Негација на реченицата во македонскиот јазик

Негација значи негирање, одрекување.

Сите видови реченици може да ги негираме.

Одрекуваме кога некое дејство не се извршило, не се врши или нема да се врши.

Негираме со:

1. честичките: не, ни и ниту;
2. одречните заменки, заменски придавки и прилози: никој, ништо, ничиј, никаков, никаде, никогаш, никако;
3. со некои претставки: не- (непријател); без- (безмилосен); како и некои претставки прифатени од туѓите јазици: а- (анемичен); де- (деконцентрира).

Разликуваме неколку видови негација:

1. Во зависност од бројот на одречните зборови во реченицата се разликуваат: еднократна и повеќекратна негација.

На пр.: Тој не ја напиша лектирата. (еднократна негација)

Повеќекратната негација се јавува во различни видови:

а) со повеќе реченични членови – Никој ништо не ми кажа.

а) двојна негација – Ништо не смее да направи без нејзина дозвола.

б) заемно поништување на негацијата – Не можеш да не кажеш. (значењето е дека – мора да кажеш).

1. Во зависност од тоа дали го негираме прирокот или некој друг член од реченицата: разликуваме: реченична (прирокот) и членска (друг член од реченицата).

За македонскиот јазик е карактеристична реченичната негација зашто и кога негираме некој друг член тоа го поврзуваме со прирокот – односно со целата реченица.

На пр.: Не дојдоа на прославата.

На прославата ни тој ни неговите другари дојдоа.

3. Покрај негирањето како во претходните примери, може да се негира и со зборови со вградена негација: заборави (не се сети), ретко (не е често), спречи (не дозволи) итн.