Гурбети
Гурбети се подгрупа на Роми кои живеат на територијата на поранешна Југославија,[1][2] чии членови се претежно муслимани.[3] На Косово, другите ромски групи биле сметани за убави и вредни.[4]
Историја уреди
Во српскиот речник на Вук Стефановиќ Караџиќ, зборот гурбет значи „цигански скитник“. Зборот е изведен од турскиот глагол, што значи „да се иселиш“.[5] Првото спомнување на номадските Роми, кои биле припишувани како предци на Гурбетите, главно биле Роми кои избегале од ропството во Влашка, и потекнува од 17 век.[6] Предците на Гурбетите ги напуштиле Влашка и Молдавија во 19 век по укинувањето на ропството. Од 1941 година повеќето југословенски Роми се населиле за постојано, освен Гурбетите во Црна Гора.[7]
Култура уреди
Тие споделуваат културни црти со Калдерашите, но и со други Роми, како што е Хорахан (муслиманските Роми). Гурбетите делумно се асимилирани во општеството и не го почитуваат целосно ромскиот закон. Тие зборуваат со гурбетски дијалект, кој е под-дијалект на влашкиот ромски јазик или понекогаш се сметал за посебен дијалект.
Дијаспора уреди
Постои гурбетска дијаспора, на пример во Австрија, каде мигрантите, претежно неквалификувани работници, се интегрирале во австриското општество.
Јазик уреди
Гурбетскиот јазик е варијација на јужно-влашките ромски јазици.[8] На Косово, гурбетскиот говор има или доминантна српска подлога или албанска подлога. Џамбазите зборуваат гурбетски под-дијалект. Потеклото на ромските позајмици на хрватски јазик најверојатно потекнува од Гурбетите, кој емигрирале главно од Босна и Херцеговина.[9] Раде Ухлик го превел Евангелието според Лука на босански гурбетски дијалект. Ова дело го објавило Британското и странското библиско друштво во 1938 година, а било објавено и во Белград .
Наводи уреди
- ↑ Guy, Will (2001). Between Past and Future. University of Hertfordshire Press. стр. 52. ISBN 978-1-902806-07-5.
- ↑ Ramet, Sabrina P.; Vjeran Pavlaković (2005). Serbia Since 1989. University of Washington Press. стр. 383. ISBN 978-0-295-98538-1.
- ↑ Rushton, J. Philippe; Jelena Čvorović; Trudy Ann Bons (January–February 2007). „General mental ability in South Asians: Data from three Roma (Gypsy) communities in Serbia“. Intelligence. 35 (1): 1–12. doi:10.1016/j.intell.2006.09.002.
- ↑ Etnološki pregled: Revue d'etnologie. 10-12. 1972. стр. 30.
- ↑ Đura Daničić, Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti 1891: "U Vukovu rječniku. GURBET, m. Ciganin skitač, arap. tur. ghurbet, iseljavanje. — isporedi gurbetaš, gurbetin."
- ↑ Helena Kanyar-Becker 2003: "In addition, in the XVIIth century, one begins to find mentions of nomadic Rroma, mostly Rroma who were escaping the slavery in Valachia - the ancestors of the present-day Gurbeti in Yugoslavia."
- ↑ Ramet, Sabrina P.; Vjeran Pavlaković (2005). Serbia Since 1989. University of Washington Press. стр. 383. ISBN 978-0-295-98538-1.
- ↑ Sabine Hornberg; Christian Brüggemann (2013). Die Bildungssituation von Roma in Europa. Waxmann Verlag. стр. 58–. ISBN 978-3-8309-7841-1.
- ↑ Schrammel-Ambrosch-Halwachs 2005, p. 85