Семе: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
с Bot: Migrating 74 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q40763 (translate me) |
Нема опис на уредувањето |
||
Ред 1:
[[Податотека:Phaseolus vulgaris seed.jpg|мини|десно]]
'''Семе''' е репродуктивно растение присутно само кај [[голосеменица|голосеменица]] и [[скривеносеменице|скривеносеменица]] кое преживува неповолни услов од надворешна средина и во која се наоѓа[[микроб (биологија)|микроб]], зачеток на ново растение. Се развива од [[семени заметак|семеног заметка]], после [[оплодување|оплодување]].
На него се разликуваат:
[[Категорија:Семиња]]▼
* [[садници]] и
* [[језгро]].
Језгро содржи:
* [[микроб (биологија)|микроб]], која настанува од [[диплоидан|диплоидан]] зигот, јајни ќелии (хаплоидна) споени со сперматичен мобилен полен (хаплоидна).
* [[ендосперм]] кој има [[триплоиден]] број хромозоми бидејќи настанува спојувајќи секундарни ,централни ќелии [[ембрионова кеса|ембрионови кеси]] која е диплоидна со друга сперматична ќелија полен (хаплоидна). Кај голосеменица ендосперм е хаплоиден и формиран е пред оплодување.
Семето е со послаба и појака развиена мембрана ,која настанува од [[интегумент|интегументи]]на семето. На неа се обично забележува папочна лузна (хилум)(бела точка кај семето на див костен) и микропилен отвор низ кој семеето впива влага и низ кој [[радикула|корен]] 'ртат. Саден материјал може да има и други опции(арилус, куринкулус...)
Големина, маса и облик кај семе многу варираат кај различни видови растенија. Посебно големи семиња имаат некои [[палми|палми]] како што е [[Двоен кокос]] -{Lodoicea maldivica (J.F.Gmelin) Persoon}- и до 20 -{kg}-, а најситни се кај орхидеи (стоти делови милиграми). Интересен е пример [[рогач]]и (-{Ceratonia siliqua L.}-) кај кого семето е во постојана (непроменлива) маса,така да се служиле како мерка за маса [[Драг камен|драг камен]] и [[бисер]]и ([[Карат (маса)|карат]]).
Секое растение формираат голем број [[плод]]ови и семе (или само семе кај голосеменици)со кои се распростираат и со тоа обезбедуваат опстанок на сопствениот вид.. Секое зрно не се развива во ново растение. Многѕ семиња успеваат во неповолни услови за [['ртење семе|'ртење]] и [[онтогенетско развивање билки|развивање]]. Создавајќи голем број на семе се обезбедува да што поголем нивен број пронајде во поволни услови и развијат во ново растение.
== Видови Семе ==
Спрема видови хранливи ткива и место каде се наоѓаат се разликуваат:
* '''семе со ендосперм''' (албуминска), кај кои ендосперм ја зафаќа главната маса, додека 'ркулец е незначителен дел од семе .најраспростанет тип на семе; го имаат житарици и сите други трави,растенија од семејство[[фамилија помошничка |помошничка]] (Solanaceae), љиљана (Liliaceae) сите голосеменици и др.
* '''семе без ендосперм''' (ексалбуминска) кај кои котиледони го апсорбираат цел или скоро цел ендосперм така да тој не постои или се наоѓа еден до два слоја од ова ткиво; такво е семе лептирњача ([[Fabaceae]]), главочика ([[Asteraceae]]), [[ружа]] ([[Rosaceae]]), крсташица ([[Kupusnjače|Brassicaceae]]) итд.
* ''' семе со [[перисперм]]''' кој представува хранливо ткиво вегетативно потекло бидејќи настанува од [[нуцелус]]; го имаат претстваници од семејството каранфил ([[Caryophyllaceae]]), [[Chenopodiaceae]] i dr.
* '''семе со ендосперм и перисперм''' содржат хранливо ткиво со двојно потекло и поретко се јавуваат; на пр.бибер.
== Клица (ембрион) ==
Клица настанува преку оплодувањена јајните ќелии. На неа се разликуваат следниве делови:
* [[радикула|корен]] или [[радикула]],
* клицини листови или [[котиледони]]
* плумула
== Видови Семе ==
Спрема видови хранливи ткива и место каде се наоѓа се разликѕваат:
* '''семе со ендосперми''' (албуминска), кај кои ендосперм ја сочинува главната маса , додека је 'ркулец незначаен дел од семе; најраспространет е тип на семе; го имаат житарки и сите останати треви, растенија од семејството [[фамилија помошничка|помошничка]] (Solanaceae), љиљана (Liliaceae) сите голосеменици и др.
* '''семе без ендосперм''' (ексалбуминска) кај кои котиледони апсорбираат цел или скоро цел ендосперм така да тој не постои или се наоѓа еден до два слоја од ова ткива; такво е семе лептирњача ([[Fabaceae]]), главочика ([[Asteraceae]]), [[ружа]] ([[Rosaceae]]), крсташица ([[Kupusnjače|Brassicaceae]]) итд.
* ''' семе со [[перисперм]]и''' кој представува хранливо ткиво со вегетативно потекло бидејќи настанува од [[нуцелус]]а; го имаат предстваници на семејството каранфил. ([[Caryophyllaceae]]), [[Chenopodiaceae]] и др..
* '''семе со ендосперм и перисперм''' содржат хранливо ткиво двојно потекло и поретко се јавуваат , ги има на пр. бибер
== Надворешни врски ==
{{Commonscat|Seeds}}
* [http://www.bionet-skola.com/w/Seme Бионет Училиште]
| |||