Таргетирање на номиналниот производ
Таргетирањето на номиналниот производ (англиски: nominal income targeting) претставува стратегија во која монетарната политика настојува директно да го одржува нивото или растежот на номиналниот бруто-домашен производ. Со оглед на тоа што растежот на номиналниот производ е збир на стапката на инфлација и растежот на реалниот производ, стратегијата се сведува на истовремено таргетирање на две променливи. Оваа стратегија се појавила во економската литература во 1980-тите, но до ден-денес, таа не е применета во практичното водење на монетарната политика.
Особености уреди
Како теоретски концепт, таргетирањето на номиналниот производ има повеќе можни интерпретации:
- прво, тоа е израз на макроекономската целна функција, која во себе ги вклучува реалниот производ и инфлацијата како променливи
- второ, номиналниот производ претставува посредна цел на монетарната политика и
- трето, номиналниот производ е инструмент кој монетарната политика може да го одредува во секој посебен период.[1]
Видови таргетирање на номиналниот производ уреди
Таргетирањето на номиналниот производ може да се јави во три видови:
- таргетирање на стапката на растеж на номиналниот производ
- таргетирање на нивото на номиналниот производ
- хибридно таргетирање, каде централната банка настојува да одржи константен растеж на номиналниот производ плус одреден процент за разликата помеѓу остварениот и потенцијалниот производ во претходната година.[2]
Предности на таргетирањето на номиналниот производ уреди
Во теоријата се наведуваат неколку позитивни страни на оваа стратегија:
- Оваа стратегија експлицитно води сметка за крајните цели на економската политика - инфлацијата и производството.
- Монетарната политика може да влијае само врз растежот на номиналниот производ, а не врз распределбата на инфлацијата и реалниот производ.
- Имајќи предвид дека номиналниот производ е збир на реалниот производ и инфлацијата, оваа стратегија овозможува флексибилност во монетарна политика.
- Ако таргетот на номиналниот производ се држи блиску до долгорочната стапка на растеж на потенцијалниот производ, тогаш на долг рок, оваа стратегија во просек ќе резултира со нулта инфлација.
- Најпосле, таргетирањето на номиналниот производ овозможува автоматско неутрализирање на шоковите на страната на агрегатната побарувачка и тоа води кон поголема стабилност на цените и реалниот производ.[3]
Иако предностите на таргетирањето на номиналниот производ не може директно да се проверат или докажат, бидејќи оваа стратегија не е применета во праксата, сепак, некои теоретски симулации покажуваат дека таа дава задоволителни или подобри резултати во споредба со другите монетарни стратегии. На пример, симулацијата на движењето на инфлацијата и реалниот производ во САД во периодот од 1972 г. до 1991 г. покажуваат дека оваа стратегија, доколку била применета, би довела до помала варијабилност во нивото на цените, стапката на инфлација и реалниот производ.[4] Исто така, симулациите за движењето на американската економија по Бретонвудскиот период покажуваат дека оваа стратегија е подобра во споредба со Тејлоровото правило и таргетирањето на девизниот курс, а во некои случаи и во споредба со таргетирањето на инфлацијата.[5] Слично на тоа, симулациите на примената на таргетирањето на номиналниот производ на примерот на Британија во 1960-1994 покажуваат дека оваа стратегија би довела до далеку подобри резултати во контролата на инфлацијата.[6]
Недостатоци на таргетирањето на номиналниот производ уреди
Во теоријата се истакнуваат и некои недостатоци на оваа стратегија:
- Номиналниот производ не е променлива која е под директна контрола на монетарната политика, бидејќи помеѓу операциите на централната банка и движењето на номиналниот производ има слаба врска.
- Бидејќи монетарната политика реагира на две променливи - реалниот производ и цените, тоа раѓа конфликт на целите, т.е. остварувањето на таргетот на производството бара жртвување на стабилноста на цените и обратно.
- Со стабилизирањето на номиналниот производ само се маскира нестабилноста на неговите две компоненти - цените и производството. Имено, доколку инфлацијата е над таргетот, оваа стратегија бара создавање рецесија со цел таа да се врати на таргетираното ниво. Тоа пак значи дека производството ќе биде под таргетот, што понатаму бара експанзивна политика со цел тоа да се врати на таргетираното ниво. На тој начин, монетарната политика се претвора во извор на нестабилност во економијата.
- Монетарната политика влијае врз инфлацијата и реалниот производ со различно временско задоцнување и тоа создава нестабилност во нивното движење ако се таргетира нивниот збир.
- Постојат проблеми во поглед на следењето на остварувањето на поставените таргети. Имено, за разлика од движењето на цените, за кои за кусо време се обезбедуваат прецизни податоци, тоа не е можно за движењето на реалниот производ, каде што податоците се обезбедуваат со задоцнување, а исто така, тие се предмет на чести ревизии.
- Оваа стратегија бара проекција на движењето на потенцијалниот производ, а таквите проекции се многу несигурни. Освен тоа, ако централната банка објави низок таргет за реалниот производ, многу лесно може да биде обвинета дека спроведува антиразвојна политика и обратно, ако објави превисока проекција, тоа може да доведе до општ притисок за остварување на тој растеж преку експанзивна политика.
- Кај оваа стратегија, централната банка не следи некој посебен интермедијарен таргет, туку ги набљудува сите релевантни информации. Оттука, при наплив на многубројни и контрадикторни информации за економијата, можно е централната банка да одлучува на неефикасен начин и тоа создава опасност за грешки во монетарната политика.
- Најпосле, концептот на номиналниот производ е нетранспарентен, бидејќи е малку разбирлив за јавноста, која многу повеќе ги сфаќа променливите како што се цените или девизниот курс.[7]
Недостатоците на таргетирањето на номиналниот производ се потврдуваат и во бројните теоретски симулации, кои покажуваат дека оваа стратегија не само што не е ефикасно правило за водење на монетраната политика, туку дава катастрофални резултати.[8] До сличен заклучок доаѓа и Свенсон,[9] кој покажува дека таргетирањето на номиналниот БДП води кон нестабилност на неговите компоненти - инфлацијата и реалниот производ.
Извори уреди
- ↑ Olivier Blanchard and Stanley Fischer, Lectures on Macroeconomics, MIT Press, Cambridge, Massachusetts, 1993, стр. 580.
- ↑ Robert E. Hall, and N. Gregory Mankiw, "Nominal Income Targeting", NBER Working Paper No. 4439, August 1994, стр. 10-11.
- ↑ Горан Петревски, Монетарна политика - Теорија и искуството на Македонија, Здружение за социо-економски развој, Скопје, 2005, стр. 158-159.
- ↑ Robert E. Hall and N. Gregory Mankiw, "Nominal Income Targeting", NBER Working Paper No. 4439, August 1994.
- ↑ Bennett T. McCallum and Edward Nelson, "Nominal Income Targeting in an Open-Economy Optimizing Market", NBER Working Paper No. 6675, August 1998.
- ↑ Andy Haldane, Bennett McCallum and Chris Salmon, "Base Money Rules in the UK", Working Paper No. 45, Bank of England, March 1996.
- ↑ Горан Петревски, Монетарна политика - Теорија и искуството на Македонија, Здружение за социо-економски развој, Скопје, 2005, стр. 159-160.
- ↑ Laurence Ball, "Efficient Rules for Monetary Policy", NBER Working Paper No. 5952, March 1997.
- ↑ Lars E.O. Svensson, "Inflation Targeting: Some Extensions", NBER Working Paper No. 5962, March 1997.