Губење на гласот х во македонскиот јазик
Процесот на постепено губење на гласот х или негова замена со в или ф (шетах → шетав) започнал уште од 16 век. Овој глас во македонскиот стандарден јазик денес се среќава во некои изворни словенски зборови (храна, храброст) и во заемки од интернационалната лексика (хемија, хигиена), но исчезнал од почетната и меѓувокалната позиција, како и од глаголскиот систем.
Потврда за губењето на гласот х во македонскиот јазик наоѓаме и во криптоанализата. Релативната фреквенција на буквата со која се бележи гласот /h/, т.е. буквата х во текстовите на македонски јазик изнесува 0,146%-0,239%,[1][2] за разлика од бугарскиот на пр. каде што овој глас повеќе се зачувал и изнесува 0,414%-0,655%.[2][3]
Историја
уредиГубењето на х во македонскиот јазик е појава што не оди поназад од 16 век. Во турски дефтери и документи од втората половина на 15 век се бележи х во имиња на места и во лични имиња: Храштани, Раховец, Рахотинце, Хорина, Техарче; Хране, Хрвој, Страхина и др. Во поменикот на манастирот Матка (16 век) се среќава без х: место Тетово (од постарото 
). Од 1635 г. потекнува запис во кој се зборува за „епископ Тетовски Нїкaнѡр“. И други примери покажуваат дека х се губело најрано во почетокот на зборот пред консонант, како што е и овде случај.
Наводи
уреди- ↑ Mileva, Aleksandra; Panov, Stojanče; Dimitrova, Vesna (2012). „Frequency distribution of letters, bigrams and trigrams in the Macedonian language“ (PDF). Годишен зборник. Факултет за информатика, Универзитет „Гоце Делчев“ – Штип: 149–160.
- ↑ 2,0 2,1 „How often is which letter?“. http://simia.net. 2012. Посетено на 2024-06-10. Надворешна врска во
|work=(help) - ↑ Trifonov, Tihomir; Georgieva-Trifonova, Tsvetanka (2010). „Information System for Investigation on the Modern Bulgarian Language“ (PDF). 5th International Symposium on Applied Informatics and Related Areas: 69–74.
Литература
уреди- Конески, Блаже (2021). Историја на македонскиот јазик: историска фонологија на македонскиот јазик. Скопје: Македонска академија на науките и уметностите. стр. 98–104. ISBN 978-608-203-327-3.