Википедија

Ивета Радичова

Ивета Радичова (родена на 7 декември 1956) била првата жена премиер на Словачка од 2010 до 2012 година. Таа ја водела коалициската влада, во која накратко била и министер за одбрана во последните пет месеци од коалицијата. Претходно таа била министерка за труд од 2005 до 2006 година во втората влада на Џуринда.[1]

Ивета Радичова
Премиер на Словачка
На должноста
8 јули 2010 – 4 април 2012
Претседател Иван Гашпаровиќ
Претходник Роберт Фико
Наследник Роберт Фико
Министер за одбрана
На должноста
28 ноември 2011 – 4 април 2012
Претходник Љубомир Галко
Наследник Мартин Гивач
Министер за труд
На должноста
17 октомври 2005 – 4 јули 2006
Премиер Микулаш Џуринда
Претходник Људовит Каник
Наследник Вјера Томанова
Лични податоци
Роден(а) 7 декември 1956(1956-12-07) (67 г.)
Братислава, Чехословачка
(денешна Словачка)
Партија Демократска и христијанска унија–Демократска партија (2006-2012)
Сопружник Стано Радич (починат во 2005)
Мариан Балаш
Установа Комениуски универзитет
Словачка академија на науките

На претседателските избори во 2009 година, Радичова неуспешно се кандидирала за функцијата претседател на Словачка. Во март 2012 изјавила дека се повлекува од политиката.[2]

Личен живот уреди

Радичова била родена во Братислава на 7 декември 1956 година. Таа имала една ќерка со Стано Радич, познат словачки комичар и актер кој починал во 2005 година. Покрај мајчиниот словачки, Радичова течно зборува руски и добро ги познава англискиот, германскиот и полскиот јазик.[3]

Академска кариера уреди

Радичова ја започнала својата академска кариера студирајќи социологија на Универзитетот Комениус во Братислава, докторирајќи на Словачката академија на науките во 1981 година. Радичова работела како социолог при Академијата од 1979-1989 година, координирајќи го истражувачкиот тим за семејни политики. Во 1990 година, таа продолжила на постдокторски студии една година на Оксфордскиот универзитет.[4] По нејзиното враќање во Словачка во 1991 година, Радичова го основала Центарот за анализа на социјалната политика, една од првите невладини организации во Словачка, и служела како нејзин извршен директор до 2005 година.[5] Во овој период, Радичова предавала и на катедрите за социологија, политички науки и социјална работа на Универзитетот Комениус.[5] Во 2005 година, таа била прогласена за професор по социологија од Филозофскиот факултет на Универзитетот Комениус, со што станала првата жена професор по социологија во Словачка.[5] Во пролетта 2013 година, таа се вратила во Оксфорд, како виситинг соработник.

Политичка кариера уреди

Радичова ја започнала својата политичка кариера во 1990 година како член на движењето Јавноста против насилството, служејќи како портпарол на партијата до 1992 година.[5] Таа подоцна учествувала во словачкиот дел на Граѓанската демократска партија како портпарол. Таа никогаш не станала нејзин член и никогаш не била на функција во партијата.[6]

Од 2005 до 2006 година, таа била министерка за труд, социјални работи и семејство во централнодесничарската влада на премиерот Микулаш Џуринда. Радичова потоа била избрана за пратеник во Парламентот на Словачка на партиската листа на либерално-конзервативната Словачка Демократска и Христијанска унија-Демократска партија (СДКУ-ДС) на Џуринда на парламентарните избори во 2006 година.[5]

По изборите во 2006 година, СДКУ-ДС станала опозиција. Радичова официјално станала член на СДКУ-ДС по изборите и потоа била избрана за заменик-претседател на партијата.[5] Радичова била и заменик-претседател на парламентарната комисија за социјални прашања и домување.[5]

Во 2009 година, Радичова била избрана за кандидат на СДКУ-ДС на претседателските избори во 2009 година, а била поддржана и од конзервативното Христијанско-демократско движење (КДХ) и Партијата на унгарската коалиција (СМК-МКП). Во првиот круг од изборите одржани на 21 март, Радичова освоила изненадувачки 38,05% од гласовите и се нашла на второто место зад актуелниот претседател Иван Гашпарович, кој не добил мнозинство гласови. Радичова била поразена од Гашпарович во вториот круг од изборите одржани на 4 април, освојувајќи 44,47% од гласовите. Таа е втора жена што се пласира во вториот круг на претседателските избори во историјата на Словачка.

Кратко по нејзиниот пораз за време на претседателските избори, Радичова наишла на контроверзија откако гласала во парламентот за отсутен сопартиец, со што ги прекршила парламентарните правила. Како резултат на ова, Радичова поднела оставка од нејзината функција во парламентот на 23 април 2009 година.[7]

Премиер на Словачка уреди

На почетокот на 2010 година, Радичова била избрана за лидер на листата на СДКУ-ДС за следните парламентарни избори преку предизбори, победувајќи го поранешниот министер за финансии Иван Миклош. За време на изборната кампања, нејзината партија се кандидирала на платформа за фискална дисциплина и ветила дека ќе ја заживее економијата. 

На изборите на 12 јуни 2010 година, СДКУ-ДС дошле на далечно второ место со 15,42% од гласовите, далеку зад централно- левичарската партија Смер на премиерот Роберт Фицо, која освоила 34,79% од гласовите. Сепак, коалициските партнери на Фицо, ултра-националистичката Словачка национална партија и национал-конзервативната ХЗДС, имале слаби резултати, при што ХЗДС не успеала да освои ниту едно место во парламентот. Откако Фицо се покажал како неспособен да формира нова влада, Радичова, како лидер на најголемата опозициска партија, била замолена да формира влада од претседателот Гашпаровиќ на 23 јуни 2010 година.[8] Радичова била поставена како прва жена премиер на Словачка на 8 јули 2010 година, на чело на коалициската влада на либералната Слобода и солидарност (SaS), Христијанско-демократското движење (KDH), етничката унгарска партија Мост–Хид и СДКУ-ДС. Помеѓу нив, оваа централнодесничарска коалиција имала 79 од 150 места.

 
Радичова со претседателот Гашпаровиќ на погребот на Вацлав Хавел

Радичова ветила дека нејзината нова влада ќе ги намали државните трошоци за да го намали буџетскиот дефицит, истовремено избегнувајќи ги даночните зголемувања. Таа изјавила: „Ние сме подготвени да преземеме одговорност за земјата во време кога таа се справува со влијанието на длабоката економска криза и неодговорните одлуки на нашите политички претходници“. Таа изјавила и дека гаранцијата на Словачка од 4,5 милијарди евра за стабилизацискиот фонд на ЕУ била преголема, но таа исто така изјавила дека нема да го блокира одобрувањето на шемата во ЕУ, иако ќе се обиде повторно да преговара за придонесот на нејзината земја во неа.[9] Нејзината нова влада се обидела, преку коалициониот партнер Мост-Хид, да ги обнови врските со Унгарија кои биле тешко оштетени со усвојувањето на спорните закони за јазик и државјанство.[10]

Радичова изгубила при гласање за доверба во парламентот на 11 октомври 2011 година по спорот за спасувачката програма на еврозоната, што придонело кон падот на нејзината влада. Предвремените избори биле одржани на 10 март 2012 година.[11] Радичова повторно не се пријавила како кандидат. Во 2013 година, таа ја објавила Krajina hrubých čiar, книга за нејзиното искуство како премиер.

Публикации уреди

  • Радичова, Ивета. (1993). „Приватизација: Случајот на Словачка“, Историја на европските идеи 17 (6): 735–740.
  • Потичек, Мартин и Ивета Радичова. (1997). „Поделба на државата на благосостојба: Чешките и словачките случаи“, социјални истражувања 64 (4): 1549–1587. Достапно: https://www.jstor.org/stable/40971243 .
  • Радичова, Ивета, ред. (1998). Sociálna Politika na Slovensku [Социјална политика во Словачка]. Достапно: http://archiv.vlada.gov.sk/old.uv/data/files/7195.pdf
  • Радичова, Ивета. (2001). Hic Sunt Romales [Тука се Ромите]. Братислава. Достапно: http://archiv.vlada.gov.sk/old.uv/data/files/7194.pdf .
  • Радичова, Ивета и Љуба Лесна. (2013). Krajina hrubých čiar [Земја на цели постојки]. Братислава: Икар.ISBN 978-80-551-3427-7 [12]

Наводи уреди

  1. ↑ Skard, Torild (2014) "Iveta Radičová" in Women of power - half a century of female presidents and prime ministers worldwide, Bristol: Policy Press, ISBN 978-1-44731-578-0, pp. 364-5
  2. ↑ Iveta Radičová odišla z SDKÚ
  3. ↑ Radičová dostala poverenie zostaviť vládu SME, accessed 23 June 2010
  4. ↑ „Zivotopis (CV)“. Official Website of Iveta Radicova. 2009. Посетено на 13 July 2010.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 „Iveta Radičová“. The Slovak Spectator. 14 July 2010. Посетено на 12 October 2011.
  6. ↑ Majchrák, Eva Čobejová .jozef (28 March 2009). „Neriadená profesorka“. .týždeň - iný pohľad na spoločnosť (словачки). Посетено на 20 March 2017.
  7. ↑ Radičová sa rozlúčila, aby sa mohla vrátiť SME, accessed 23 June 2010
  8. ↑ aha (23 June 2010). „Slovenský prezident pověřil vytvořením vlády Radičovou. Fico přiznal prohru“. Mladá fronta DNES. Czech Republic. Посетено на 12 October 2011.
  9. ↑ „Sociologist Iveta Radicova becomes Slovakia's first female prime minister“. Istockanalyst.com. 8 July 2010. Архивирано од изворникот на 22 March 2012. Посетено на 12 October 2011.
  10. ↑ „Fri, Jul 9, 2010 – Sociologist Iveta Radicova becomes Slovakia's first female prime minister“. The Irish Times. 7 July 2010. Посетено на 12 October 2011.
  11. ↑ Rob Cameron (11 October 2011). „Slovakia votes down eurozone bailout expansion plans“. BBC News. Посетено на 12 October 2011.
  12. ↑ "Slovak ex-PM: Czechoslovakia's split was politicians' swindle," Prague Daily Monitor, 15 May 2013. Accessed: 17 May 2013.

Надворешни врски уреди

Политички функции
Претходник
Роберт Фико 		Премиер на Словачка
2010–2012 		Наследник
Роберт Фико
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ивета_Радичова&oldid=5040307“