Бељаница — една од најголемите варовнички планини во источна Србија. Се наоѓа помеѓу сливот на реката Млава и долината Жагубичка на север и сливот на реката Ресава на југ. Се протега од запад кон исток во должина од 24 километри, со просечна ширина од околу 12 километри. Зафаќа површина од 309 km², од кои 246 km² е посебен карстен релјеф во варовник.

Бељаница
Највисока точка
Надм. вис.1.339 м
Географија
Бељаница is located in Србија
Бељаница
Бељаница
 Србија
Бељаница на карта

Карта

Северниот дел е висорамнина со многу дупки, заливи и слепи долини (Бусовата, Речко со бездна длабока 150 метри). Јужниот дел е карпест, варовнички гребен Бељаница (1.339 метри), кој во стрмен дел паѓа во клисурата на реката Чемерница, десна притока на реката Ресава. Во сртот има бројни пештери, од кои најголема е Голема Атула (560 метри). Во подножјето на гребенот се наоѓаат Мало и Големо Врело, а во подножјето на северниот раб Врело Млаве кај Жагувица.

Одлики уреди

 
Детал од стрмната страна на ѕидот

Бељаница е планина богата со вода, подземни и површински текови. Посебно се интересни површинските текови со голем број на реки и потоци понорници. Водата во сите текови е чиста и може да се пие од водотеците.

Бељаница во спелеолошките кругови е многу позната како исклучително богата со спелеолошки предмети. Најпозната пештера е Ресавска пештера, која е уредена за поединечни или колективни посети и е отворена во текот на целата година. Покрај Ресавската пештера, постојат и голем број на пештери богати со сите видови на пештерски накит.

Пештерите со исклучителна убавина се Јеларче, Пионирска пештера, Влашка пештера и Ивков понор, а особено се издвојуваат Извидничката пештера, која по време на настанување и богатство со накит не заостанува зад Ресавската пештера и Голема Атула, како спелеолошки објект од особено значење.

Всушност, Големата Атула не е целосно истражена, а најновите истражувања дозволиле постоење на продолжеток на западниот канал. Во последните истражувања на пештерската фауна откриени се посебни видови на непигментирани стоногалки, кои се вид непознат вид за науката.

Убавината на планината Бељаница ја надополнуваат кањоните на реките Ресава и Клочаница.

 
Бељаница во близина на Винатовача.

На надморска височина над 700 метри постојат голем број на колиби во кои живеат мештани од околните села, кои прават сирење со исклучителен квалитет.

Врвниот дел на планината го сочинуваат пасишта. Самиот врв (1.339 метри) е карпест, поради неговата белина, над падините покриени со букова и дабова шума, се претпоставува дека планината го добила името. На јужната падина на планината се наоѓа водопадот Голем Бук.

Микроклимата на Бељаница е чиста континентална, така што во зима е неопходна зимска опрема за моторни возила.

Планинарско друштво уреди

Во делот на планината Бељаница во Свилајнац е основано Планинарското друштво „Бељаница“ со долга традиција, а нивниот планинарски дом „Суваја“ се наоѓа на влезот во кањонот на реките Ресава и Суваја, во близина на хидрокомплексот Лизине.[1]

Галерија уреди

Наводи уреди

 

  1. Свилајнац онлајн: Удружења - ПД „Бељаница“ Архивирано на 25 декември 2012 г., Посетено на 22. 12. 2012.

Литература уреди

  • Мала енциклопедија Просвета (3 изд.). Београд: Просвета. 1985. ISBN 978-86-07-00001-2.  Недостаје или је празан параметар |title= (помош)
  • Марковић, Јован Ђ. (1990). Енциклопедијски географски лексикон Југославије. Сарајево: Свјетлост. ISBN 978-86-01-02651-3.CS1-одржување: ref=harv (link)

Надворешни врски уреди