Зошка Верас
Зошка Верас (белоруски: Зоська Верас, 30 септември 1892 – 8 октомври 1991) било презиме на Лиудвика Сивицкаја-Војчик (белоруски: Людвика Сивицкая-Войтик), Белорусија писателка и еден од иницијаторите и активните учесници на Белоруска национална преродба.[1].
| Зошка Верас | |
|---|---|
Зошка Виерас | |
 Верас во 1914 година | |
| Роден(а) | Лиудвика Сивичкаја септември 30, 1892 Меджибиж, Руска империја |
| Починал(а) | октомври 8, 1991 (возр. 99) Вилнус, Литванија |
| Занимање | Писател, поет |
| Значајни дела | Белоруско-полско-руско-латински ботанички речник |
Семејство и рани години уреди
Виерас е родена во благородно семејство во селото Меджибиж (денес – во Округ Хмелницки, Украина) на 30 септември 1892 година. Нејзиниот прадедо Ихнат Кулакоски бил истакнат учител и истражувач на Белоруската античка историја. Бил член на неколку научни здруженија во Данска, Вилна, Варшава и Санкт Петербург.
Таткото на Виерас, Антон Сивицки, е роден во Хродна (денес – во Белорусија) и продолжил воена кариера. Неговата љубов кон читањето, како и неговите национални погледи имаа големо влијание врз идеите на Виерас подоцна во нејзиниот живот.
По смртта на нејзиниот татко во 1908 година, Виерас, со нејзината мајка, се преселила во Хродна каде што дипломирала приватно средно училиште за девојки (1912 година) и била активен учесник, библиотекар и секретар на Клубот на белоруската младина Хродна.
Подоцна, таа присуствувала на 10-месечен курс за градинарство и пчеларство како и 6-неделен воен курс за медицински сестри во Варшава (1914). И покрај нејзиниот интерес за ботаниката, Виерас не го продолжи своето формално образование поради нејзиното лошо здравје и почетокот на Првата светска војна.[2].
Животот во Минск уреди
Помеѓу 1915 и 1918 година Виерас живеела во Минск и работела како секретар на неколку белоруски национални организации, вклучувајќи:
- „Минск секција на белоруското здружение за помош за жртвите на војната“, добротворна организација која им помага на жртвите од Првата светска војна и еден од центрите на белоруското национално движење со седиште во Минск (1915-1917);
- „Белорускиот национален комитет“, создаден од белоруските национални организации во 1917 година, чија улога беше да ги формулира, во координација со Привремената руска влада принципите на белоруската автономија во рамките на Руската Федерална Република и да ги подготви избори на белоруската домашна Рада (Совет).
- Централната Рада (Совет) на белоруските организации која ги координираше активностите на белоруските национални организации во јули - октомври 1917 година;
- Белоруското социјалистичко собрание, револуционерна партија на белоруската територија на Руската империја која се бори за белоруска автономија.
Во 1917 година Виерас учествувала на Првиот себелоруски конгрес кој одигра важна улога во консолидацијата на белоруското национално-ослободително движење. Во 1918 година станала членка на Рада на Белоруската Демократска Република.
Во имотот на дедото уреди
Во 1918-1922 година Виерас живеела во имотот Аччоники кој му припаѓал на нејзиниот дедо. За тоа време таа се грижеше за својата болна мајка и новороденото дете Антон Шантир чиј татко беше Fabijan Šantyr, Белоруски поет, писател и јавна личност осуден на смрт и погубен од советските власти во 1920 година.
Период во Вилнус уреди
Во 1923 година Виерас се преселила во Вилус каде ќе го помине остатокот од својот живот. Во 1926 година се омажила за Антон Војчик, а во 1927 година се родила нивната ќерка Халина, која ќе стане познат филолог.
Во Вила, Виерас бил администратор на уредувачките одбори на неколку весници издадени од Белорускиот селански и работнички синдикат (1924-1929), уредник на списанијата за деца „Заранка“ („Утринска ѕвезда“, 1927–1931) и „Пралеска“ („Scilla“, 1925–1935), претседавач на Белоруското кооперативно друштво „Пчала“ („Пчела“, 1928–1939) и уредник на пчеларското списание „Биеларускаја борќ“ „Белоруски пчеларник“, 1934–1938).
Таа ги поддржуваше белоруските политички затвореници кои беа затворени во Затворот Лукишкеш. Таа помогна да се извадат песните на Михаш Машара од затворот и да се објави неговата прва збирка поезија „Цртежи“, 1928 година. Сопствените дела на Виерас, заедно со песните на друга истакната белоруска поетеса Наталија Арсиениева, се појавија во тоа време во списанијата „Šliach moladzi“ („Патот на младоста“) и „Studenckaja dumka“ („Студентски мисли“).
Дури во 1961 година таа конечно била „откриена“ од филологот Арсиени Лис, кој истражувал документи за својата докторска теза во архивите во Вилнус. Оттогаш, ја посетиле писатели (Улаџимир Караткиевич, Рихор Барадулин, Лариса Хиенијуш, Данута Биче-Захниетава, Алиеш Бачила), истражувачи ([[Адам Малџис] Адам Маџис]], Јанка Саламиевич, Хиенад Кисијалио, Виташ Скалабан), новинари и студенти и стана центар на белорускиот литературен живот во Вилна. Во 1982 година, Виерас стана член на Сојузот на писателите на СССР.
Таа беше една од основачите на Друштвото за белоруска култура во Литванија, основано во 1989 година.[3].
Виерас починала на 8 октомври 1991 година, на деведесет и девет години и е погребан на гробиштата Панари кај Вилнус.
Значајни дела уреди
- Беларуска-польска-расейска-лацінскі батанічны слоўнік [Belarusian-Polish-Russian-Latin Botanical Dictionary], Vilna, 1924;
- Гісторыя ўжываньня зёлак у лячэньні [History of the Use of Herbs in Treatment], 1934;
- "Заранка" [Morning Star] // Полымя. 1968. No. 4.
- Пяць месяцаў у Мінску [Five Months in Minsk] // The Way of the Poet, Minsk, 1975;
- Каласкі: Вершы, апавяданні [Ears of Corn: Poems, short stories], Minsk, 1985;
- Старое Гродна // Краю мой — Нёман: Гродзеншчына літаратурная [Old Hrodna // My Homeland – Nioman: Literary Hrodna], Minsk, 1986.
- Лісты Зоські Верас да Апалёніі Савёнак [Zośka Vieras's letters to Apalionija Savionak] / Падр. да друку й камэнт. Н. Гардзіенкі // Запісы = Zapisy. — 2004. — Кн. 27. — С. 251–257.
- «Дасьпела душа мая ў цярпеньні...» Вершы і імпрэсіі [My Soul Has Matured in Patience: Poems and Impressions] // Наша Вера : часопіс. — 2012. — No. 3 (61). — С. 46, 47.
- Я помню ўсё. Успаміны, лісты [I remember everything. Memoirs, letters]/ Укладальнік Міхась Скобла. — Гародня; Wrocław: 2013. — 476 с. — (Гарадзенская бібліятэка). — ISBN 978-83-7893-104-1