Википедија

Историја на еврото

Целта на Европската унија и нејзините претходници уште од 1960 г. e да се воведе еврото и за првпат да се пушти во употреба на 1 Јануари 1999 година.По долги преговори,главно се должи на опозицијата од Обединетото кралство каде во 1993 г. стапи во сила Мастришкиот договор со цел да се создаде економски и монетарен сојуз и во 1999 г. договорот стапи во сила во сите држави во ЕУ освен во Велика Британија и Данска. Во 1999 г. валутата виртуелно се создаде и во 2002 г. бакнотите и монетите започнаа да кружат.Набрзо ги зазедоа поранешните национални валути и бавно се проширија во останатите земји во ЕУ.Во 2009год. Договорот од Лисабон го одреди политичкото власништво на Евро групацијата заедно со Европската централна банка.[1]

Развој

уреди

Први идеи

уреди
 
Со извештајот Пјер Вернер ги започна првите движења преку монетарниот сојуз

Првите идеи на економскиот и монетарен сојуз во Европа се развија долго пред градењето на Европските заедници. На пример, веќе во некои нации, Густав Стресман во 1929 праша за европската валута[2] наспроти зголемената економска девизија која се должеше на новите национални земји во Европа по Првата светска војна. Во тоа време сеќавањата на Латинскиот монетарен сојуз[3] вклучувајќи ги главно Франција, Италија, Белгија и Швајцарија и од практични причини се распаднаа по Првата светска војна и заземаа значајно место во мислите на создавачите на политики.

Првиот обид за создавање економска и монетарна политичка унија меѓу членовите на ЕЕЗ се должеше на иницијативта од Европската комисија во 1969 г. каде се прикажа потребата за „подобро управување на економските политики и монетарната соработка“.[4] Ова се прикажа на средбата на Европскиот совет во Хаг во декември во 1969 година. Европскиот совет го назначи Пјер Вернер за премиер на Луксембург за да пронајде начин да се намали испарливоста на валутата на курсната листа. Неговиот извештај е објавен во октомври во 1970 г. и истакна дека централизацијата на националните макроекономски политики го содржат „целосното и непоправливото зацврстување на стапката на паритетот и слободното движење на капиталот“. Но тој не ја предложи само единствената валута или централното банкарство.[5] Тој се обиде да ги ограничи влијанијата на Европските валути кој отпаднаа со користењето на змија во тунел измама.

Во 1971 г. Американскиот претседател Ричард Никсон ја отстрани златната позадина од американскиот долар, предизвикувајќи рушење на системот на Бретон Вудс кој ги управува светските валути. Широката валута ги остави копнежите за Европскиот монетарен сојуз поради промените и девалбациите.[5] Сепак, во март 1979 година се создаде Европскиот монетарен систем(ЕМС), фиксниот девизен курс на Европската единица за валута(ЕCU-ЕЕВ) и валутите со цел цел да се стабилизира девизниот курс и да им се спротивстават на инфлацијата. Исто така се создаде и фондот за Европска монетарна соработка(EMCF).[5]

Во февруари 1986 година Единствениот европски акт оствари политичка соработка со Заедницата вклучувајќи ја спремноста во монетарната политика.[5] Европскиот совет на самитот во Хановер на 14. јуни 1988 г. започна да ги прикажува главните црти на монетарната соработка. Франција, Италија и Европската комисија ја повлекоа целосниот монетарен сојуз со Централната банка на која и се спротивстави Британската премиерка Маргарет Тачер.[6][7]

Повторно пуштање во употреба

уреди
 
Трите фази на Делорс го утврдија патот до ЕМУ

Европскиот совет во Хановер го назначи претседателот на Комисија, Жак Делорс да заседава како гувернер на овој одбор на Централната банка и да предложи нов дневен ред со јасни, практични и реални чекори за создавање на економски и монетарен сојуз.[8] Овој начин на работење е извлечен од Спаак методот.

Франција и Обединетото кралство беа противници на повторното обединување на Германија и се обидоа да влијаат на Советскиот Сојуз да го запре тоа.[9] Сепак, во доцната 1989 година Франција ја извлече обврската на Германија кон монетраната унија но за возврат да го подржи повторното обединување.[10]

Извештајот од Делорс[11] во 1989 година прикажа план за претставување на Европскиот монетарен сојуз во три стазикои вклучуваат создавање институции како Европскиот систем на централните банки кој ќе биде одговорен за создавање и применување монетарни политики.За да се проектира монетарниот сојуз,треба да се исполнат три чекори.Почетокот на првиот од овие чекори е:На 1. јули 1990 г. да се забранат девизните контроли,па според тоа движењата на капиталот во Европската економска заедница да бидат целосно ослободени. Раководителите заедно со Унијата се договараа за валутата и го создадоа Мастришкиот договор кој се потпиша на 7. февруари 1992 година. Се согласија да формираат единствена валута до јануари 1999 г. без учество на Обединетото кралство.[5]

Предизвикот е во тоа да се одобри документот. Германија внимаваше да не ја изгуби стабилната валута т.е геманската марка.[12] Франција се согласи со договорот но со ограничена предност,[13] Данска одби да прифати сè додека не добие можност за нивно повлекување од монетарниот сојуз во Обединетото Кралство и тоа повлекување ги држење сè до 2010 година.

На 16. септември 1992 година во Велика Британија познато како Црна среда поради брзо опаѓање на вредноста на фунтата Британија присилно ја повлече британската фунта од системот на фиксниот девизен курс.[14]

Втора фаза

уреди
 
Вим Дузенберг е првиот претседател на Европската централна банка

Втората фаза Делорс започна во 1994 година со формирањето на Европскиот монетарен институт во Мастрихт наследувајќи го Фондот за европска монетарна соработка. Се создаде како претходник на Европската централна банка. За првпат на 12. јануари се сретна со првиот претседател, Александар Ламфалус.[5] По многу несогласувања, во декември 1995 г. името евро се усвои за новата валута (со замена на името Еку кое се користеше за претходната валута)[5] по предлог од тогашниот германски министер за финансии Тео Вајџел.Тие исто така се согласија за неговото пуштање во употреба на 1. јануари 1999 година.[5]

На 17 јуни 1997 година Европскиот совет во Амстердам одлучи да го усвои пактот за стабилност и раст со намерада ја обезбеди дисциплината во буџетот по формирањето на еврото и новиот механизам на девизниот курс и се спроведе за да се овозможи стабилност на еврото и националните валути на земјите кои сè уште не се влезени во еврозоната. Потоа на 3 мај 1998 година во Европскиот совет во Брисел се избраа 11 земји почетнички кои треба да учествуваат во третата фаза од 1. јануари 1999 година. Со цел да учествуваат во новата валута, земјите членки мораат да се држат до строгите критериуми како што е дефицитот во буџетот од нешто помалку од 3% од нивниот бруто-домашен производ(БДП), задолженоста за нешто помалку од 60% од БДП, ниската инфлација и просекот на каматните стапки блиску на просекот на ЕУ. Грција одби да се држи до критериумите и ја исклучија од учеството на 1 јануари 1999 година.

На 1 јуни 1998 година Европската зентрална банка го наследи Европскиот монетарен институт. Сепак не беа преземени неговите сили сè до формирањето на еврото на 1 јануари 1999 година. Првиот претседател на банката Вим Дузенберг е главниот управител на Европскиот монетарен институт и Централната банка на Холандија.[5] Девизната стапка се основи помеѓу учеството на 11. национални валути и еврото. Стапката се утврди од Советот на Европската унија врз основа на препораката на Европската комисија за пазарната стапка на 31 Декември 1998 година така што ЕКУ ќе биде еднаква на едно евро. Овие стапки се поставија од Регулативата на Советот 2866/98 на 31 декември 1998 година. Тие не можеа да се постават порано затоа што тој ден ЕКУ зависеше од затворањето на каматните стапки на валутите на не-еврото (главно британската фунта). Тоа се должи на различностите во националните конвенции во заокружени и значајни цифри и целата преобразба помеѓу националните валути требаше да се изнесе со користење на процесот по пат на триангулација преку еврото.

Формирање

уреди

Пуштање во употреба

уреди
 
Еврозона (1999/2002)

Валутата се воведе во нефизичка форма(чекови за патување,електронски трансфер,банкраски системи итн.) на полноќ на 1 ви јануари 1999 година кога националните валути со учество на земјите(Еврозоната)престанаа да постојат независно со тоа што нивните каматни стапки меѓусебно се затворија во девизен курс правејќи го еврото во ефикасни сосема мали недецимални единици.На тој начин,еврото стана наследник на Европската единица за валута. Банкнотите и монетите за постарите валути сепак продолжија да се користат како законско средство за плаќање сè додека новите банкноти и монети не се воведоа на 1 јануари 2002 година. Сите обврзници и други форми на владата се именуваа во евра на 1 јануари 1999 година и се должеше на народите од еврозоната.

На 4. јануари од првиот ден за размена на неговото пуштање во употреба еврото се искачи до 1.19 американски долари. Трговците се изненадија од брзината на зголемувањето коешто ги замени националните валути.[15] Се очекуваше размената на германската марка да продолжи истовремено со еврото но исчезна со отворањето на пазарите.[16] Сепак, кон крајот на 1999 година паритетот на еврото опадна со доларот[5] што водеше до итна акција еврото да добие поддршка во 2001 година.[17]

Подоцна во 2000 година Данска одржа референдум со цел да го запре еврото од нивното повлекување.цРеферендумот не успеа и исто така како резултат на тоа се создадоа планови за реферндумот во Велика Британија.[18] На 1. јануари 2001 година Грција сепак успеа да се ослободи од придружувањето на еврото со лажен дефицит во цифрите за време на пуштањето во употребата на еврото во 2002 година.Процедурата требаше да го поправи единствениот курс на размена од 340.750 различен помеѓу грчката драхма и еврото што веќе оттогаш беше 2 години во употреба.Истовремено девизниот курс за 11 земји почетнички се одредуваа часови пред еврото да се воведе како виртуелна валута а девизниот курс за грчката драхма на 19. јуни 2000 година се одреди 6 месеци однапред со Регулативата на Советот 1478/2000(ЕК).[19]

Ковање

уреди

Моделот за новите монети и банкноти се објави меѓу 1996-тата и 1998 година каде започна производството на почетокот на мај 1998 во различни ковачници на пари и печатници.[20] Задачата се одвиваше долго и бараше цели три години.Вкупно 7.4 милјарди банкноти и 38.2 милјарди монети станаа достапни на 1 јануари 2002 година за потребата на потрошувачите и деловниот сектор.[21] Новите монети се појавија во периодот пред 1 јануари 2002 година во 7 земји која ја зафати таа година.Во Белгија,Финска,Франција,Холандија и Шпанија во 1999/2000 и 2001 година се штрајкуваше поради новите монети и тие беа единствените кои штрајкуваа поради монетите на еврото.Исто така се појавија и малите бројки на монетите во Монако,Ватикан и Сан Марино.Набрзо тие станаа познати собирачи на предмети по наредба наградите да се вреднуваат според вистинската вредност. Новите проблеми продолжија да го прават своето сè до ден денеска.

Истовремено,спореднат задача е да се поучи европската јавност за новите монети.Постерите го покажуваа моделот и се употребуваа за предмети како карти за играње па сè до маици. Како последен чекор, на 15 Декември 2001 година банките го започнаа разменувањето на „основните стратни комплети на евра“,пластични торби со избирање на новите монети во секоја земја(главно во вредност од 10 и 20 евра иако во Финска една од секоја монета содржи вкупно 3.88 евра).Тие не се користеа на продажните места до 1 јануари сè додека и банкнотите не станаа достапни.Поголемите основни-почетни комплети евра кои содржат повелби на секое именување станаа достапни и во други земји.

Трговците на мало и владините агенции имаат исто така значајна задача. За да се продадат предметите на јавноста често ја користеа дуплата цена. Таксените марки за владите исто така се издаваа од поштенската администрација на Обединетите нации(ОН) за канцелариите на ОН во Виена и често се создаваа именувања во правната валута и во еврата осигурувајќи го продолженото користење во 2001та година. Банките донесуваа огромни задачи не само во подготовката за промена на банкнотите и монетите туку и во канцеларските работи.Во почетокот на 1999 година сите депозити и заеми технички разменуваа во евра,но депозитите и подигнатите средтсва продолжија да се разменуваат во наследната валута.Билансите во двете валути опаднаа со изјавите на 1. јули 2001 година и по потреба и порано поради потребите на потрошувачите.

На 1. декември 2001 година монетите и банкнотите се пренесуваа од безбедното складиште прво на поголемите трговци а потоа на помалите.Се очекуваше дека ќе има големи проблеми и по 1. јануари. Таквата промена никогаш порано не се обиде да ги зафати 12-етте населени земји.

Промена на валутата

уреди
 
Монети и банкноти на еврото

Како што чукна полноќ 2002 година се воведе еврото.Прославата се одржаво Франкфурт надвор од канцелариите на Европската централна банка. На зграда се прикажа огромниот осветлен модел на монета на евро. Кога започна прославата новите монети и банкноти се важеа веќе еден час во Грција и Финска. Всушност, се важеа три часа на францускиот остров Реунион во Индискиот Океан.[22] Првата службена набавка се одржа преку употребата на евро банкнотите и монетите за еден килограм личи(вид овошје).

Во Финска Централната банка се отвори еден час по полноќ за грашаните да можат да ги разменат валутите а истовремено во средна Европа еврото се обележи со огромна пирамида која се декорираше во Атина на улицата Синтагма.Исто така и другите земји го обележаа доаѓањето на еврото како на пример мостот Понт Нув во Париз се декорираше во боите на ЕУ додека во северниот германски град Гифорн се одржа тажен,симболичен погреб за германската марка.

Освен за Германија,планот за воведување на нова валута во основа беше ист. Банките на 1. јануари ја прифатија размената на наследната валута каде почнаа да се разделуваат еврата во банкоматите и само еврата беа достапни како законско средство за плаќање.Трговците исто така ја прифатија наследната валута како шанса. Во Германија германската марка на 1. јануари не стана законско средство за плаќање но подоцна мораа да ја менуваат во банките.

И покрај достапните огромни суми евра сепак стравуваше хаосот.Во Франција овие стравови се истакнаа со закана дека работниците во поштата ќе штрајкуваат.[23] На крај, штрајкот се регулира. Слично на тоа и работниците од француската банка БНП Парибас се заканија дека ќе го спречат воведувањето на еврото со штрајк. Тоа исто така се регулираше.[24]

Во основа, со неколку проблеми прецртнаното сепак се оствари. До 2. јануари сите банкомати во 7 земји и најмалку 90% во 4 други земји се издаваа еврата како наследна валута. Најлошиот престапник, Италија, имаше 85% од банкоматите за разделување на еврата.[25] Неочекуваната склоност на корисниците да ја потрошат нивната валута наместо да ги разменуваат во банките на кои им се даде шанса во наследнат валута, доведе до привремен недостаток на мала размена на еврото.[26]

Сепак, некои бизниси имаат предност да ја зголемат цената за размена на валутата.Според студијата на германската сојузна банка се оствари зголемувањето на цената, но потрошувачите одбија да купуваат толку многу. На пример, кафе бар во Италија кој имаше предност во транзицијата како трета,ги зголеми цените на кафето но подоцна мораше да им плати надоместок на потрошувачите.[27]

Последици

уреди

На народот им се дозволи да ја зачуваат валутата со ширење на законското средтво за плаќање два месеци сè до 28 февруари 2002 година. Официјалниот датум на кој престанаа национални валути да бидат законско средтство за плаќање различно од земја членка до земја членка. Најраниот датум беше во Германија, германската марка службено престана да биде законско средтво за плаќање по 31 декември 2001 година. Повеќето земји членки дозволија нивната валута да кружи цели два месеци.Валутата се разменуваше долго време во комерцијалните банки на валутите на народите во основа до 30 јуни 2002 година.

Сепак и по служебните датуми продолжи да се прифаќа размената од националните централни банки во различни периоди но во некои држави беше неодредено како на пример во Австрија,Германија,Ирска и Шпанија.Монетите од овие 4 земји како и Италија и Финска останаа разменливи.

Првите монети,како што е португалската ескуда станаа неконвертибилни,тие престанаа да имаат монетарна вредност по 31 декември 2002 година иако банкнотите останаа да се разменуваат до 2022 година. Сите тековни банкноти на 1 јануари 2002 година останаа да важат најмалку до 2012 година.[28]

Продолжија и напорите во обид да се вратат германските монети. Во 2005 германскиот телеком привремено промени 50.000 телефонски говорници со цел да се земаат монетите од гермаската марка.[29] На Јавувачите барем на почетокот им се дозволи користењето монети од германската марка, марката која беше еднаква на 1 евро и речиси двапати од вообичаената стапка.[30]

Во Франција приходите сè уште ја назначуваа вредноста на производите во валутата заедно со вредноста на еврото како и приходите во Словенија. Во другите земји во еврозоната ова долго се сметаше како непотребно. Во јуни 2008 година списанието Њујорк Тајмс изјави дека многу трговци во францускиот град Колобриерс во Провенс, избраа да се прифати разменувањето на француските банкноти.[31]

Ран раст

уреди
 
Употребата на еврото во светот.

Нивото опадна дневно од 0,8296 долари на 26 октомври 2001 година до 0,8115 долари на 15 јануари 2002 година но потоа еврото брзо се поврати од раната рецесија. Неговата вредност се затвори под 1,00 долар на 6 Ноември 2002 година(0,9971 долари) и оттаму пак брзо се зголеми. Достигна максимум од 1,35 долари во 2004 година и ја постигна највисоката вредност наспроти американскиот долар кој изнесуваше 1,5916 долари на 14 јули 2008 година.[32] Како што се зголемуваа неговите вредности против британската фунта кон крајот на 2000 година неговата меѓународна употреба брзо се зголеми достигнувајќи до 97,73 пени на 31 декември 2008 година.[33] Еврото се зголеми во постојана важност со неговите акции на странски резерви на размена зголемувајќи сè до околу 18% во 1999 година и до 25% во 2003 година, а истовремено акциите на доларот паднаа до граница на противвредност.[34] Алан Гринспен во 2007 година истакна дека еврозоната е во добивка со зголемување на еврото и се согласи дека иднината ќе биде совршена можност каде ќе може да се разменува подеднакво и еврото ќе стане повреден од американскиот долар.[35]

Проширувања кон крајот на 2000 година

уреди
 
Еврозона (2011)

Помеѓу 2007 и 2009 година неколку земји од проширувањата во 2004 г. ѝ пристапија на еврозоната. Словенија пристапи во 2007 година, Кипар и Малта во 2008 година и Словачка во 2009 година. Многу други земји во 2004-тата година се соочија со големи потешкотии во исполнувањето на критериумите за приклучување.

Словенија

уреди

Словенија е првата држава која се приклучи во еврозоната по пуштање на употребата на монетите и банкнотите.Учеството во вториот механизам на девизниот курс(ERM II)започна на 28 јуни 2004 година и на 11 јули 2006 година[36] Советот на Европа донесе одлука да и се дозволи на Словенија да се приклучи во областа на еврото почнувајќи од 1 јануари 2007 година.Еврото го замени словенскиот толар на 1 јануари 2007 година.[37] Девизниот курс помеѓу еврото и толарот се постави на 11 јули 2006 година во вредност од 239.640 толари за разлика од претходното пуштање во употреба каде истовремено се воведоа готовинските и неготовинските трансакции.

Кипар

уреди

Кипар ја замени кипарската фунта со еврото на 1 Јануари 2008 година.[38]

Се достави службен документ за приклучување во еврозоната на 13 февруари 2007 година.[39] На 16 мај 2007 година Европската комисија поддржана од Европската централна банка го даде своето зелено светло за воведување на еврото во јануари 2008 година.[40][41]

Кампањата да се информираат граѓаните на Кипар за еврото започна официјално во кипарскиот медиум на 9 Март 2007 година. Од 15 март 2007 година до 1 јануари 2008 година Кипарскиот дом на претставниците ги помина потребните закони за воведување на еврото. Европскиот комесар за економски и финансиски прашања Хоакин Алмунија на 16 мај 2007 година истакна дека Кипар треба да го усвои еврото како план и Европскиот парламент заедно со раководителите на ЕУ на 21 Јуни 2007 година рамноправно го потврдија датумот. Конечната одлука се донесе од страна на министрите за финансии (Екофин)на 10 Јули 2007 година а девизниот курс се одреди во вредност од 0.585274 фунти.[42] На 23 Октомври 2007 година моделот на монетите службено се објави во Официјалниот весник на Европската унија.[43]

На 1 јануари 2008 година еврото ја замени кипарската фунта како дрѓавна валута.[44] Еврото се користеше само во областите кои се контролираа од владата на Републиката, Суеверенената база во областа на Акротири и Декелија(под управана Обединетото Кралство надвор од ЕУ) и одбојната зона на Обединетите нации во Кипар.[45] Документот на Турција и Северен Кипар продолжија да ја користаат турската лира како нивна прва валута и еврото како нејзина втора валута.[46]

Малта

уреди

Малта ја замени малтешката лира со еврото на 1 Јануари 2008 година.[38] На 16 мај 2007 година комесарот за економски и финансиски прашања на ЕУ хоакин Алмунија истакна дека Малта треба да го усвои еврото како план,подозна одлуката се потврди од Советот на министрите за финансии на 10 јули 2007 година. Во истиот ден,двојното прикажување стана задолжително и првите малтешки евро монети се судрија со валутата на Париз.Првите малтешки евро монети на 1 декември 2007 година станаа достапни за јавноста како почетни бизнис пакети кои вредат 131 евро за секое пакување и станаа достапни за малите бизниси кои требаа да ги наполнат касите со доволна сума на евро монети пред денот на еврото.Секоја мала колекција која вреди 11.65 евра стана достапна за јавноста на 10 декмеври 2007 година.[47] Малтешките монети, тековни во времето на транзицијата на еврото можеа да се разменуваат до 1 февруари 2010 година.[28]

Граѓаните на Малта добиваа информации за еврото директно од нивниот град или село помеѓу декември 2007 година и јануари 2008 година во еврозентрите(Centru l-ewro)кои се отворија во текот на денот.Се обучуваа луѓе кои беа поврзани само на работите во врска со размената на еврото и заедно со информативните материјали беа достапни за да се овозможи Советот во евроцентрите.[48]

Во декмеври 2007 година како дел од прославите за размената на еврото,улиците на Валета се прекрија со ќилими на кои имаше насликано евро монети. Прославите достигнаа точка на кулминација на вечерта на Нова Година со прикажување на огномет близу областа на Гранд Харбор(Grand Harbour),неколку други активности мораа да се преместат внатре поради лошото невреме кое го зафати таа ноќ островот.

Словачка

уреди
 
Спакувани словачки монети

Словачка го усвои еврото на 1 јануари 2009 година. Коруната од 28 ноември 2005 година стана дел од вториот механизам на девизниот курс(ERM II) кој бараше да се разменува околу 15% од согласената основна стапка. Оваа стапка се промени на 17 март 2007 година и повторно на 28 март 2008 година. Стапката од 30.126 словачки коруни од мај 2008 година конечно се потврди на 8 јули 2008 година.[49]

За да се помогне процесот во претворањето во евра на 1 април 2008 година Националната банка на Словачка го објави планот за подигање на словачките корунски банкноти и монети.[50] Неколку дена подоцна,на 5 Април 2008 година Словачка службено приложи документ за влез во еврозоната.[51] На 7 Мај 2008 година Европската комисија го одобри документот и ги замоли земјите членки да ја поддржат понудата за време на состанокот на финансиските министри на ЕУ во јули 2008 година.[52][53][54]

Словачка го исполни критериумот за воведување на еврото како национална валута. 12 месечната инфлација на Словачка изнесуваше околу 3.2%.Сепак,годишната инфлација во март 2008 година изнесуваше 3.6%. Фискалниот недостаток изнесуваше 2.2% наспроти рефертната вредност од 3.0%. Долговниот однос на владат изнесуваше 29.4% од бруто-домашниот производ во 2007 година кој беше многу под максимумот на односот од 60.0%.[55] Јавното мислење ја поддржа врската со корист од 58% и 38% против. Но 65% се грижеа за влијанието од нападите за усвојувањето.[56] Три месеци по усвојувањето на валутата, 83% од словените сметаа дека се во право во одлуката на Словачка за да се усвои еврото.[57]

На 1 јануари 2009 година јавноста вклучи „евромобилност“ за транзицијата од коруна на евро и професионален глумец возеше низ земјата одржувајќи импровизирани квиз шоуа за еврото. Победниците добиваа маици,калкулатори за претворање евра и чоколадни евромонети.[58] Во 2008 година основните почетни комплети евра станаа славен божиќен подарок за 500 коруни.Монетите сепак не беа важечко законско средцтво за плаќање во еврозоната сè до 1 Јануари 2009 година,иако размената на коруната по 17 Јануари 2009 година требаше да се одреди датумот за размената во централната банка во Братислава.Секој којшто користеше словачки евромонети пред 1 Јануари можеше да се казни.Деловниот сектор кои ја користеа транзицијата да ги зголеми цените беа предмет на казнување.[58]

Време на рецесија

уреди
 
Договорот од Лисабон го одреди местото на Жан Клод Џанкер како претседател на Еврогрупацијата

Како резултат на светската финансиска криза која започна во 2007/2008 година еврозоната влезе во својата прва службена рецисија и во третата половина на 2008 година се потврдија конечните бројки сè до јануари 2009 година.[59] На 11 октомври 2008 година државните раководители на Еврогрупацијата и владите(подобро отколку финансисиките министри)одржаа исклучителен самит во Париз за да го одредат планот за приклучување во еврозоната и стабилизирањето на Европската економија на Европската ценртрална банка.

Реформи

уреди

Раководителите успееја да направат план да и се спротивстават на финансиската криза која вклучуваше стотици милјарди евра на нови иницијативи за да се спречи стравот од „колапс“.Тие се согласија на спасоносен банковен план:властите ќе купуваат во банките за да ги зголемат своите финансии и ќе ги гарантираат меѓубанкарските заеми.Управувањето против кризата се смета како неопходна з ада се заштитат делата на една држава која поддржува друга од влошување на банковната способност за плаќање и проблемите во недостатокот на кредити.Во големата депресија се преземаа мерки т.н „искористи го соседот“ кои беа еднострани од државата и се сметаа дека само ја зголемуваат економската загуба.И покрај почетните стравувања од преговарачите кон крајот на 2009 година стресот од таквата голема рецесија која можесе да доведе до разделување на еврозоната и позицијата на еврото која всушност се зацврсти како што поминуваа годините.Далеку од сиромашните извршени економии кои напредуваат стануваат стандарден ризик,обврзниците се ширеа низ Германија и најслабите економии го зголемуваа олеснувањето на вирусот на овие економии.Европската централна банка(ЕЦБ) во јуни повеќето кредити ги претвори во богатство внесувајќи 500 милјарди евра во банките.Всушност еврото започна да се гледа како засолниште каде надворешните земји како што е Исланд се далеку полоши од оние со еврото,Исланд според тоа поднесе молба кон ЕУ за да има корист од употребата на поголемата валута.Во 2009 година Договорот од Лисабон ја одреди Еврогрупацијата,средбата на евро финансиските министри заедно со службениот претседател.Жан Клод Џанкер постапи како претседатл пред и по формализацијата и го бранеше зацврстувањето на групацијата,економската соработка и општата презентација.Апетитот за поцврста економса соработкаа порасна за време на рецесијата и потенцијалниот неуспех на некои послаби членови во еврозоната.Сепак,Германија наспроти неколку чекори за зацврстување на Еврогрупацијата како што се обидите на состаноците со францускиот претседател Николас Саркози се должи на стравовите од поткупувањето на независноста на ЕЦБ.Жан Клод Тришет,кој го презема претседателството во ЕЦБ во Дузенберг во 2003 година одбегна бројни напади од Саркози во почетокот на рецесијата.Сепак со ризикот на стандардот во Грција и другите членови кон крајот на 2009/10 г.раководителите на еврозоната се согласија на провизии за да им помогнат да се извлечат оние земји членки кои не можеа да подигнат заеми(активно за Грција во април 2010 година).Ова е целосно менување на договорите на ЕУ каде се исклучуваат небитните извлекувања на евро членовите со цел да се охрабрат во управувањето до подобри финансиски средтства.И покрај тоа што Грција борејќи се да ги поврати своите финансии,другите земји членки исто така со ризик оставија последици на останатата економија во еврозоната.Механизмот за помагање во извлекувањето се осмисли во форма на посебно управување на намерите кое се нарекува „Европска финансиска стабилност и способност“ и целта е во зачувувањето на финансиската стабилност во Европа со овозможување на финансиска помош до земјите во еврозоната кои имаат потешкотии.Кризата исто така постигна согласност за понатамошно економско обединување и низа предлози како што е Европскиот монетраен фонд или државната благајна.

Естонија

уреди

И покрај преговорите дека кризата во Грција може да се рашири и еврото би можело да опадне,новите земји во ЕУ сè уште продолжуваа да притискаат за членство. Во 2010 година Естонија ја доби поддршката за пристап од Европската комисија, Централната банка и Парламентот на 1 јануари 2011 година со усвојување на валутата во Естонија.[60][61]

Наводи

уреди
  1. ↑ [Traité (Recueil). 1864-1867]Recueil des traités de la France . Tome neuvième, pp. 453-458
  2. ↑ „Link“ (PDF). Посетено на 6 May 2012.
  3. ↑ Traité (Recueil). 1864–1867] Recueil des traités de la France. Tome neuvième, pp. 453–458 (француски). Gallica.bnf.fr. Посетено на 6 May 2012.
  4. ↑ „Barre Report“ (PDF). Посетено на 6 May 2012.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 „The history of the euro - Special Reports / Euro Background“. Financial Times. 12 July 2001. Архивирано од изворникот на 28 September 2001. Посетено на 2017-05-25.
  6. ↑ Marsh, David; Buchan, David; Dawkins, Will (31 July 2001). „EC leaders move nearer to monetary study plan - Special Reports / Euro Background“. Financial Times. Архивирано од изворникот на 13 November 2001. Посетено на 2017-05-25.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link)
  7. ↑ Palmer, By John (21 September 1988). „September 21 1988: Thatcher sets face against united Europe“. The Guardian (англиски). ISSN 0261-3077. Посетено на 2017-05-25.
  8. ↑ Verdun, Amy (January 1999). „The role of the Delors Committee in the creation of EMU: an epistemic community?“ (PDF). Journal of European Public Policy. 6 (2): 308–328. doi:10.1080/135017699343739.
  9. ↑ Michael Binyon (11 September 2009). „Thatcher told Gorbachev Britain did not want German reunification“. Times. London. Архивирано од изворникот на 2011-07-16. Посетено на 8 November 2009.
  10. ↑ Ben Knight (8 November 2009). „Germany's neighbors try to redeem their 1989 negativity“. Deutsche Welle. Посетено на 9 November 2009.
  11. ↑ „Delors report“ (PDF). Посетено на 6 May 2012.
  12. ↑ Quentin, Peel (31 July 2001). „Germans nervous at loss of D-Mark“. Financial Times. Bonn. Архивирано од изворникот на 13 November 2001. Посетено на 2017-05-25.
  13. ↑ „France votes Yes, but only just“. Financial Times. 31 July 2001. Архивирано од изворникот на 20 October 2001. Посетено на 2017-05-25.
  14. ↑ „1992: UK crashes out of ERM“. BBC on this day. 16 September 1992. Посетено на 2017-05-25.
  15. ↑ Swardson, Anne (5 January 1999). „Euro Makes Smooth Debut in Markets“. Washington Post. Посетено на 5 October 2015.
  16. ↑ Dealers quick to adopt new currency Архивирано на 7 декември 2010 г., Financial Times
  17. ↑ G7 nations stand firm on euro Архивирано на 7 декември 2010 г., Financial Times
  18. ↑ Danish vote rocks Blair, BBC
  19. ↑ http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2000:167:0001:0001:EN:PDF
  20. ↑ Jürgen Stark (11 May 2011). „The future of the international monetary system: Lessons from 1971 for Europe and the world in light of past and present experience“. ECB Speeches. Frankfurt. Посетено на 3 November 2012.
  21. ↑ Ian Black (20 December 2002). „Living in a euro wonderland“. The Guardian. London. Посетено на 5 March 2007.
  22. ↑ Paul Baker (31 December 1975). „Africa – Coins of Reunion“. Wbcc.fsnet.co.uk. Архивирано од изворникот на 24 February 2012. Посетено на 6 May 2012.
  23. ↑ „Euro chaos threatens France“. 20 December 2001. Посетено на 10 April 2018 – преку news.bbc.co.uk.
  24. ↑ „Bank offers pay rise to avert euro strike“. 27 December 2001. Посетено на 10 April 2018 – преку news.bbc.co.uk.
  25. ↑ Euro cash launch 'tremendous success', BBC News
  26. ↑ Euro sweeps up old currencies, BBC News
  27. ↑ Germany puts price on euro switch, BBC News
  28. ↑ 28,0 28,1 „Exchanging national cash“. ecb.int. European Central Bank. Посетено на 10 April 2018.
  29. ↑ German Phones to Take Old D-Mark Coins, Deutsche Welle, 2 June 2005
  30. ↑ Call of duty for Germany's mark, BBC News
  31. ↑ Collobrières Journal – A French Village Revives the Franc, NYTimes.com
  32. ↑ EUR-USD exchange rate history, ECB
  33. ↑ Euro is becoming the it currency, USA Today
  34. ↑ Euro riding high as an inter- national reserve currency Архивирано на 27 април 2011 г., DB Research 2007
  35. ↑ Euro could replace dollar as top currency-Greenspan, Reuters 2007
  36. ↑ Hipergo d.o.o., http://www.hipergo.com. „Bank of Slovenia“. Bsi.si. Архивирано од изворникот на 6 January 2007. Посетено на 6 May 2012.
  37. ↑ Hipergo d.o.o., http://www.hipergo.com. „Bank of Slovenia“. Bsi.si. Посетено на 6 May 2012.
  38. ↑ 38,0 38,1 „Commission hails approval of the adoption of the euro in Cyprus and Malta“. europa.eu. European Commission. 10 July 2007. Посетено на 24 December 2007.
  39. ↑ Rettman, Andrew (13 February 2007). „Small EU states rush to join single currency“. euobserver.com. Посетено на 25 January 2009.
  40. ↑ „Cyprus and Malta set to join eurozone in 2008“. Euractiv.com. 16 May 2007. Архивирано од изворникот на 30 January 2009. Посетено на 25 January 2009.
  41. ↑ „Cyprus files formal application to join the eurozone“. Financial Mirror. 13 February 2007. Архивирано од изворникот на 28 September 2007. Посетено на 13 February 2007.
  42. ↑ „Cyprus and Malta to adopt euros“. BBC News. 10 July 2007. Посетено на 13 August 2007.
  43. ↑ „архивски примерок“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2008-08-19. Посетено на 2021-01-29.
  44. ↑ „The Euro – National Euro Design – Cyprus“. 5 мај 2008. Архивирано од изворникот на 26 јули 2008. Посетено на 5 мај 2008.
  45. ↑ Theodoulou, Michael (27 December 2007). „Euro reaches field that is for ever England“. Times Online. London. Архивирано од изворникот на 2011-08-14. Посетено на 27 December 2007.
  46. ↑ „Cyprus and Malta adopt the Euro“. BBC News. 1 January 2008.
  47. ↑ „euro our money“. Архивирано од изворникот на 2020-09-18. Посетено на 3 May 2008.
  48. ↑ „List of euro centres“. Holiday-malta.com. Архивирано од изворникот на 5 March 2012. Посетено на 6 May 2012.
  49. ↑ „Slovak euro exchange rate is set“. BBC News. 8 July 2008. Посетено на 27 October 2008.
  50. ↑ „NBS Preparing to Withdraw and Destroy Koruna Notes and Coins“. Архивирано од изворникот на 4 April 2008.
  51. ↑ „Most Danes want euro, Slovakia bids for 2009 eurozone entry“.
  52. ↑ Grajewski, Marcin (7 May 2008). „Slovakia gets green light to join euro zone in 2009“. Reuters. Посетено на 2 January 2009.
  53. ↑ „Slovakia Secures Commission Approval for Euro Entry“. Bloomberg. 7 May 2008. Архивирано од изворникот на 29 June 2012.
  54. ↑ „Slovakia won EU and ECB backing to adopt euro“. Архивирано од изворникот на 11 февруари 2016.
  55. ↑ „ECB Press Release, 7 May 2008“.
  56. ↑ Slovakia joins euro family Архивирано на 9 јуни 2011 г., Xinhua, 1 January 2009
  57. ↑ „Tlačová agentúra Slovenskej republiky“. Tasr.sk. Архивирано од изворникот на 29 February 2012. Посетено на 6 May 2012.
  58. ↑ 58,0 58,1 Slovakia transitions from koruna to euro, World Coin News, March 2009, стр. 18
  59. ↑ EU data confirms eurozone's first recession Архивирано на 30 декември 2010 г., EUbusiness.com, 8 January 2009
  60. ↑ „Estonia 'can join euro from 2011'“. BBC News. 12 May 2010.
  61. ↑ „EP committee gives Estonia euro nod“. timesofmalta.com. Посетено на 6 May 2012.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Историја_на_еврото&oldid=5278778“