Даина Дагнија
Даина Дагнија (15 март 1937 – 4 декември 2019 година) била латвиски сликар, текстилен уметник и учител. Таа била значајна личност во контекст и на летонската и на светската визуелна уметност, бидејќи поминала дел од својот креативен живот во САД.
| Даина Дагнија | |
|---|---|
| Роден(а) | 15 март 1937 Рига, Латвија |
| Починал(а) | 4 декември 2019 (возр. 82) |
| Националност | латвиски |
| Познат(а) по | Сликарство, Текстилна уметност |
| Правец | Модернизам, Апстрактен експресионизам |
Биографија
уредиДаина Дагнија била родена во семејство на латвиски воен офицер, во 1944 година побегнала прво во Германија, а подоцна се преселила во САД. Даина Дагнија ги научила основите на визуелната уметност во Уметничката студентска лига на Њујорк (Њу Јорк, САД, 1954–1956). Студирала на Факултетот за уметности и занаети (сега Колеџ за креативни студии, Детроит, САД, 1956–1959), Институтот Шаунар (сега Калифорниски институт за уметности, Лос Анџелес, САД, 1960 година). Уметницата предавала ликовна педагогија на Уметничкото училиште (Демарест, САД, 1995–2001). Член била на Сојузот на уметници на Латвија од 1996 година.
Од 1968 година, Даина Дагнија учествувала на изложби со свои креативни дела: во САД, Латвија, Литванија, Мароко, Канада. Во Латвија, најважните изложби ги одржала во Латвискиот национален музеј на уметноста (2004 година, каталог), музејот на градот Јурмала (2012) и уметничкиот центар Даугавпилс Марк Ротко (2015 година, каталог).[1] Во 2001 година се вратила да живее во Латвија.[2] Таа починала на 4 декември 2019 година на 82-годишна возраст.
Уметничка кариера
уредиИ во сликите и во цртежите на Дагнија центарот е личност во различни животни настани и врски. Во монохроматските цртежи пораката е директна и блиска до реализмот. Сликите се карактеризираат со моделирање на рамни форми, интензивни обоени предмети, остри контури, кои го одгласуваат правецот на поп-артот во нивните надворешни одлики. Сликите на Дагнија директно или индиректно ги изразуваат искуствата на уметникот, истовремено стремејќи се кон универзалното. Таа посветила многу работа на темата Летонија и летонскиот народ. Создала обемни сликарски циклуси („Жена и крава“, „Критушаис“). Изработила сликарски текстилни колажи со оригинален лик на позадината на нереално опкружување. Таа, исто така, се свртела кон монументалната уметност (фреско сликарство во болницата Берген Пајнс во Парамус, Њу Џерси).
Во 1974 година, Дагнија ја добила наградата на фондот Генерал Карлис Гоперс за серијата слики во голем формат „Латвиски живот“. Таа повеќепати ја добивала државната стипендија на Њу Џерси за сликарство: во 1980 година за серијата од три слики во голем формат „Враќање во детството“, во 1985 година за завршување на серијата слики „Жена и крава“.[3] Живеејќи во Соединетите Американски Држави, Дагнија сликала претежно социјални коментари и политички дела. Подоцна, и во Латвија, нејзините теми вкоренети во митот и колективната свест-тие се однесуваат на концептите за космологија, духовност и моќта на природата.
Даина Дагнија целиот свој живот ѝ го посветила на уметноста. Во 2018 година, кога „Музеј ЛВ“ ја отворила својата лична изложба „Живот за уметност. Уметност за живот“, уметницата рекла дека и на 81-годишна возраст сè уште сликала речиси секој ден.[1]
Избрани дела
уредиФигуративни слики:
- Жена и крава, 1982-1985 година
- Жени, 1967-2008 година
- Америка, 1966-1981 година
- Бегалци, 1976-1992 година
- Период на Окинава, 1962-1971 година
Слики:
- Напред, 2017 година
- Расте и блеска, 2013-2017 година
- Создавање и еволуција, 1985-2013
- Силите на природата, 1996-2013
- Езера на предците, 1987-1995 година
Самостојни изложби
уреди- Изложба „Секогаш на пат“ во музејот Гулбене во Гулбене, Латвија. 2016 година
- Уметнички центар Марк Ротко ( Даугавпилс, Латвија). 2015 година
- Изложба на текстилен колаж во музејот Бауска во Бауска, Латвија. 2015 година
Одржала 30 самостојни изложби во САД, Латвија и Мароко. Учествувал на неколку групни изложби во Музејот на уметност во Њујорк, Државниот музеј на Њу Џерси, Музејот на уметност и наука Берген во Парамус, Институтот за современа уметност ПС1 во Њујорк, како и галерии во Њујорк, Њу Џерси, Хуан Мексико, Канада, во Литванија, Естонија.[2]
Награди
уреди- Доживотна стипендија ВККФ(2015)
- Стипендија на Министерството за култура на ЛР Меѓународен град на уметностите, резиденција на уметници, Франција (2009)
- Учество во програмата „Уметнички амбасади“ во САД, Вашингтон (1999 - 2001)
- Почесна награда за визуелни уметности на Фондацијата за култура на Светската унија на слободни Летонци (1993)
- Стејт Њу Џерси, САД, стипендија за сликарство (1985)
- Самити, САД, награда за сликарство (1983)
- Стејт Њу Џерси, САД, стипендија за сликарство (1980)
- Награда за визуелни уметности на фондот Генерал Карлис Гоперс (1974) [1]
Наводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 1,2 „Mūžībā devusies gleznotāja Daina Dagnija“. Latvijas Sabiedriskie Mediji. 2019.
- ↑ 2,0 2,1 „Daina Dagnija“. (LRSP) Latvijas Radošo savienību padome.
- ↑ Konstants, Zigurds (1995). Māksla un arhitektūra biogrāfijās 1.sējums (латвиски). Riga: Latvijas enciklopēdija. ISBN 5-89960-057-8.