Јане Вабарна
Јане Вабарна (родена на 23 јуни 1980 година) е естонска културна личност, занаетчија и пејачка. Ја промовирала културата на Сето, од 2015 до 2016 година и повторно во 2021 до 2022 година, служела како вицекрал на Сето.[1][2]
| Јане Вабарна | |
|---|---|
.JPG) Вабарна во 2015 | |
| Роден(а) | 23 јуни 1980 |
| Занимање | Културен активист, пејач |
| Роднини | Ана Вабарна (Прабаба) |
Биографија
уредиВабарна студирала во гимназија во селото Варска. Во 2003 година, дипломирала домашна економија на Агрономскиот факултет на Естонскиот универзитет за животни науки. Студирала за учителка по ракотворби, а по неколку години, текстил во хортикултурното училиште Рапина. Таа, исто така, стекнала знаења и вештини во областа на везењето на курсевите на Здружението за ракотворби Сето (Seto Käsitüü Kogu) и станала една од неговите занаетчии-учителки.[2][3]
Јане работи како уметнички директор на културниот центар Сетомаа,[4] пее во сето хорот „Верска наасе“,[5] учествува во организирање на разни културни настани на Сето и е водач на клубот „Сето чипка“ (Сето Пици Клуби).[6][7] Меѓу оние кои одиграле најважна улога во нејзиниот живот, Јане најпрво ја спомнува нејзината мајка, која уште од детството ја учела Сето песни и ора и се друго што е поврзано со Сето културата. Луѓе кои имале влијание врз Вабарна биле локални постари жени од Сето, првата на која се сеќава е Ани Куремае, која секогаш помагала со прашања за јазикот сето и добро ги познавала локалните обичаи. Дури и за време на нејзиното владеење како вицекрал Сету, Вабарна побарала совет од Ани. Вабарна, исто така, вели дека Ана Киво е нејзин авторитет, чија срдечност во комуникацијата и добро познавање на обичаите на Сето се пример за неа.[3] Вабарна има блиски духовни врски со нејзиниот брат Јалмар, пејач и музичар, а и двајцата се чувствуваат многу блиско со културата.
Во 2004 година, за време на Ден на Кралството Сето, Вабарна била избрана за „пекар на леб и пита“.[8]
Во 2008 година, глумела во естонскиот игран филм „Таарка“, посветен на фолк пејачката Хилана Тарка.[9] Во 2011 година, се појавила и во документарниот филм „Песни на античкото море“ на германската режисерка Улрике Кох.[10]
Во 2009 година, врз основа на снимката на традиционалната сето свадба на Јане Вабарна и фолк музичарот Кристјан Прикс, фолклористот Аадо Линтроп и вишиот истражувач во Естонскиот музеј за литература Јаника Орас го создале документарниот филм „Сето примач“ во 2009 година. Самата Вабарна го иницирала снимањето на овој филм и била еден од авторите на сценариото.[11] На 1 август 2015 година, на Денот на кралството Сето одржан во селото Обиница, Вабарна бил избран за вицекрал на Сето. Во интервјуто по изборите, таа рекла дека нејзината мисија е да ја зачува културата на Сето и ветила дека ќе продолжи да го развива детското училиште Сето, основано од професорката на Универзитетот во Тарту, Анела Ланеотс, и во Сетома и низ цела Естонија.[3]
Ваберна е член на Ориентациониот клуб Пеко (Верска).[12]
Дискографија
уреди- Laanõtsirk (leelokoor).Õgal tsirgul uma laul = Секоја птица има своја песна / latsi leelokuur „Laanõtsirk“; laulõ opas Vabarna Maret. — Eesti: Värska Kultuurikeskus, 2007.[13]
- Верска Насе' (коор). Tsõõri, tsõõrigo' sõsarõ' / [esitab] Verska Naase'. — Ести: Верска Насе', 2012 година.
Личниот живот
уредиВабарна е правнука на пејачката на Сето, Ана Вабарна (1877-1964).[11] Вабарна има ќерка.[14]
Наводи
уреди- ↑ Georgi Beltadze. „Video: setud valisid endale uue ülemsootska“. Postimees (естонски). Архивирано од изворникот на 2021-05-22. Посетено на 2021-05-22.
- ↑ 2,0 2,1 „Tekstiil“. Seto Käsitüü Kogo (естонски). Архивирано од изворникот на 2021-05-21. Посетено на 2021-05-22.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Indrek Sarapuu (1915). „Uus eestkõneleja Jane Vabarna on elu pühendanud seto kultuurile“ (естонски). Архивирано од изворникот на 2021-05-21.
- ↑ „Setomaa Kultuurikeskus“. Setomaa vald (естонски). Архивирано од изворникот на 2021-05-21. Посетено на 2021-05-22.
- ↑ „Leelokoor Verska Naase'“. Facebook (естонски).
- ↑ „Setu lauluema Anne Vabarnale pühendatud omakultuuriõhtu“. Eesti Pärimusmuusika Keskus (естонски). Архивирано од изворникот на 2021-05-18. Посетено на 2021-05-22.
- ↑ „Tegevust alustas Seto Pitsi Klubi“. Põlvamaa (естонски). Архивирано од изворникот на 2021-05-21. Посетено на 2021-05-22.
- ↑ Peeter Maimik (2004). „Järjepidevusest“ (естонски). Архивирано од изворникот на 2021-05-21.
- ↑ „Jane Vabarna Filmograafia“. Eesti Filmi Andmebaas (естонски). Архивирано од изворникот на 2021-05-21. Посетено на 2021-05-22.
- ↑ Eesti Rahvusraamatukogu. „Regilaul [Videosalvestis] : laulud õhust = songs of the ancient sea / a film by Ulrike Koch ; producer Rose-Marie Schnieder, co-producer Erik Norkroos“. Eesti Rahvusbibliograafia (англиски). Архивирано од изворникот на 2021-05-21. Посетено на 2021-05-22.
- ↑ 11,0 11,1 Maarja Pakats (1 April 2010). „Kolm päeva seto pulma on täis leelot, nalja ja napsu“. LõunaLeht (естонски). Архивирано од изворникот на 2021-05-21. Посетено на 2021-05-22.
- ↑ „Klubi liikmed“. Orienteerumisklubi Peko (естонски). Архивирано од изворникот на 2016-03-04. Посетено на 2021-05-22.
- ↑ Eesti Rahvusraamatukogu. „Priks, Jane, 1980-, esitaja“. Eesti Rahvusbibliograafia (естонски). Архивирано од изворникот на 2021-05-21. Посетено на 2021-05-22.
- ↑ „Setomaa vald tervitas 2019. aastal sündinud vallakodanikke“. Setomaa vald (естонски). Архивирано од изворникот на 2021-05-21. Посетено на 2021-05-22.