Зачетник (молекуларна биологија)
Зачетник или прајмер (од анг. primer) — секој краток фрагмент од нуклеинска киселина кој служи како почетна точка при репликацијата на ДНК. Зачетниците се потребни бидејќи ДНК-полимеразата, ензим кој ја катализира репликацијата, мора да го започне своето дејство на постоечки фрагмент од ДНК. Полимеразата ја започнува репликацијата од 3‘-крајот од зачетникот , и ја копира спротивната низа.
При повеќето случаи на природна репликација на ДНК, зачетникот за ДНК синтеза и репликација е краток фрагмент на РНК (кој може да се создаде de novo). Оваа РНК се создава од страна на примазата, а подоцна се отстранува и се заменува со ДНК со помош на поправна полимераза.
За многу од лабораториските техники на биохемијата и молекуларната биологија кои вклучуваат ДНК-полимераза, како што е процесот на секвенционирање на ДНК и полимеразната верижна реакција (ПВР, PCR), потребни се ДНК-зачетници. Овие зачетници се најчесто кратки, хемиски синтетизирани олигонуклеотиди, со должина од околу дваесет бази. Тие се хибридизираат до целна ДНК која подоцна се копира од страна на полимеразата.
In vivo или природен механизам на дејство
уреди
Неводечката низа е ДНК-низата која стои спротивно од водечката низа во репликациската виљушка, одејќи од 3' кон 5' крајот. Бидејќи ДНК-полимераза III не може да врши синтеза во насока 3'→5', неводечката низа се синтетизира во кратки сегменти познати како Оказаки фрагменти. Долж неводечката низа, примазата гради РНК-зачетници на кратки растојанија. По ова, ДНК-полимеразите се во можност да ги искористат слободните 3' OH групи на РНК-зачетниците за да извршат синтеза на ДНК во насока 5'→3'.
Потоа РНК фрагментите се отстрануваат од ДНК-полимераза I кај прокариотите или ДНК-полимераза δ кај еукариотите, по што се додаваат нови деоксирибонуклеотиди за да ги пополнат празнините каде била присутна РНК. ДНК-лигазата ги поврзува деоксирибонуклеотидите, со што ја завршува синтезата на неводечката низа.