Википедија

Они

Они (јап. [鬼], [おに]) се еден вид на јоокаи, демони, огари или тролови од јапонскиот фолклор. Тие обично се прикажуваат како огромни фигури од чија глава се израснати еден или повеќе рогови. Стереотипно, тие се претставени со црвена, сина или бела боја на кожа, облечени во слабинска крпа (гаќи што ги покриваат гениталиите и слабината, но не и задникот) или тигарско крзно и носат железни канабоо палки.

„Они“ во облека за поклонение, висечки скрол, мастило и боја на хартија (60 x 22 см), Едо период.

Тие се популарни ликови во јапонската уметност, книжевност и театар,[1] и се појавуваат како типични негативци во добро познатите бајки на „Момотаро“ (Прасково момче), „Иссун-бооши“ и „Кобутори Џиисан“.

Опис уреди

 
Они прикажан во колекцијата
„Конџаку Газу Зоку Хјакки“ од Торијама Секиен.

Описите на јоокаи они се разликуваат во голема мера, но обично се прикажуваат како гнасни, гигантски суштества слични на огари со еден или повеќе рогови кои излегуваат од нивните глави,[2] и со остри канџи и растурена коса.[3]

Тие се често прикажани облечени во гаќи од одрана кожа на тигар, носејќи железни палки наречени канабоо (金棒).[2] Овој приказ доведува до изреката „они (монструм) со железна палка“ (鬼に金棒, они-ни-канабоо), што кога се вели за некого значи да се биде непобедлив.[4][5]

Нивната кожа е претставена со голем број на бои, но црвената, сината и зелената боја се особено чести.[6][7] Тие понекогаш се прикажани и со црна или жолта кожа.[2]

Повремено, прикажувани се и со трето око на челото,[2][8] или со дополнителни прсти на дланките или стапалата.[9]

Потекло уреди

 
Они (огар) прикажан како прегазува несреќен негативец во Беппу, Оита, Оита префектура, познато одморалиште на островот Кјушу во Јапонија.

Во една стара етимологија за зборот „они“ е дека тој произлегува од слогот „он“, т.е. кинеското „он'јоми“ читање на знакот (隠) што значи „да се сокрие или прикрие“, поради тоа што они суштествата имаат тенденција „да се кријат зад нештата или не сакаат да се појават“. Ова објаснување се наоѓа во речникот од X век Уамјоошоо, во кој е запишано дека они во тоа време имало различно значење, дефинирано како „душата/духот на мртвите“.

Знакот за они, 鬼 (пинјин: гуи; јитпинг: гуаи2) на кинески значи исто така мртов или дух на предците, но не нужно злобен дух.[2] Според тоа, кинеското (таоистичкото) потекло за концептот за они е предложено од Такахаши Масааки [ja].[10]

Они биле синкретизирани со хинду-будистичките суштества како што се човекојадците јакша и ракшата, кои станале они кои ги измачуваат грешниците и го чуваат Џигоку (пеколот),[11] спроведувајќи казни изречени од судијата на пеколот, кралот Јама (Енма Даиоо).[6] Гладните духови наречени „гаки“ (餓鬼) исто така понекогаш се сметаат за еден вид на они (знакот „ки“ 鬼, исто така, се чита како „они“). Соодветно на тоа, злобните души невозможни за рехабилитација се претвораат во они по смртта. Само најлошите луѓе се претвораат во они додека се живи, и овие се истите тие они кои ги предизвикуваат проблемите на луѓето што се претставени во народните приказни.[12]

Некои научници тврдат и дека они се целосно засебен концепт од будистичката митологија.[13]

Демонска порта уреди

 
Равана е син на големиот мудрец Вишрава (или Весамуни), и неговата сопруга, даитја принцезата Каикеши од Трета Југа (оригинален изговор од санскритски). Луѓето во селото Бисракх од Утар Прадеш тврдат дека Бисракх го добило името по Вишрава и дека тука е роден Равана. Но, според историските извори и фолклорот на Хела, Равана е роден во Ланка, каде подоцна станал крал.

Според кинескиот таоизам и езотеричниот Онмјоодоо, филозофијата на јин и јанг, насоката кон североисток се нарекува „кимон“ (鬼門, „демонска врата“) и се смета за несреќен правец низ кој минуваат злите духови. Врз основа на дванаесетте хороскопски животни на главните правци, кимон бил познат и како „ушитора“ (丑寅), или правецот на „Волот и тигарот“. Една од теориите е дека изгледот на они, роговите кои изгледаат како на тие на говедата и „гаќите“ од кожа на тигар, се развиени како визуелен приказ на темелен на овој термин.[14][15][16]

Храмовите често се градат свртени кон таа насока, на пример, Енрјаку-џи храмот бил намерно изграден на Хиеи планината која е во кимон (североисточната) насока од Кјото со цел да го чува главниот град, а слично на ова и Кан'еи-џи бил изграден кон таа насока од Едо замокот.[17][18]

Сепак, скептиците се сомневаат дека ова можело да биде првичната намена на храмот Енрјаку-џи, бидејќи храмот е основан во 788 г., шест години пред Кјото да постои како престолнина, и ако владејачката класа би била толку „фенг шуи“ ориентирана, последователната североисточна преселба на главниот град од Нагаока-кјоо во Кјото сигурно ќе била сметана за табу.[19]

Јапонските згради понекогаш можат да имаат вдлабнатини во L форма гледајќи кон североисток, за да се заштитат од напади од они. На пример, ѕидовите околу Империјалната палата во Кјото имаат засечени агли во таа насока.[20]

Традиционална култура уреди

Традиционалниот обичај на фрлање грав за да се истераат они се практикува за време на фестивалот Сецубун во февруари. Фестивалот ги вклучува луѓето како исфрлаат печена соја надвор од своите домови извикувајќи „Они уа сото! Фуку уа учи!“ („鬼は外！福は内！“, „Излезете Они! Влезете Благослови!“)[16][21] Овој обичај прераснал во средновековниот ритуал „циуна“ (кинески:нуо) или они-јараи, обред извршен на крајот на годината за да се избркаат Они духовите.[16]

Регионално во Тотори префектурата во текот на оваа сезона, амајлии направени од лисја од божиковина и исушени глави од сардини се користат како заштитник од они.[22]

Во Јапонија постои и познатата игра наречена „они гокко“ (鬼ごっこ) , што е иста како и играта „Ти бркаш!“ што ја играат децата во западниот свет. Играчот означен со „Ти!“ е наместо наречен „они“.[23][15]

 
„Онигауара“ на покривот на Националниот универзитет за уметност и музика во Токио.

Они се исто така прикажани во јапонските раскази за деца како што се „Момотаро“ (Прасково момче), „Иссун-бооши“ и „Кобутори Џиисан“.

Денес уреди

Во поново време, Они изгубиле дел од својата оригинална „злоба“ и понекогаш заземаат позаштитничка функција. Мажите облечени во костими на Они честопати ги водат јапонските паради за да растеруваат каква било лоша среќа, на пример. Јапонските згради понекогаш вклучуваат кровни плочки со они лица, наречени „онигауара“ (鬼瓦), за кои се смета дека ја бркаат лошата среќа, слично на гаргојлите во западната традиција.[24]

Многу јапонски идиоми и поговорки, исто така, наведуваат на они. На пример, изразот „оја ни нину ко уа они но ко“ (親に似ぬ子は鬼の子) буквално значи „детето кое не личи на своите родители е дете на они“, и обично се користи од родителите за да ги укорат лошите деца.[5]

Поврзано уреди

Наводи уреди

  1. ↑ Lim, Shirley; Ling, Amy (1992). Reading the literatures of Asian America. Temole University Press. стр. 242. ISBN 978-0-87722-935-3.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Reider (2003).
  3. ↑ Mack, Carol; Mack, Dinah (1998). A Field Guide to Demons, Fairies, Fallen Angels, and Other Subversive Spirits. Arcade Publishing. стр. 116. ISBN 978-1-55970-447-2.
  4. ↑ Jones, David E. (2002). Evil in Our Midst: A Chilling Glimpse of Our Most Feared and Frightening Demons. Square One Publishers. стр. 168. ISBN 978-0-7570-0009-6.
  5. ↑ 5,0 5,1 Buchanan, Daniel Crump (1965). Japanese Proverbs and Sayings. University of Oklahoma Press. стр. 136. ISBN 978-0-8061-1082-0.
  6. ↑ 6,0 6,1 Hackin, J.; Couchoud, Paul Louis (2005). Asiatic Mythology 1932. Kessinger Publishing. стр. 443. ISBN 978-1-4179-7695-9.[мртва врска]
  7. ↑ Turne, Patricia; Coulter, Charles Russell (2000). Dictionary of ancient deities. Oxford University Press. стр. 363. ISBN 978-0-19-514504-5.
  8. ↑ Bush, Laurence C. (2001). Asian horror encyclopedia: Asian horror culture in literature, manga and folklore. Writers Club Press. стр. 141. ISBN 978-0-595-20181-5.[мртва врска]
  9. ↑ Bush, Laurence C. (2001). Asian horror encyclopedia: Asian horror culture in literature, manga and folklore. Writers Club Press. стр. 141. ISBN 978-0-595-20181-5.[мртва врска]
  10. ↑ Takahashi (1972) Shutendoji no tanjo: mou hitotsu no Nihon bunka 酒呑童子の誕生: もうひとつの日本文化, p. 41, cited in Reider (2003)
  11. ↑ Reider (2016), Reider (2016)
  12. ↑ Leslie Ormandy The Morals of Monster Stories: Essays on Children's Picture Book Messages McFarland, 7 Aug 2017 ISBN 9781476627694 p. 94
  13. ↑ Anesaki & Ferguson (1928), The Mythology of all Races, p. 280, cited by Reider (2003)
  14. ↑ Hastings, James (2003). Encyclopedia of Religion and Ethics. Part 8. Kessinger Publishing. стр. 611. ISBN 978-0-7661-3678-6.
  15. ↑ 15,0 15,1 Reider (2010).
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Foster (2015).
  17. ↑ Inoue, Nobutaka (2006). Konjin. Institute for Japanese Culture and Classics Kokugakuin University. стр. 98. ISBN 9784905853084. Недостасува |author1= (help)
  18. ↑ Kan'ei-ji. President and Fellows of Harvard College. 2002. стр. 468. ISBN 978-0-674-00770-3.
  19. ↑ Huang Yung-jing 黄永融 (1993), master's thesis, "Fūsui shisō ni okeru gensokusei kara mita Heiankyō wo chūshin to suru Nihon kodai kyūto keikaku no bunseki 風水思想における原則性から見た平安京を中心とする日本古代宮都計画の分析", Kyoto Prefectural University, The Graduate School of Human Life Science. Cited by Yamada, Yasuhiko (1994). Hōi to Fūdo 方位と風土. Kokin Shoin. стр. 201.
  20. ↑ Parry, Richard Lloyd (1999). Tokyo, Kyoto & ancient Nara. Cadogan Guides. стр. 246.: "the walls of the Imperial Palace have a notch in their top-right hand corner to confuse the evil spirits".
  21. ↑ Sosnoski, Daniel (1966). Introduction to Japanese culture. Charles E. Tuttle Publishing. стр. 9. ISBN 978-0-8048-2056-1.
  22. ↑ Ema, Tsutomu. Ema Tsutomu zenshū. 8. стр. 412.
  23. ↑ Chong, Ilyoung (2002). Information Networking: Wired communications and management. Springer-Verlag. стр. 41. ISBN 978-3-540-44256-1.
  24. ↑ Toyozaki, Yōko (2007). Nihon no ishokujū marugoto jiten 「日本の衣食住」まるごと事典. IBC Publishing. стр. 21. ISBN 978-4-89684-640-9.

Користена литература уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Они&oldid=4927885“