Корисник:Dentedeleone/Ист на АУ

Абориџините Австралијци првпат пристигнале на австралиското копно по море од поморската Југоисточна Азија пред помеѓу 50.000 и 65.000 години и навлегле во сите делови на континентот, од дождовните шуми на север, пустините во центарот и подантарктичките острови. Тасманија и Бас теснец. Уметничките, музичките и духовните традиции што ги воспоставија се меѓу најдолго преживеаните такви традиции во историјата на човештвото. [[Податотека:Australia_discoveries_by_Europeans_before_1813_en.png|мини|Истражување од страна на Европејците до 1812 година{{Легенда|#000000|1606 [[Willem Janszoon]]}}]] Иако постои теорија за португалското откритие во 1520-тите, на неа и недостасуваат дефинитивни докази. <ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/world/2007/mar/26/australia.leadersandreply|title=A voyage of rediscovery about a voyage of rediscovery|date=26 March 2007|work=The Guardian|access-date=25 February 2016|location=London}}</ref> <ref>McIntyre, K.G. (1977) ''The Secret Discovery of Australia, Portuguese ventures 200 years before Cook'', Souvenir Press, Menindie {{ISBN|0-285-62303-6}}</ref> <ref>Robert J. King, "The Jagiellonian Globe, a Key to the Puzzle of Jave la Grande", ''The Globe: Journal of the [[Australian and New Zealand Map Society|Australian Map Circle]]'', No. 62, 2009, pp. 1–50.</ref> <ref>Robert J. King, "Regio Patalis: Australia on the map in 1531?", ''The Portolan'', Issue 82, Winter 2011, pp. 8–17.</ref> Бродот на холандската компанија од Источна Индија '', Дајфкен'', со капетан од Вилем Јансзон, го направи првото документирано европско слетување во Австралија во 1606 година. <ref>J.P. Sigmond and L.H. Zuiderbaan (1979) ''Dutch Discoveries of Australia''. Rigby Ltd, Australia. pp. 19–30 {{ISBN|0-7270-0800-5}}</ref> Истата година, шпанска експедиција која пловела во блиските води и предводена од португалскиот морепловец Педро Фернандес де Кеирош слетала на [[Нови Хебриди|Новите Хебриди]] и, верувајќи дека тие се легендарниот јужен континент, ја нарекла земјата „Austrialia del Espiritu Santo“ ( ''Јужна земја на Светиот Дух'' ), во чест на неговата кралица Маргарет од Австрија, сопругата на [[Филип III (Шпанија)|Филип III од Шпанија]] . <ref>{{Наведена книга|title=Mapping Our World: Terra Incognita To Australia|last=King|first=Robert J.|date=2013|publisher=National Library of Australia|isbn=9780642278098|location=Canberra|page=106|chapter=Austrialia del Ispiritu Santo|access-date=5 March 2015|chapter-url=https://books.google.com/books?id=uZ_sAQAAQBAJ&pg=PA107}}</ref> <ref>{{Наведена книга|title=Official Year Book of the Commonwealth of Australia 1901–1909, No. 3|date=1910|publisher=Commonwealth Bureau of Census and Statistics|location=Melbourne|page=13|chapter=Early Knowledge of Australia|access-date=5 March 2015|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5Uy20CDWknwC&pg=PA1}}</ref> <ref>{{Наведени вести|url=http://nla.gov.au/nla.news-article63723994|title="Australia Felix.".|date=26 January 1925|work=[[The Register (Adelaide)|The Register]]|access-date=18 February 2012|publisher=National Library of Australia|location=Adelaide|page=8}}</ref> Подоцна истата година, заменикот на Квеирош, Луис Ваз де Торес, отплови кон северот на Австралија преку Торесовиот теснец, долж јужниот брег на Нова Гвинеја. <ref>{{Наведена книга|title=ADBonline.anu.edu.au|publisher=ADBonline.anu.edu.au|chapter=Torres, Luis Vaez de|access-date=14 July 2011|chapter-url=http://adbonline.anu.edu.au/biogs/A020488b.htm}}</ref> Холанѓаните придонеле многу за знаењето на Европа за австралискиот брег. <ref name="Manning Clark p. 62">Manning Clark; A Short History of Australia; Penguin Books; 2006; p. 6</ref> Во 1616 година, Дирк Хартог, пловејќи надвор од патеката, на пат од Кејп Добра Надеж до Батавија, слета на остров во близина на заливот Шарки, Западна Австралија. <ref name="Manning Clark p. 62" /> Во 1622-1623 на ''Leeuwin'' направи првиот снимен заокружување на југозападниот агол на континентот, и го даде своето име во Cape Leeuwin . <ref name="Interesting Historical Notes2">{{Наведени вести|url=http://nla.gov.au/nla.news-article23673877|title=Interesting Historical Notes|date=9 October 1923|work=[[The Mercury (Hobart)|The Mercury]]|access-date=29 January 2012|publisher=National Library of Australia|location=Hobart, Tas.|page=5}}</ref> Во 1627 година јужниот брег на Австралија бил случајно откриен од Франсоа Тијсен и именуван како ''{{'}} t Land van Pieter Nuyts'', во чест на највисоко рангираниот патник, Pieter Nuyts, вонреден советник на Индија. <ref>{{Наведени вести|url=http://nla.gov.au/nla.news-article54272194|title=Nuyts Tercentenary.|date=24 May 1927|work=[[The Register (Adelaide)|The Register]]|access-date=31 January 2012|publisher=National Library of Australia|location=Adelaide|page=11}}</ref> Во 1628 година, ескадрила од холандски бродови била испратена од генералниот гувернер на холандските Источни Инди, Питер де Карпентие, да го истражи северниот брег. Овие бродови направија опсежни испитувања, особено во [[Карпентариски Залив|Заливот Карпентарија]], именуван во чест на Де Карпентие. <ref name="Interesting Historical Notes2">{{Наведени вести|url=http://nla.gov.au/nla.news-article23673877|title=Interesting Historical Notes|date=9 October 1923|work=[[The Mercury (Hobart)|The Mercury]]|access-date=29 January 2012|publisher=National Library of Australia|location=Hobart, Tas.|page=5}}</ref> [[Абел Тасман|Патувањето на Абел Тасман]] од 1642 година беше првата позната европска експедиција која стигна до земјата на [[Ван Дименова Земја|Ван Дstigимен]] (подоцна [[Тасманија]] ) и Нов Зеланд и го виде [[Фиџи]] . На неговото второ патување во 1644 година, тој, исто така, придонесе значително за мапирање на австралиското копно (кое го нарече Нова Холандија), правејќи набљудувања на земјата и луѓето од северниот брег под Нова Гвинеја. [[Податотека:Captainjamescookportrait.jpg|лево|мини| Поручникот [[Џејмс Кук]], првиот Европеец кој го мапирал источниот брег на Австралија во 1770 година. Слика од Натаниел Денс-Холанд .]] Вилијам Дампиер, англиски борец и истражувач, слетал на северозападниот брег на Нова Холандија во 1688 година и повторно во 1699 година, и објавил влијателни описи на Абориџините. <ref>Konishi, Shino; Nugent, Maria (2013). "Newcomers, c. 1600-1800". ''The Cambridge History of Australia, Volume I''. pp. 49-50</ref> На 19 април 1770 година, ''Ендевор'' стигна до источниот брег на Нова Холандија и десет дена подоцна се закотви во заливот Ботани . Кук го нацртал брегот до неговиот северен опсег и формално го зазел источниот брег на Нова Холандија на 21/22 август 1770 година кога бил на островот Посесион во близина на западниот брег на полуостровот Кејп Јорк . <ref>Cook, James, Journal of the HMS Endeavour, 1768–1771, National Library of Australia, Manuscripts Collection, MS 1, 22 August 1770</ref> Во март 1772 година, Марк-Жозеф Марион ду Фресне, во команда на два француски брода, стигнал до земјата на Ван Димен на пат кон Тахити и Јужните мориња. Неговата партија станала првите регистрирани Европејци кои се сретнале со домородните Тасманија и убиле еден од нив. <ref>{{Наведена книга|title=The Cambridge History of Australia, Volume I|last=Konishi|first=Shino|last2=Nugent|first2=Maria|year=2013|pages=60–61|chapter=Newcomers, c. 1600-1800}}</ref> Во истата година, француската експедиција предводена од Луј Алено де Сент Алоарн, станала првите Европејци кои формално побарале суверенитет над [[Западна Австралија|западниот брег на Австралија]], но не бил направен обид ова да се следи со колонизација. <ref>Ducksey C. C. Cowan and John C. Camm, ''Objects & History of the Voyage of Mm. Yves de Kerguelen and François Alesne de Saint Allouarn in the Australian Seas'', Paris, 1934. Walter R. Bloom, "The role of a French ecu in the colonization of Western Australia", ''Journal of the Numismatic Association of Australia'', Vol. 9, July 1998, pp. 34–42.</ref> == Колонизација == === Планови за колонизација пред 1788 г === [[Податотека:Two_of_the_Natives_of_New_Holland,_Advancing_to_Combat.jpg|мини| ''Двајца од домородците на Нова Холандија, напредување во борба'' (1770), скициран од илустраторот на Кук, [[Сиднеј Паркинсон]]]] [[Податотека:New_Holland_including_New_South_Wales.jpg|лево|мини| ''Општа табела на Нова Холандија, вклучувајќи [[Нов Јужен Велс]] и заливот Ботаника со соседните земји и новите откриени земји'', објавена во ''Историски наратив за откривањето на Нова Холандија и Нов Јужен Велс'', Лондон, Филдинг и Стокдејл, ноември 1786 година]] [[Џон Каландер]] во 1766 година предложил Британија да основа колонија на протерани осуденици во Јужното Море или во [[Јужна Земја|Тера Аустралис]] за да и овозможи на матичната земја да ги искористи богатствата на тие региони. <ref>''Terra Australis Cognita'', Edinburgh, 1766, Vol. I, pp. 10, 20–23.</ref> Шеснаесет години по стапнувањето на Кук на источниот брег на Австралија, британската влада одлучила да основа колонија во [[Заливот Ботаника|заливот Ботани]]. Во [[Американска војна за независност|Американската револуционерна војна]] (1775–1783) Британија изгубила поголем дел од своите северноамерикански колонии и сакала да најде нови територии како замена. Британија од 1718 до 1775 година транспортирала околу 50.000 осуденици во Новиот свет и сега барала алтернатива. <ref>{{Наведена книга|title=The Cambridge History of Australia, Volume I|last=Christopher|first=Emma|last2=Maxwell-Stewart|first2=Hamish|year=2013|pages=70–74|chapter=Convict transportation in global context c. 1700-88}}</ref> <ref>David Hill. (2008) '' 1788; The Brutal Truth of the First Fleet.'' pp. 9,11. William Heinemann, Australia {{ISBN|978-1-74166-797-4}}</ref> Во 1779 година [[Џозеф Бенкс|Сер Џозеф Бенкс]], познат научник кој го придружувал [[Џејмс Кук]] на неговото патување во 1770 година, го препорачал [[Заливот Ботаника|Ботани заливот]] како соодветно место за казнено населување. Планот на Банк бил да се испратат 200 до 300 осуденици во заливот Ботани каде што ќе бидат препуштени сами на себе и нема да се товар на британскиот даночен обврзник. <ref>Christopher, Emma; Maxwell-Stewart, Hamish (2013). "Convict transportation in global context c. 1700-88". ''The Cambridge History of Australia, Volume I''. pp. 78, 81</ref> [[Податотека:Emanuel_Phillips_Fox_Captain_Cook_Botany_Bay.jpg|алт=|мини|300x300пкс| Е. Филипс Фокс - ''Пристигнувањето на капетан Кук во заливот Ботани, 1770 година'']] Под водство на Бенкс, американскиот [[лојалист]] [[Џејмс Матра]], кој исто така патувал со Кук, изработил нов план за колонизација на Нов Јужен Велс во 1783 година.<ref>Harold B. Carter, "Banks, Cook and the Eighteenth Century Natural History Tradition", in Tony Delamotte and Carl Bridge (eds.), ''Interpreting Australia: British Perceptions of Australia since 1788'', London, Sir Robert Menzies Centre for Australian Studies, 1988, pp. 4–23.</ref> Матра тврдел дека земјата е погодна за насади со шеќер, памук и тутун; Новозеландското дрво и конопот или ленот може да се покажат како вредни производи; може да формира трговска база на Пацификот. <ref>James Matra, 23 August 1783, National Archives, Kew, Colonial Office, ''Original Correspondence,'' CO 201/1: 57 61; reproduced in Jonathan King, ''"In the Beginning..." The Story of the Creation of Australia, From the Original Writings,'' Melbourne, Macmillan, 1985, p. 18.</ref> По интервјуто со државниот секретар [[Томас Тауншенд, 1. виконт Сиднеј|Лорд Сиднеј]] во 1784 година, Матра го изменил својот предлог и требало Австралија да се населува со осуденици.<ref>Matra to Fox, 2 April 1784. British Library, Add. Ms 47568; an abridgement of this second version of Matra's proposal was published in issues of ''The General Advertiser'' of 12, 13, 17 and 14October 1786, accessible at: www.nla.gov.au/app/eresources/item/3304</ref> Одлуката за населување била донесена кога се чинело дека во Холандија може да избувне граѓанска војна во Холандија која ќе предизвика нова војна во која Британија повторно ќе се соочи со сојузот на трите поморски сили, Франција, Холандија и Шпанија, кои ја поразиле во 1783 година. Затоа, една поморска база во Нов Јужен Велс би можела да ги олесни нападите врз холандските и шпанските интереси во регионот. <ref>Alan Frost, ''Convicts & Empire: A Naval Question, 1776–1811'', Melbourne, Oxford U.P., 1980, pp.115–116, 129; Robert J. King, "'Ports of Shelter and refreshment...' Botany Bay and Norfolk Island in British Naval Strategy, 1786–1808", [Australian] ''Historical Studies'', Vol.72, No. 87, 1986, pp. 199–213.</ref> <ref>James Matra, 23 August 1783, National Archives, Kew, Colonial Office, ''Original Correspondence'', CO 201/1, ff. 57, 61; reproduced in Jonathan King, ''"In the Beginning..." The Story of the Creation of Australia, From the Original Writings'', Melbourne, Macmillan, 1985, p. 18. After the intention to found a colony in New South Wales was announced, almost all the English newspapers published this passage from Matra's proposal, and from these it was widely copied in the press of other European countries and in the United States; see ''The Whitehall Evening Post'' and ''The General Advertiser'' of 12 October 1786; ''The London Chronicle'', ''The Daily Universal Register'', ''The Morning Chronicle'' and ''The Morning Post'', of 13 October 1786; ''The Independent Gazetteer'' (PA), 2 January 1787; ''The Massachusetts Spy'', 18 January 1787; ''The New Hampshire Spy'', 16 January 1787; ''The Charleston Morning Post'', 22 January 1787.</ref> Планови за користење на колонијата како стратешка база против шпанските интереси биле повремено правени по 1788 година, но никогаш не биле спроведени. <ref>These plans are discussed in Robert J. King, "Spanish America in 18th Century British Naval Strategy and the visit of Malaspina to New South Wales in 1793", in ''Actas del II Simposio de Historia Marítima y Naval Iberoamericano, noviembre 1993'', Viña del Mar, Universidad Marítima de Chile, 1996, pp. 1–13; Robert J. King, "An Australian Perspective on the English Invasions of the Rio de la Plata in 1806 and 1807", ''International Journal of Naval History'', Vol. 8, No. 1, April 2009 {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20131111044402/http://www.ijnhonline.org/issues/volume-8-2009/apr-2009-vol-8-issue-1/|date=11 November 2013}}; and in Alan Frost, "Shaking off the Spanish Yoke: British Schemes to Revolutionise Spanish America, 1739–1807", Margarette Lincoln, ''Science and Exploration in the Pacific: European Voyages to the Southern Oceans in the Eighteenth Century'', Woodbridge, Boydell & Brewer, 2001, pp. 19–37.</ref> === Колонијата во Нов Јужен Велс === ==== Основање на колонијата: 1788 до 1792 година ==== [[Податотека:The_perilous_situation_of_The_Guardian_Frigate_as_she_appeared_striking_on_the_rocks_of_ice_c1790.jpg|мини|300x300пкс| ''Опасната ситуација на фрегатата Гардијан додека таа изгледаше како впечатлива на карпите од мраз'' ( {{Околу|1790}} ) - Роберт Дајтон; прикажувајќи ја Втората флота]] [[Колонија на Нов Јужен Велс|Колонијата Нов Јужен Велс]] била основана со пристигнувањето на [[Првата флота]] од 11 бродови под команда на капетанот [[Артур Филип]] во јануари 1788 година. Се состоела од преку илјада доселеници, вклучувајќи 778 осуденици (192 жени и 586 мажи). <ref>Alan Frost, ''The First Fleet: The Real Story'', Melbourne, Black Inc., 2011. Rosalind Miles (2001) ''Who Cooked the Last Supper: The Women's History of the World'' Three Rivers Press. {{ISBN|0-609-80695-5}} [https://books.google.com/books?id=6vPOD6Ol15MC&printsec=frontcover&dq=womens+history++of+the+world&hl=en&ei=2lCATOC9BcKC8gbPrNT3Cw&sa=X&oi=book_result&ct=book-thumbnail&resnum=2&ved=0CD0Q6wEwAQ#v=onepage&q=first%20fleet&f=false google books]</ref> Неколку дена по пристигнувањето во [[Заливот Ботаника|заливот Ботани]], флотата се преселила во [[Порт Џексон]] каде на 26 јануари 1788 година била основана населба во [[Сиднеј Ков]].<ref>Peter Hill (2008) pp.141–50</ref> Овој датум подоцна станал национален ден на Австралија познат како [[Денот на Австралија|Ден на Австралија]]. Колонијата била формално прогласена од Гувернерот Филип на 7 февруари 1788 година во Сиднеј. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sl.nsw.gov.au/discover_collections/history_nation/terra_australis/letters/phillip/index.html|title=SL/nsw.gov.au|date=9 October 2009|publisher=SL/nsw.gov.au|archive-url=https://web.archive.org/web/20130203035645/http://www.sl.nsw.gov.au/discover_collections/history_nation/terra_australis/letters/phillip/index.html|archive-date=3 February 2013|accessdate=14 July 2011}}</ref> [[Податотека:Arthur_Phillip_-_Wheatley_ML124.jpg|мини| [[Артур Филип]], првиот [[гувернер на Нов Јужен Велс]]]] Во 1788 година, Филип основал подружница на [[Норфолшки Остров|островот Норфолк]] во Јужниот Пацифик каде се надевал дека ќе добие дрва и лен за морнарицата. Островот, сепак, немал безбедно пристаниште, поради што населбата била напуштена и доселениците биле евакуирани во Тасманија во 1807 година. <ref>King, Robert J. "Norfolk Island: Phantasy and Reality, 1770–1814." ''The Great Circle'', Vol. 25, No. 2, 2003, pp. 20–41.</ref> Островот подоцна бил повторно воспоставен како место за секундарен транспорт во 1825 година. <ref>Macintyre (2020). p. 78</ref> ==== Консолидација: 1793 до 1821 година ==== По заминувањето на Филип, воените офицери на колонијата почнаа да стекнуваат земја и да увезуваат стоки за широка потрошувачка добиени од посета на бродови. Поранешните осуденици се занимавале и со земјоделско земјиште кое им било доделено и се занимавале со трговија. Фармите се проширија на поплодните земји околу [[Парамата]], Виндзор и Камден, а до 1803 година колонијата беше самодоволна со жито. Изградбата на чамци е развиена со цел да се олесни патувањето и да се искористат морските ресурси на крајбрежните населби. Запечатувањето и ловењето на китови станаа важни индустрии. <ref>{{Наведена книга|title=The Cambridge History of Australia, Volume I, Indigenous and colonial Australia|last=Karskens|first=Grace|publisher=Cambridge University Press|year=2013|isbn=9781107011533|editor-last=Bashford|editor-first=Alison|location=Cambridge|pages=90–114|chapter=The early colonial presence, 1788-1822|editor-last2=MacIntyre|editor-first2=Stuart}}</ref> === Воспоставување на понатамошни колонии === ==== Земјата на Ван Димен ==== Откако беше домаќин [[Експедиција на Баудин во Австралија|на француската поморска експедиција на Николас Боден]] во Сиднеј во 1802 година, гувернерот [[Филип Гидли Кинг]] одлучи да основа населба во земјата на [[Ван Дименова Земја|Ван Димен]] (модерна [[Тасманија]] ) во 1803 година, делумно за да спречи можно француско населување. Британската населба на островот наскоро се центрираше на Лонсстон на север и Хобарт на југ. Во првите две децении, населбата во голема мера се потпираше на трудот на осуденици, малото земјоделство и пасење овци, пломбите, ловот на китови и економијата на „кучињата и кенгурите“ каде што еманципистите и избеганите осуденици ловеле роден дивеч со пиштоли и кучиња. <ref>Macintyre (2020). pp. 46-48,</ref> <ref>Karskens, Grace (2013). "The early colonial presence, 1788-1822". In ''The Cambridge History of Australia, Volume I.'' p. 108.</ref> Од 1820-тите, слободните доселеници беа охрабрени од понудата на земјишни грантови во однос на капиталот што доселениците ќе го донесат. Речиси 2 милиони хектари земја им беа доделени на слободните доселеници во деценијата, а бројот на овци на островот се зголеми од 170.000 на милион. Земјишните грантови создадоа социјална поделба меѓу големите земјопоседници и мнозинството осуденици и еманциписти без земја. <ref>{{Наведена книга|title=The Cambridge History of Australia, Volume I|last=Russell|first=Penny|year=2013|pages=464–65|chapter=Gender and colonial society}}</ref> <ref>Macintyre (2020). p. 65</ref> Земјата на Ван Димен стана посебна колонија од Нов Јужен Велс во декември 1825 година и продолжи да се шири низ 1830-тите, поддржана од земјоделство, пасење овци и ловење китови. По суспензијата на транспортот на осуденици во Нов Јужен Велс во 1840 година, земјата на Ван Димен станала главна дестинација за осуденици. Транспортот до земјата на Ван Димен заврши во 1853 година, а во 1856 година колонијата официјално го промени своето име во Тасманија. <ref>Macintyre (2020). pp. 84-85</ref> ==== Викторија ==== [[Податотека:Landing_at_melbourne_1840.jpg|мини| [[Мелбурн]] Лендинг, 1840 година; акварел од В. Лиардет (1840)]] Пасторалите од земјата на Ван Димен почнаа да сквотираат во внатрешноста на Порт Филип на копното во 1834 година, привлечени од нејзините богати пасишта. Во 1835 година Џон Бетмен и другите преговарале за трансфер на 100.000 хектари земја од народот Кулин. Сепак, договорот беше поништен истата година кога британската колонијална канцеларија го издаде ''прогласот на гувернерот Бурк'' во кој се наведува дека целото неотуѓено земјиште во колонијата е празно Крунско земјиште, без разлика дали е окупирано од традиционални сопственици на земјиште. Нејзиното објавување значеше дека оттогаш, сите луѓе што ќе заземат земја без овластување на владата ќе се сметаат за нелегални прекршувачи. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.foundingdocs.gov.au/item-sdid-75.html|title=Governor Bourke's proclamation 1835 (UK)|work=Museum of Australian Democracy|accessdate=22 July 2021}}</ref> Во 1836 година, Порт Филип беше официјално признат како област на Нов Јужен Велс и беше отворен за населување. Главната населба Мелбурн била основана во 1837 година како планиран град по инструкции на гувернерот Бурк. Наскоро во голем број пристигнале сквотери и доселеници од земјата на Ван Димен и Нов Јужен Велс, а до 1850 година областа имала население од 75.000 Европејци, 2.000 домородни жители и 5 милиони овци. Во 1851 година, областа Порт Филип се одвоила од Нов Јужен Велс како колонија на Викторија. <ref>{{Наведена книга|title=The Story of Australia|last=Shaw|first=A. G. L.|publisher=Faber and Faber|year=1983|isbn=0571180744|edition=Fifth|location=London|pages=118–19}}</ref> <ref>Macintyre (2020). pp. 85-86</ref> ==== Западна Австралија ==== [[Податотека:The_Foundation_of_Perth.jpg|мини| ''[[Основањето на Перт 1829 година]]'' од [[Џорџ Пит Морисон]]]] Во 1826 година, гувернерот на Нов Јужен Велс, [[Ралф Дарлинг]], испратил воен гарнизон кај [[Звукот на кралот Џорџ|Кинг Џорџ Саунд]] (основата на подоцнежниот град [[Албани, Западна Австралија|Албани]]), за да ги одврати Французите да воспостават населба во Западна Австралија. Во 1827 година, шефот на експедицијата, [[Едмунд Локер|мајорот Едмунд Локер]], формално ја анектирал западната третина од континентот како британска колонија. <ref name="srnsw">{{Наведена мрежна страница|url=http://search.records.nsw.gov.au/agencies/2517|title=King George's Sound Settlement|work=State Records|publisher=[[State Records Authority of New South Wales]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20140624194804/http://search.records.nsw.gov.au/agencies/2517|archive-date=24 June 2014|accessdate=14 May 2014}}</ref> Во 1829 година, колонијата на реката Лебедово беше основана на локациите на модерниот Фремантел и Перт, со што стана првата колонија без осуденици и приватизирана во Австралија. Сепак, голем дел од обработливото земјиште беше доделено на отсутни сопственици и развојот на колонијата беше попречен од лошата почва, сувата клима и недостатокот на капитал и работна сила. До 1850 година имало нешто повеќе од 5.000 доселеници, од кои половината биле деца. Колонијата прифаќаше осуденици од таа година поради акутниот недостиг на работна сила. <ref>Ford, Lisa; Roberts, David Andrew (2013). p.73</ref> <ref>Macintyre (2020). pp. 86-87</ref> ==== Јужна Австралија ==== [[Податотека:Adelaide_North_Tce_1839.jpg|мини| Аделаида во 1839 година. Јужна Австралија е основана како слободна колонија, без осуденици.]] Провинцијата Јужна Австралија е основана во 1836 година како приватно финансирана населба заснована на теоријата за „систематска колонизација“ развиена од [[Едвард Гибон Вејкфилд]] . Намерата беше да се основа слободна колонија заснована на приватни инвестиции по мали трошоци за британската влада. Власта беше поделена помеѓу круната и Одборот на комесари на колонизацијата, одговорен на околу 300 акционери. Населувањето требаше да се контролира за да се промовира рамнотежа помеѓу земјиштето, капиталот и трудот. Работата на осуденици беше забранета со надеж дека ќе ја направи колонијата поатрактивна за „угледните“ семејства и ќе промовира рамномерна рамнотежа помеѓу машките и женските доселеници. Градот Аделаида требаше да биде планиран со дарежлива одредба од цркви, паркови и училишта. Земјиштето требаше да се продава по униформа цена, а приходите да се искористат за да се обезбеди соодветна понуда на работна сила преку селективна потпомогната миграција. <ref name=":62">Ford, Lisa; Roberts, David Andrew (2013). pp. 139-40</ref> <ref name=":72">Macintyre (2020). pp. 87-88</ref> <ref name="foundingdocs.gov.au2">{{Наведена мрежна страница|url=http://foundingdocs.gov.au/item.asp?sdID=37|title=Foundingdocs.gov.au|publisher=Foundingdocs.gov.au|archive-url=https://web.archive.org/web/20110602002025/http://www.foundingdocs.gov.au/item.asp?sdID=37|archive-date=2 June 2011|accessdate=14 July 2011}}</ref> Беа загарантирани различни верски, лични и комерцијални слободи, а Патентот за писма со кој се овозможува Законот за Јужна Австралија од 1834 година вклучуваше гаранција за правата на „секој Абориџин домородец“ и нивните потомци на земји што „сега всушност ги окупираа или уживаа“. <ref name=":52">{{Наведена мрежна страница|url=http://foundingdocs.gov.au/item.asp?sdID=38|title=Foundingdocs.gov.au|publisher=Foundingdocs.gov.au|archive-url=https://web.archive.org/web/20110602002233/http://www.foundingdocs.gov.au/item.asp?sdID=38|archive-date=2 June 2011|accessdate=14 July 2011}}</ref> ==== Квинсленд ==== Во 1824 година, [[Казнено решение за заливот Моретон|казнената населба Моретон Беј]] била основана на местото на денешен [[Бризбејн]] како место за секундарна казна. Во 1842 година казнената колонија била затворена и областа била отворена за слободно населување. До 1850 година, населението на Бризбејн достигна 8.000 и зголемен број сточари паселе говеда и овци во Дарлинг Даунс западно од градот. Меѓутоа, неколку обиди за воспоставување населби северно од Тропикот Јарец пропаднаа, а доселеното население на север остана мало. Пограничното насилство меѓу доселениците и домородното население стана жестоко додека пасторализмот се прошири северно од реката [[Реката Твид (Нов Јужен Велс)|Твид]] . Серијата спорови меѓу северните сточари и владата во Сиднеј доведоа до зголемени барања од северните доселеници за одвојување од Нов Јужен Велс. Во 1857 година британската влада се согласи на одвојување и во 1859 година беше прогласена колонијата Квинсленд. Населението на доселениците на новата колонија беше 25.000, а огромното мнозинство од нејзината територија сè уште беше окупирано од нејзините традиционални сопственици. <ref>Macintyre (2020). p. 88</ref> <ref>{{Наведена книга|title=The Cambridge History of Australia, Volume I|last=Curthoys|first=Ann|last2=Mitchell|first2=Jessie|year=2013|pages=163–64|chapter=The advent of self-government}}</ref> <ref>Shaw, A. G. L. (1983). pp. 137-38</ref> === Осудените и колонијалното општество === ==== Жените ==== Колонијалната Австралија се карактеризираше со нерамнотежа на половите, бидејќи жените сочинуваат само околу 15 отсто од транспортираните осуденици. Првите осуденички донесоа низа вештини, вклучително и искуство како домашни работници, млекарки и работници на фарма. Поради недостигот на жени во колонијата, тие имаа поголема веројатност да се омажат отколку мажите и тежнееја да избираат постари, вешти мажи со имот за сопрузи. Раните колонијални судови ги спроведуваа правата на сопственост на жените независно од нивните сопрузи, а системот за оброци, исто така, им даде на жените и нивните деца одредена заштита од напуштање. Жените беа активни во бизнисот и земјоделството од раните години на колонијата, меѓу најуспешните беа поранешната осуденичка која стана претприемачка [[Мери Рејбеј|Мери Реибеј]] и земјоделецот [[Елизабет Макартур]] . <ref>Karskens, Grace (2013). pp. 94, 112.</ref> Една третина од акционерите на првата колонијална банка (основана во 1817 година) беа жени. <ref>{{Наведена книга|title=The Cambridge History of Australia, Volume I|last=Frost|first=Lionel|year=2013|pages=323|chapter=The economy}}</ref> ==== Религија ==== Раните свештеници на колонијата исто така биле граѓански судии со моќ да ги дисциплинираат осудените и да даваат билети за отсуство. [[Црква на Англија|Англиската црква]] била единствената признаена црква пред 1820 година и нејзиното свештенство тесно соработувало со гувернерите. Ричард Џонсон, (главен капелан 1788 – 1802) беше обвинет од гувернерот Артур Филип, за подобрување на „јавниот морал“ во колонијата и исто така беше силно вклучен во здравството и образованието. <ref name="adbonline.anu.edu.au2">{{Наведена книга|title=ADBonline.anu.edu.au|last=K.J. Cable|publisher=ADBonline.anu.edu.au|chapter=Johnson, Richard (1753–1827)|access-date=14 July 2011|chapter-url=http://adbonline.anu.edu.au/biogs/A020018b.htm}}</ref> Самуел Марсден (различни министерства 1795 – 1838) стана познат по својата мисионерска работа, строгоста на неговите казни како судија и жестокоста на неговите јавни осуди на католицизмот и ирските осуденици. <ref>{{Наведена книга|title=ADBonline.anu.edu.au|last=A.T. Yarwood|publisher=ADBonline.anu.edu.au|chapter=Marsden, Samuel (1765–1838)|access-date=14 July 2011|chapter-url=http://adbonline.anu.edu.au/biogs/A020176b.htm}}</ref> === Истражување на континентот === [[Податотека:Flinders_prepares_to_circumnavigate_Terra_Australis.jpg|мини| ''Флиндерс се подготвува да ја обиколи Тера Австралис -'' јули 1802 година]] Во 1798–1799 година [[Џорџ Бас]] и [[Метју Флиндерс]] тргнале од Сиднеј кон југ и ја обиколиле [[Тасманија]], со што докажале дека е остров. <ref name="ReferenceA3">{{Наведена книга|title=Biography – George Bass – Australian Dictionary of Biography|last=Macrae|first=Keith|publisher=Adbonline.anu.edu.au|chapter=Bass, George (1771–1803)|access-date=14 July 2011|chapter-url=http://adbonline.anu.edu.au/biogs/A010062b.htm}}</ref> Во 1801–02 Метју Флиндерс бил првиот човек кој ја обиколил Австралија. На бродот бил и абориџинскиот истражувач [[Бунгари]], од месноста на Сиднеј, кој станал првиот човек роден на австралискиот континент кој ја обиколил. <ref name="ReferenceA3" /> [[Податотека:Flinders01.jpg|лево|мини| [[Метју Флиндерс|Метју Флиндерс го]] предводеше првото успешно обиколување на Австралија во 1801–02 година.]] Во 1798 година, поранешниот осуденик Џон Вилсон со двајца придружници ги преминале Сините Планини, западно од Сиднеј, во експедиција наредена од гувернерот Хантер. Во 1813 година, [[Грегори Блаксленд]], [[Вилијам Лосон (истражувач)|Вилијам Лосон]] и [[Вилијам Вентворт]] ги преминале планините по друг пат и набрзо бил изграден пат до [[Централни Тајблланди|Централните Таблланди]].<ref>Karskens, Grace (2013). pp. 102, 108, 116</ref> Во 1824 година, гувернерот [[Томас Бризбејн|Сер Томас Бризбејн]] ги задолжил [[Хамилтон Хјум]] и поранешниот капетан на кралската морнарица [[Вилијам Ховел]] да водат експедиција за наоѓање нова пасишта на југот на колонијата, а исто така и да најдат одговор на мистеријата за тоа каде е западниот дел на Нов Јужен Велс. Во текот на 16 неделната експедиција во 1824-25 година, [[Експедиција на Хјум и Ховел|Хјум и Ховел]] откриле многу важни места, како [[Мари (река)|реката Мареј]] (која ја нарекле Хјум), многу нејзини притоки и добри пасишта и земјоделски земјишта.<ref>{{Наведена книга|title=Biography – Hamilton Hume – Australian Dictionary of Biography|last=Hume|first=Stuart H.|date=17 August 1960|publisher=Adbonline.anu.edu.au|chapter=Hume, Hamilton (1797–1873)|access-date=14 July 2011|chapter-url=http://adbonline.anu.edu.au/biogs/A010527b.htm?hilite=hume%3Band%3Bhovell}}</ref> [[Чарлс Стурт]] во 1828 година водел експедиција покрај реката [[Реката Мекквари|Мекквари]] и ја открил реката [[Дарлинг (река)|Дарлинг]]. Се развила теорија дека реките од внатрешноста на Нов Јужен Велс се вливаат во внатрешно море. Во втората експедиција од 1829 година, Стурт ја следел реката [[Реката Мурумбиџи|Мурумбиџи]] до вливањето во „широка и благородна река“, која ја нарече реката Мари. А потоа ја следел и оваа река до спојувањето со реката [[Дарлинг (река)|Дарлинг]]. Стурт продолжил по реката кон [[Александринско Езеро (Јужна Австралија)|Езерото Александрина]], каде што Мари се влева морето во Јужна Австралија.<ref>{{Наведена книга|title=Biography – Charles Sturt – Australian Dictionary of Biography|last=H.J. Gibbney|publisher=Adbonline.anu.edu.au|chapter=Sturt, Charles (1795–1869)|access-date=14 July 2011|chapter-url=http://adbonline.anu.edu.au/biogs/A020458b.htm}}</ref> Полскиот научник и истражувач, грофот [[Пол Едмунд Стрзелецки]], вршел геодетски работи на [[Австралиски Алпи|Австралиските Алпи]] во 1839 година, и предводен од своите абориџински водичи Чарли Тара и Џеки, станал првиот Европеец кој се искачил на највисокиот врв во Австралија, кој го нарекол [[Кошќушко (планина)|врв Кошќушко]] во чест на полскиот патриот [[Тадеуш Кошќушко]].<ref>{{Наведена книга|title=Biography – Sir Paul Edmund de Strzelecki – Australian Dictionary of Biography|last=Heney|first=Helen|publisher=Adbonline.anu.edu.au|chapter=Strzelecki, Sir Paul Edmund de (1797–1873)|access-date=14 July 2011|chapter-url=http://adbonline.anu.edu.au/biogs/A020457b.htm}}</ref> <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://australian.museum/about/history/exhibitions/trailblazers/paul-edmund-de-strzelecki/|title=Paul Edmund de Strzelecki|date=11 June 2021|work=Australian Museum|accessdate=22 July 2021}}</ref> [[Податотека:John_Longstaff_-_Arrival_of_Burke,_Wills_and_King,_1861.jpg|мини| [[Џон Лонгстаф]], ''Пристигнувањето на Бурк, Вилс и Кинг во напуштениот логор во Куперс Крик, недела навечер, 21 април 1861 година'', масло на платно, 1907 година, Национална галерија на Викторија .]] Во 1860 година, [[Бурк и Вилс]] биле првите кои го преминале континентот од југ до север (од Мелбурн до [[Карпентариски Залив|Карпентарискиот Залив]]. Затоа што немале вештини за движење низ грмушките, а не сакале да помош од локалните Абориџини, Бурк и Вилс умреле во 1861 година, откако се вратиле од Заливот до [[Купер Крик|Куперс Крик]] (собирното место) за да сфатат дека другиот дел од нивната група заминале пред само неколку часа. Тие станале трагични херои на европските доселеници, на нивниот погреб имало над 50.000 луѓе, а нивната приказна била инспирација за многу книги, уметнички дела, филмови и претстави во популарната култура.<ref>Macintyre (2020). pp. 109-10</ref> <ref>{{Наведена книга|title=Art of Australia, Volume I, exploration to Federation|last=McDonald|first=John|publisher=Pan Macmillan|year=2008|isbn=9781405038690|location=Sydney|pages=271–80}}</ref> == Од автономија до федерација == === Колонијална самоуправа и златна треска === ==== Кон претставничка влада ==== Империјалното законодавство во 1823 година предвидуваше Законодавниот совет номиниран од гувернерот на Нов Јужен Велс и нов Врховен суд, обезбедувајќи дополнителни ограничувања на моќта на гувернерите. Голем број истакнати колонијални фигури, вклучувајќи го и [[Вилијам Вентворт]] . водеше кампања за поголем степен на самоуправа, иако имаше поделеност околу степенот до кој идното законодавно тело треба да биде популарно избрано. Други главни прашања во јавната дебата за колонијалната самоуправа беа традиционалните британски политички права, земјишната политика, транспортот и дали на колониите со голема популација на осуденици и поранешни осуденици може да им се верува самоуправа. [[Австралиско патриотско здружение|Австралиското патриотско здружение]] беше формирано во 1835 година за да промовира претставничка влада за Нов Јужен Велс. <ref>{{Наведена книга|title=The Cambridge History of Australia, Volume I|last=Curthoys|first=Ann|last2=Mitchell|first2=Jessie|year=2013|pages=152-55|chapter=The advent of self-government}}</ref> <ref>Shaw, A. G. L. (1983). pp. 89-93</ref> Зголемената имиграција на слободните доселеници, намалениот број на осуденици и зголемената популација од средната класа и работничката класа доведоа до дополнителна агитација за либерални и демократски реформи. Јавните состаноци во Аделаида во 1844 година побараа порепрезентативна влада за Јужна Австралија. <ref>{{Наведена книга|title=A History of South Australia|last=Gibbs|first=R. M.|publisher=Southern Heritage|year=1999|isbn=9780646385952|edition=Third, revised|location=Mitcham|pages=111-13}}</ref> Уставното здружение, формирано во Сиднеј во 1848 година, повика на машко право на глас. [[Австралазиска анти-транспортна лига|Анти-транспортната лига]], основана во земјата на Ван Димен во 1849 година, исто така побара повеќе репрезентативна влада. <ref>Curthoys, Ann; Mitchell, Jessie (2013). "The advent of self-government". ''The Cambridge History of Australia, Volume I''. pp. 155–56.</ref> Во округот Порт Филип, агитацијата за претставничка влада беше тесно поврзана со барањата за независност од Нов Јужен Велс. <ref>{{Наведена книга|title=A History of Victoria|last=Blainey|first=Geoffrey|publisher=Cambridge University Press|year=2013|isbn=9781107691612|location=Melbourne|pages=40-41}}</ref> ==== Златните трески од 1850-тите ==== [[Податотека:Mr_E.H._Hargraves,_The_Gold_Discoverer_of_Australia,_Feb_12th_1851_returning_the_salute_of_the_gold_miners_-_Thomas_Tyrwhitt_Balcombe.jpg|лево|мини| ''Г-дин Е.Х. Харгрејвс, Златниот откривач на Австралија, 12 февруари 1851 година враќајќи го поздравот на рударите за злато'' - Томас Тирвит Балкомб]] Иако златото беше пронајдено во Австралија уште во 1823 година од геодет Џејмс Мекбрајан, златна треска започна кога [[Едвард Хамонд Харгрејвс|Едвард Харгрејвс]] широко го објави своето откритие за злато во близина на [[Bathurst, Нов Јужен Велс|Батурст, Нов Јужен Велс]], во февруари 1851 година. Дополнителни откритија беа направени подоцна истата година во Викторија, каде што беа пронајдени најбогатите полиња со злато. Според британскиот закон, сите минерали припаѓале на круната, а гувернерите на Нов Јужен Велс и Викторија брзо воведоа закони насочени кон избегнување на нарушувањето поврзано со [[Калифорнија златна треска|златната треска]] во Калифорнија од 1848 година. Двете колонии воведоа лиценца за ископување злато со месечен надоместок, при што приходите се користат за надоместување на трошоците за обезбедување инфраструктура, администрација и полициско следење на полињата со злато. Со оглед на тоа што големината на дозволените побарувања беше мала (6,1 метар квадратен), а голем дел од златото беше блиску до површината, системот за лиценцирање ги фаворизираше малите трагачи пред големите претпријатија. <ref>{{Наведена книга|title=The Cambridge History of Australia, Volume I|last=Goodman|first=David|year=2013|pages=170-76|chapter=The gold rushes of the 1850s}}</ref> Златната треска првично предизвика одредени економски нарушувања, вклучително и инфлација на платите и цените и недостиг на работна сила, бидејќи машките работници се преселија на полињата со злато. Во 1852 година, машката популација на Јужна Австралија се намалила за три отсто, а на Тасманија за 17 отсто. Имигрантите од Обединетото Кралство, континентална Европа, Соединетите Американски Држави и Кина, исто така, се прелеаја во Викторија и Нов Јужен Велс. Австралиското население се зголемило од 430.000 во 1851 година на 1.170.000 во 1861 година. Викторија стана најнаселената колонија, а Мелбурн најголемиот град. <ref>Macintyre, Stuart (2020). pp. 95-96</ref> <ref>Goodman, David (2013). "The gold rushes of the 1850s". ''The Cambridge History of Australia, Volume I''. pp. 180-81</ref> Кинеската миграција беше посебна грижа за колонијалните службеници. Имаше 20.000 кинески рудари на викторијанските златни полиња до 1855 година и 13.000 на ископувањата во Нов Јужен Велс. Имаше широко распространето верување дека тие претставуваат опасност за животниот стандард и моралот на белата Австралија, а колонијалните влади одговорија со наметнување низа даноци, давачки и ограничувања за кинеските мигранти и жители. Антикинеските немири избувнаа на викторијанските златни полиња во 1856 година и во Нов Јужен Велс во 1860 година. <ref>Goodman, David (2013). "The gold rushes of the 1850s". ''The Cambridge History of Australia, Volume I''. pp. 182-84</ref> ==== Еурека залиха ==== [[Податотека:"Interior_of_polling_booth"_-_David_Syne_and_Co_(1880).jpg|мини|300x300пкс| Гласачко место во Мелбурн - Дејвид Сине и Ко (околу 1880 година)]] Изборите за полу-репрезентативните Законодавни совети, одржани во Нов Јужен Велс, Викторија, Јужна Австралија и земјата на Ван Димен во 1851 година, произведоа поголем број либерални членови. Таа година, Законодавниот совет на Нов Јужен Велс поднесе петиција до британската влада барајќи самоуправа за колонијата. Антитранспортната лига, исто така, смета дека системот на осуденици е пречка за постигнување на самоуправување. Во 1852 година, британската влада објави дека транспортот на осудениците во земјата на Ван Димен ќе престане и ги покани источните колонии да изготват устави кои овозможуваат одговорно самоуправување. Државниот секретар ја наведе социјалната и економската трансформација на колониите по откритијата на златото како еден од факторите што го прават самоуправувањето остварливо. <ref>Curthoys, Ann; Mitchell, Jessie (2013). "The advent of self-government". ''The Cambridge History of Australia, Volume I''. pp. 159-60.</ref> Тајното гласање беше усвоено во Тасманија, Викторија и Јужна Австралија во 1856 година, по што следеа Нов Јужен Велс (1858), Квинсленд (1859) и Западна Австралија (1877). Јужна Австралија воведе универзално машко право на глас за својот долен дом во 1856 година, проследено со Викторија во 1857 година, Нов Јужен Велс (1858), Квинсленд (1872), Западна Австралија (1893) и Тасманија (1900). Квинсленд ги исклучи Абориџините Австралијци од гласање во 1885 година. Во Западна Австралија, имотната квалификација за гласање остана за Абориџините Австралијци, Азијците, Африканците и луѓето со мешано потекло. <ref name=":13">Curthoys, Ann; Mitchell, Jessie (2013). "The advent of self-government". ''The Cambridge History of Australia, Volume I''. pp. 160-65, 168</ref> === Долгиот бум (1860-1890) === ==== Земјиште реформа ==== Периодот од 1850 до 1880 година доживеа заживување во оживувањето на грмушките . Првите грмушки биле избегани осуденици или поранешни осуденици во раните години на британското населување кои живееле самостојно во грмушката, честопати издржувајќи се со криминални активности. Раното поврзување на грмушката со слободата беше почеток на траен мит. Повторното оживување на грмушките од 1850-тите се потпира на поплаките на руралните сиромашни (неколку членови на бандата Кели, најпознатите бушрангери, беа синови на сиромашни мали фармери). Подвизите на Нед Кели и неговата банда собраа значителна поддршка од локалната заедница и широко покривање на националниот печат во тоа време. По апсењето и егзекуцијата на Кели за убиство во 1880 година, неговата приказна инспирираше бројни уметнички дела, литература и популарна култура и континуирана дебата за степенот до кој тој беше бунтовник кој се бореше против социјалната неправда и угнетувачката полиција, или криминалец-убиец. <ref>Macintyre, Stuart (2020). pp. 47, 107-08</ref> <nowiki> [[Категорија:Историја на Австралија]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]]</nowiki>