Договор од Ница
Оваа статија можеби бара дополнително внимание за да ги исполни стандардите за квалитет на Википедија. Ве молиме подобрете ја оваа статија ако можете. |
Оваа статија или заглавие има потреба од викифицирање за да ги исполни стандардите за квалитет на Википедија. Ве молиме помогнете во подобрувањето на оваа статија со соодветни внатрешни врски. |
На 26 февруари 2001 година, европските водачи го потпишале Договорот од Ница, а на 1 февруари 2003 година стапил на сила. Овој договор го изменил Мастришкиот договор ( или Договорот за Европската унија ) и Договорот од Рим. Договорот од Ница ја преобразил институционалната структура на Европската унија да ја издржи источната експанзија, задача која првобитно требаше да биде направена со Договорот од Амстердам, но не успеала навреме да се реши. По неговото првично одбивање од страна на ирските гласачи од референдумот од 2001 година, стапувањето на сила на Договорот било прашање за време. Резултатите од овој референдум се покажаа спротивно од оние на последователниот референдум одржан повеќе од една година подоцна.
Одредби од Договорот
Договорот од Ница е нападнат од многу луѓе како недоследен компромис. Германија бараше гласовите од нејзиното побројно население да се одразат со поголем недостаток во Советот, Франција се спротивстави на ова, која инсистираше на одржување на симболична рамноправност меѓу неа и Германија. Направен е предлог од страна на многумина, кој значително го поедноставил сегашниот систем, со цел да го претстави двојното мнозинство и од земјите членки и од популацијата и да го замени сегашниот систем за гласање со квалификувано мнозинство. Од слични причини, Франција го одби ова. Се достигна компромис, кој денесо до двојно мнозинство од земјите-членки и гласовите, а со кој земјата-членка може да бара потврда за гласањето на земјите претставува доволен дел од популацијата на унијата. По проширувањето, Договорот довел до зголемување на бројот на места во Европскиот парламент на 732 места, што го надминал бројот основан од Договорот од Амстердам. Прашањето за намалување на бројот на членови од Европската комисија по проширувањето е решен до степен, со Договорот се обезбедува дека еднаш штом бројот на земјите-членки ќе достигне до 27,Советот ќе го намали бројот на комесари одреден за следната Комисија, кој ќе биде под 27, но без наведување за целта на тоа намалување. Како привремена мерка, таа одреди дека по 1 јануари 2005 година, Германија, Франција, Велика Британија, Италија и Шпанија ќе се откажат од нивниот втор комесар. Договорот предвидува создавање на помошни судови под Европскиот суд за правда и Судот од прва инстанца за справување со одредени области од правото како што се патентите. Договорот од Ница предвидува нови правила за поблиска соработка, правилата содржани во Договорот од Амстердам се сметаат за нефункционални, а заради тоа овие правила сè уште не се користат. Како одговор на неуспешните санкции против Австрија според коалицијата, вклучувајќи ја и партијата на Јерг Хајдер која дошла на власт и стравовите за идните можни закани за стабилноста на новите земји-членки да се примат со проширувањето, за првпат, Договорот од Ница ги усвои официјалните правила за примена на санкции против една земја-членка. Договорот, исто така, содржи одредби за справување со финансиските последици од истекувањето на Договорот на Европската заедница за јаглен и челик ( Договорот од Париз ( 1951 година )). Тоа е широко прифатено дека Договорот од Ница не успеал да се справи со основното прашање за широки реформи на институциите. Институциите на Европската унија се сметаат за многу комплицирани, а оттаму и создавањето на Европската конвенција, што деведе до нова меѓувладина конференција во 2004 година, беше договорено во Ница Комисијата и Европскиот парламент се незадоволни дека на меѓувладината конференија во Ница не се усвоија повеќе од нивните предлози за реформа на институционалната структура или воведувањето на новите овластувања на Заедницата, како што е назнчувањето на Европскиот јавен обвинител. Европскиот парламент се закани дека ќе донесе резолуција против Договорот, и покрај тоа што нема право на вето, а Италијанскиот парламент се закани дека нема да ратификува без поддршката од Европскиот парламент. Сепак, ова на крајот не се донесе и Европскиот парламент го одобри Договорот. Многу расправи дека структурата, поддржана со Договорот, е премногу комплицирана, дека одделните договори треба да бидат соединети во еден договор. А со тоа и трите ( сега два ) одделни законски одлики на Заедниците треба да бидат соединети, како и Европската заедница и Европската унија да се соединат во Европска Унија потпомогнати од правно лице. Германските области побараа јасна поделба на моќта на Унијата од земјите-членки. Ниту пак Договорот од Ница не се справи со прашањето за вклучување на Повелбата за основните права во Договорот, кое , исто така, е оставено за меѓувладината конференција од 2004 година по опзицијата на Велика Британија.
Референдумот во Ирска
Според сегашните правила за дополнување на договорите, тие можат да бидат изменети само со новиот договор, кој, за да стапи на сила, мора да биде ратификуван од секоја земја членка. Во сите земји-членки, Договорот од Ница е ратификуван со парламентарна процедура, освен во Ирска каде владата одлучила дека е потребен уставен амандман. Неколку години порано во Ирска, ирскиот врховен суд донел одлука дека се потребни промени во „ суштински обем или цели “ на тогашните Европски заедници со ваков вид на амандман, но не е целосно јасно како е тоа сторено со Договорот од Ница. Уставот на Ирска единствено може да биде изменет со референдум. Во јуни 2001 година, на изненадување на ирската влада и другите земји-членки на Европската унија, ирските гласачи го одбија Договорот од Ница. Самата посетеност е ниска ( 34 % ), делумно е резултат од неуспехот на главните ирски политички партии да воспостават успешна кампања за ова прашање, претпоставувајќи дека ирското избирачко тело ќе го усвои Договорот како и сите претходни вакви договори кои биле усвоени со мнозинство. Сепак, многу ирски гласачи ја критикуваат содржината на Договорот, верувајќи дека тоа ќе ги минимализира помалите земји. Други се сомневаат во влијанието на Договорот врз ирската воздржаност. Други делови го оцениле раководството на Унијата како недостапно и надмено, со Договорот се нуди увидена шанса да го „ шокира “ европското раководство за поголема подготвеност да ги слушаат нивните критичари. ( Сличен аргумент е направен, кога Данска отпрвин гласаше за Мастришкиот договор ). Ирската влада, од Европскиот совет ја имаат добиено Декларацијата од Севиља за ирската политика за воена неутралност, на 19 октомври ( сабота ) 2002 година се одлучи за уште еден референдум на Договорот од Ница. Во вториот предлог амандман беа вклучени две значајни квалификации, првата, барање согласност од Даил за зајакната соработка според Договорот, а втората, спречување на Ирска да се приклучи на било која заедничка одбранбена политика на ЕУ. Масивната кампања, главните партии и граѓанското општество и социјалните партнери бараа глас „ за “, вклучувајќи кампања преку агитирање и сите видови на медиуми од страна на почитувани проевропски личности како тогашниот премиер, претседател на Европскиот парламент Пет Кокс, како поранешниот претседател на Чешка, Вацлав Хавел, како поранешниот претседател на Ирска, Патрик Хилери и поранешниот премиер ( Taoiseach ), д-р Гарет Фицџералд. Истакнати кампањи на граѓанското општество на „ За “ страната вклучувајќи ги Фиана Феил, Фајн Гаел, Лабуристичката партија, Демократите на левицата, ирската алијанса за Европа предводена од професорот Бриџид Лафан и Адријан Ланган и Ирска за Европа предводена од Сиара Толанд. На „ Не “ страната, првичните кампањи беа на Партијата на зелените, Син Фејн, Националната платформа на Ентони Кофлан, кампањата на Џастин Барет против кампањата во Ница и алијансата на Роџер Кол за мир и неутралност. Резултатот изнесуваше 60 % за „ За“ гласовите на речиси 150 % од пресвртот од претходниот референдум. До тогаш сите останата земји-членки на ЕУ го имаа ратификувано Договорот. Сите партии побарале ратификација до крајот на годината, или рокот на Договорот би истекол.
Ставови за Договорот
Застапниците на Договорот тврдат дека тој бил утилитарно прилагодување на неефикасните владеечки механизми на ЕУ и задолжително рационализирање на процесот на донесување на одлуки, потребно за олеснување на проширувањето на ЕУ во Средна и Источна Европа. Тие тврдат дека како последица, Договорот бил од големо значење за напредок во интеграцијата и иднината на овие поранешни земји од Источниот блок. Многу луѓе кои биле во корист на поголемиот обем и моќта на проектот на ЕУ, се сметало дека тоа не оди доволно далеку и дека во некој случај ќе биде заменет со други идни договори. Застапниците се разликуваат по степенот до кој проширувањето може да продолжи без Договорот, некои тврдат дека иднината на растот на Унијата, ако не опстанокот, била во опасност, додека пак други велат дека проширувањето би можело да има законско продолжување, иако со побавно темпо, без него. Застапниците на Договорот тврдат дека тој бил повеќе „ технократски “ отколку „ демократски “ договор, кој понатаму би го намалил суверенитетот на националните и регионалните собранија и понатаму би ја насочил моќта кон централизирана и неодговорна бирократија.тие исто така тврдат дека пет земји кандидати би можеле да се приклучат кон ЕУ без менување на правилата на ЕУ и дека други би можеле да преговараат за поедини основи; застапниците на Договорот преговараа дека нешто би било во корист на кандидатите.Тие, исто така, тврдеа дека Договорот од Ница ќе создаде две нивоа во ЕУ, кои би можеле да ја минимизираат Ирска. Застапниците истакнаа дека водечките политичари на про-договорот пропуштија дали референдумите се одржувале во сите други земји освен во Ирска, тоа најверојатно таму би било поразено.