прогласил за '''“Крал на Куманово”'''. Како чин на признавање од страна на Австрискиот цар, Карпош добил од него '''калпак''', '''грб''', '''декорација''' и плус '''империјален патент''', т.е. '''сертификат''', со кое му се признава власта врз териториите под негова контрола. Исто така му бил доделен и чинот на '''генерал'''<ref>Macedonia:
Its people and history, стр. 105, Stoyan Pribichevich, The Pennsylvania State University Press, 1982.</ref>
== Задушувањето на востанието и смртта на Карпош ==
| |||