Википедија

Горно Кратово

село во Општина Кратово

Горно Кратово — село во североисточниот дел на Македонија, во Општина Кратово, во околината на градот Кратово.

Горно Кратово

Панорамска фотографија на селото Горно Кратово

Горно Кратово во рамките на Македонија
Горно Кратово
Местоположба на Горно Кратово во Македонија
Горно Кратово на карта

Карта

Координати 42°05′37″N 22°12′24″E / 42.09361° СГШ; 22.20667° ИГД / 42.09361; 22.20667
Регион  Североисточен
Општина  Кратово
Област Осогово
Население 9 жит.
(поп. 2021)[1]

Пошт. бр. 1360
Повик. бр. 031
Шифра на КО 14003
Надм. вис. 959 м
Горно Кратово на општинската карта

Атарот на Горно Кратово во рамките на општината
Горно Кратово на Ризницата

Географија и местоположба уреди

 
Истуреното маало Вељановец

Селото се наоѓа во источниот дел на територијата на Општина Кратово, недалеку од самиот град Кратово во северна насока, на оддалеченост од околу четири километри, па затоа селото припаѓа на рурбалната зона на самиот град.[2] Селото е раштркано, чии маала се издигаат на надморска височина од 880 до 1.160 метри.[2]

Ова е село кое се наоѓа три километри североисточно од Кратово, во западните пазуви на планината Осогово. До самото село води земјен пат од самиот град.

За него македонскиот револуционер Ѓорче Петров, во својата книга „Материјали по изучувањето на Македонија“, запишал дека е мало село сместено десно од реката на едно карпесто место во подножјето на Лисец (или Мушковска Планина) на половина час од градот.[3]

Историја уреди

Во османлиските книги на немуслиманското население на Кратовскиот вилает од 1618-1619 година селото се води под името Горна Кратова со 21 домаќинства кои се обврзници на џизија.[4] Списокот на населените места и немуслиманските домаќинства во истиот вилает од 1637 вели дека во Горно Кратова има 25 домаќинства-обврзници.[5]

Според записите на Ѓорче Петров, Горно Кратово било мало село со 30 македонски куќи. Некогаш во атарот на селото се наоѓал горниот дел на Кратово, а откако се иселиле жителите во новото Кратово, тука останало едно селце.[3]

По Илинденското востание, во 1904 година поголем дел од селото потпаѓа под врховенството на Бугарската егзархија.[6]

Во селото работеле бугарско и српско училиште.

При избивањето на Првата балканска војна во 1912 година 20 луѓе од Горно Кратово одат како доброволци во Македонско-одринското ополченство.[7]

Стопанство уреди

Атарот на селото зафаќа простор од 15,4 км2, при што преовладуваат шумите со површина од 987,6 хектари, на пасиштата отпаѓаат 324,3 хектари, а на обработливите површини 124,7 хектари.[2]

Во основа, може да се каже дека селото има мешовита земјоделска функција.[2]

Според записите на Ѓорче Петров, мештаните му биле ратаи и носеле дрва во градот Кратово.[3]

Население уреди

Население во минатото
ГодинаНас.±%
1948460—    
1953528+14.8%
1961367−30.5%
1971232−36.8%
1981106−54.3%
ГодинаНас.±%
199155−48.1%
199467+21.8%
200227−59.7%
20219−66.7%

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година Горно Кратово има 280 жители, сите Македонци христијани.[8] Според податоците на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 година во Горно Кратово живееле 384 Македонци, од кои 320 под Бугарската егзархија и 64 под Цариградската патријаршија.[9]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 300 Македонци.[10]

Од селото се иселил добар дел од населението, така што селото преминало од средно по големина, во мало село. Во 1961 година селото броело 367 жители, додека во 1994 година бројот се намалил на 67 жители, македонско население.[2]

Според пописот од 2002 година, во селото Горно Кратово живееле 27 жители, сите Македонци.[11]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 9 жители, сите Македонци.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година 1900 1905 1948 1953 1961 1971 1981 1991 1994 2002 2021
Население 280 384 460 528 367 232 106 55 67 27 9
Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[12]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[13]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[14]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[15]


Самоуправа и политика уреди

Кон крајот на XIX век, Горно Кратово било село во Кратовската каза на Отоманското Царство.

Селото се наоѓа во Општина Кратово, која била една од ретките општини во Македонија, која не била воопшто менувана во поглед на нејзините граници со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година.

Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Кратово. Селото припаѓало на општината Кратово и во периодот 1955-1965 година.

Во периодот 1952-1955, селото било во рамките на тогашната Кратовска градска општина, во која покрај градот Кратово, се наоѓале и селата Близанци, Горно Кратово, Емирица, Железница, Живалево, Кавран, Кнежево, Којково, Куново, Мушково, Нежилово, Приковци, Туралево, Филиповци и Шлегово.

Избирачко место уреди

Во селото постои избирачкото место бр. 0909 според Државната изборна комисија, сместено во простории на приватна куќа.[16]

На локалните избори во 2021 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 7 гласачи.[17]

Културни и природни знаменитости уреди

 
Селската црква „Св. Троица“ во маалото Вељановец
Археолошки наоѓалишта[18]
  • Градиште — градиште од доцноантичко време; и
  • Грамади — населба од доцноантичко време.
Цркви

Личности уреди

Родени во или по потекло од Горно Кратово

Поврзано уреди

Наводи уреди

  1. ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија: географски, демографски, и аграрни обележја. Скопје: Патрија. стр. 79.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Петров, Ѓорче (1896). превод: Марио Шаревски (уред.). Материјали по изучувањето на Македонија. 384 (2016. изд.). Скопје: Единствена Македонија. ISBN 978-608-245-113-8.
  4. ↑ Турски извори за българската история, т. VII, София 1986, с. 253.
  5. ↑ Турски извори за българската история (т. VIII), предговор и съставителство Е. Грозданова, издание на Главно управление на архивите при Министерския съвет, Архивите говорят, т. 13, София 2001, с. 52.
  6. ↑ Силянов, Христо. „Освободителните борби на Македония“, том I, София, 1993, стр. 126.
  7. ↑ „Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. Личен състав“, Главно управление на архивите, 2006, стр. 839.
  8. ↑ Васил Кънчов. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 223.
  9. ↑ D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, стр. 130-131.
  10. ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
  11. ↑ „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 14 октомври 2022.
  12. ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
  13. ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
  14. ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
  15. ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
  16. ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 14 октомври 2022.
  17. ↑ „Локални избори 2021“. Архивирано од изворникот на 2022-10-11. Посетено на 14 октомври 2022.
  18. ↑ Грозданов, Цветан; Коцо, Димче; и др. (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Т. 2. Скопје: МАНУ. стр. 188. ISBN 9989-649-28-6.
  19. ↑ Осветување на храм посветен на Света Троица, во с. Вељановец и Света Литургија во Неделата на мироносиците

Надворешни врски уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Горно_Кратово&oldid=5165653“