Türkçe: Antik kaynaklarda ismi "Hromgla" olarak geçen Rumkale, Gaziantep ilinin 62 kilometre kuzeydoğusunda, Merzimen Çayı’nın Fırat Nehri’ne döküldüğü alandaki kayalıklar üzerinde yer alır.

Jeopolitik konumundan dolayı, MÖ 855´te Assur Kralı III. Salmanassar tarafından ele geçirildiği bilinen Rumkale´nin o zamanki ismi Şitamrat´tır. Rumkale´ye Fırat ve Merzimen kıyılarından çok dik şekilde yükselen yamaçlara yapılmış sur ve kompleks odalardan oluşan kapı geçidi ile girilmektedir. 11. yüzyılda Urfa, Haçlı Kontluğu Döneminde Hromgla’nın önemli bir merkez olduğu, Ortaçağ’da Ermenilerin Hromklay, Süryanilerin Kalarhomate, Frankların ise Ranculat ismiyle bildiği kale, 12. yüzyıl sonlarında Memlüklerin yönetimine geçmiş ve önceleri Kal-at ar Rum, daha sonra ise Kal-at el Müslimin adını almıştır. Mercidabık Savaşı’ndan sonra Osmanlıların yönetimine geçen Rumkale, Halep Eyaletinin Birecik Sancağına bağlı bir kaza hâline getirilmiştir.

Rumkale’de hâlen Ortaçağ ve Türk-İslam Dönemine ait yapılar ile bir mescit yer alır. Birecik Barajı’nın tamamlanmasından sonra kalenin sur bedenlerine kadar sular yükselmiş ve Rumkale yarımada görünümünü almıştır.

Kale iki bölüm hâlindedir. Birinci bölüm; kalenin doğusu, kuzeyi ve batısında doğal kayalığın dik olarak yontulmasıyla, doğal sur konumundadır. İkinci bölüm ise bu doğal surun üstüne sert kalker kesme taşlarla sur duvarı olarak yapılmıştır. Kalenin güney yöndeki kayalık uzantısı 12. yüzyılda oyularak adeta hendek hâline getirilmiştir. Böylece, savunmaya yönelik olarak karayla kalenin direkt ilişkisi kesilmiştir.

Kalenin güneyinde Ortaçağda inşa edilmiş Şair Aziz Nerses Kilisesi, kuzeyinde ise yine bir Ortaçağ yapısı olan Barşavma Manastırı yer alır. Manastırda restorasyon çalışmaları hâlen devam etmektedir.