Патрис Лумумба
Патрис Емери Лумумба (француски: Patrice Émery Lumumba; 2 јули 1925 — 17 јануари 1961) бил конгоански политичар и независен водач, кој бил првиот премиер на независна Демократска Република Конго (тогаш Република Конго) од јуни до септември 1960 година. Тој одиграл значајна улога во трансформацијата на Конго од колонија на Белгија во независна република. Идеолошки бил африкански националист и панафриканист и ја водел партијата Движењето на националистите конгоанци (MNK) од 1958 година до неговото убиство.
| Патрис Лумумба | |
|---|---|
| |
| Прв премиер на Р. Конго | |
| На должноста 24 јуни 1960 – 5 септември 1960[б 1] | |
| Претседател | Јосиф Каса-Вубу |
| Заменик | Антоан Гизенга |
| Претходник | Прв на позицијата |
| Наследник | ЈосиФ Илео |
| Министер за одбрана на Република Конго | |
| На должноста 24 June 1960 – 5 септември 1960 | |
| Лични податоци | |
| Роден(а) | Елиас Окит’Асомбо[1][2][3] 2 јули 1925 Катакомбе, Белгиско Конго (денес Демократска Република Конго) |
| Починал(а) | 17 јануари 1961 (35 години) Во близина на Елизабетвил, Катанга (денешно Лубумбаши, Демократска Република Конго) |
| Партија | Движење на Националисти Конгоанци |
Кратко време по конгоанската независност во 1960 година, бунт избувнал во војската, по повод одбележувањето на почетокот на конгоанската криза. Лумумба апелирал до САД и Обединетите нации за помош за да се потиснат белгиските поддржани сецесионисти. Двете одбиле, па Лумумба се свртел кон Советскиот Сојуз за поддршка. Ова довело до растечки разлики со претседателот Јосиф Каса-Вубу и шефот на персоналот Јосиф-Дезире Мобуту, како и со САД и Белгија.
Лумумба бил последователно затворен од страна на државните органи на Мобуту и погубен со стрелачки одред под команда на катангански органи. По неговата смрт, тој бил гледан како маченик за поширокото панафриканско движење.
Ран живот и кариера уреди
Патрис Лулумба е роден на 2 јули 1925 година син на земјоделец, Франсоа Толенга Отетшима, и неговата сопруга Јулиен Вамато Ломендја, во Оналуа во регионот Катакомбе во провинцијата Касаи на Белгиско Конго.[4] Тој бил член на етничката група Тетела и е роден со името Елијас Окит’Асомбо. Неговото оригинално презиме значи „наследникот на проклетството“ и е изведен од Тетела зборови okitá/okitɔ ('наследник, следбеник')[5] и asombó ('проколнати или маѓепсани луѓе кои ќе умрат брзо').[6] Тој имал тројца браќа (Ијан Кларк, Емилие Калема и Луис Онема Пене Лумумба) и еден полубрат (Толенга Жан). Израснат во католичко семејство, тој се образовал во протестантско основно училиште, католичко мисионерско училиште и конечно во владино поштенско училиште, каде тој ја поминал едногодишната обука со одлики. Лумумба зборувал тетела, француски, лингала, свахили и тшилуба.
Белешки уреди
- ↑ Иако Лумумба бил отпуштен од служба на 5 септември 1960 од страна на претседателот Каса-Вубу, Собранието продложио да го признава неговиот авторитет. Лумумба бил соперник со неговата замена, Илео, за власт додека пучот на 14 септември конечно не го суспендирал парламентарниот систем и ги симнал двајцата од власт.
Наводи уреди
- ↑ Fabian, Johannes (1996). Remembering the Present: Painting and Popular History in Zaire. Berkeley: University of California Press. стр. 73. ISBN 978-0520203761.
- ↑ Willame, Jean-Claude (1990). Patrice Lumumba: La crise congolaise revisitée. Paris: Karthala. стр. 22, 23, 25. ISBN 978-2-86537-270-6.
- ↑ Kanyarwunga, Jean I N (2006). République démocratique du Congo : Les générations condamnées : Déliquescence d'une société précapitaliste. Paris: Publibook. стр. 76, 502. ISBN 9782748333435.
- ↑ Kanyarwunga, Jean I N (2006). République démocratique du Congo : Les générations condamnées : Déliquescence d'une société précapitaliste. Paris: Publibook. стр. 76. ISBN 9782748333435.
- ↑ Hagendorens, MGR J (1975). Dictionnaire ɔtɛtɛla-français. Bandundu: Ceeba Publications. стр. 275–76.
- ↑ Hagendorens, MGR J (1975). Dictionnaire ɔtɛtɛla-français. Bandundu: Ceeba Publications. стр. 309, 371.
Надворешни врски уреди
| „Патрис Лумумба“ на Ризницата ? |
- Говори и текстови од Патрис Лумумба
- Лумумба и Конго на YouTube документарен филм за животот и делото на Лумумба
- Јанис Рицос, „Црниот светец“ (поема посветена на Лумумба) во „Пет поеми“, Скопје, 2014.
| Политички функции | ||
|---|---|---|
| Претходник Позиција создадена при независноста од Белгија |
Премиер на Демократската Република Конго 24 јуни – 5 септември 1960 |
Наследник Џозеф Илео |