Еднофазна струја
Оваа статија можеби бара дополнително внимание за да ги исполни стандардите за квалитет на Википедија. Ве молиме подобрете ја оваа статија ако можете. |
Ако изворот на струја го менува поларитетот, така што секој пол на изворот станува наизменично позитивен, а потоа негативен и така неодредено време, насоката на струјата соодветно ќе се менува низ колото.
На сликата е даден шематски приказ на оптоварување на наизменичен напон. Потрошувачот е поврзан со изворот со два вода. Еден од нив најчесто се поврзува со земја (заземјен е), па потенцијалот на тој вод спрема земјата е 0, односно нема напон помеѓу неа и земјата. Овој спроводник (или овој пол на изворот на струја) се нарекува нулти спроводник или скратено нула.
Другиот пол на изворот, односно вториот спроводник во мрежата на наизменична струја ќе има променлив напон, понекогаш позитивен, понекогаш негативен и ќе се менува 50 пати во секунда во мрежа од 50 Hz. Овој спроводник се нарекува фазен спроводник или фаза, а опишаната електрична мрежа се нарекува еднофазна (или монофазна) мрежа, бидејќи има еден фазен спроводник. Струја се нарекува: еднофазна струја. Фазниот спроводник во еднофазна електрична мрежа на моменти има напон до 270 волти, кој е опасен по живот. Затоа е неопходно да се преземат посебни мерки за заштита од струен удар. Како мерка за заштита од струен удар, во еднофазните мрежи е воведен систем со осигурувачи и трет, т.н. заштитен спроводник, кој ги поврзува металните делови на електричните уреди со нултиот потенцијал на земјата со цел да се спречи појава на опасен напон на допир. Наместо посебен заштитен вод, понекогаш се користи т.н систем на нуловање, односно поврзување на нултиот спроводник со заштитните контакти на приклучоците.
Честота уреди
Напонот на фазниот спроводник не се менува скоковито од негативен во позитивен, туку според кривата на десната слика, наречена синусоида. Напонот од најнискиот негативен напон спрема земјата постепено се зголемува и на еден час има вредност 0 (нула) и потоа дополнително се зголемува до максималната позитивна вредност. После тоа почнува да паѓа. Паѓањето повторно поминува низ нула и го достигнува најнискиот негативен напон. Со ова се затвора еден целосен циклус на промена на поларитетот. Времето потребно за овој целосен циклус се нарекува период и се запишува со T. Честотата на струјата покажува колку циклуси или периоди се менуваат во една секунда, или колку пати во секунда изворот добива позитивен потенцијал. Се запишува со буквата f и се изразува во херци (Hz). 1 Hz означува една појава во секоја насока во секунда. Во европските електрични мрежи струјата ја повторува секоја насока 50 пати во секунда, односно се користи наизменичен напон од 50 Hz. (Во Америка се користи мрежа со честота од 60 Hz).
Времетраењето на циклусот ќе биде T = 1/f или во нашиот случај 1/50 или педесеттинка (две стотинки) од секундата. Слабите наизменични струи (сигнали) со многу високи честоти се користат за одредени апликации (радио, телевизија и други видови пренос, компјутерска технологија итн.). Поголеми единици за изразување на честотата од херци се:
- 1 kHz = 1000 Hz
- 1 MHz = 1000 kHz = 1.000.000 Hz
- 1 GHz = 1000 MHz = 1.000.000 kHz = 1.000.000.000 Hz
Делотворен напон уреди
Како номинален напон на наизменична струја (во нашата градска мрежа 220 V) се дефинира таканаречениот делотворен напон, кој е помал од врвните вредности на максималниот напон. Делотворниот напон е напонот што би го имала еднонасочна струја со иста моќност како и наизменичната струја. Тоа значи дека врвните вредности на напонот во градската мрежа се повисоки од 220 V, односно достигнуваат околу 310 V.