Брегот на егзилот

Брегот на егзилот — македонски роман на Луан Старова објавен на француски јазик од издавачката куќа Зора во 2003 година.

Брегот на егзилот

Автор	Луан Старова
Изворен наслов	Балкански клуч/Пресадена земја
Преведувач	Клеман д'Исартеги
Земја	Македонија
Јазик	Македонски
Жанр	Роман
Издавач	Зора
Издадена	2003
Страници	288
ISBN	978-2-876-788-602

Содржина

Приказната е семејна хроника, приказна за едно семејство, со делумно сулиотско потекло, значи од Соули, во Епир, долго време дел од Отоманското Царство, релативно заштитено.

Семејството некое време живеело во Албанија (Албанска Република (1925-1928), потоа Кралство Албанија (1928-1939)). Политичките режими и доминации се важни и се наметнуваат, пред, за време и по Охридското Езеро, бидејќи семејството одлучува да го напушти Поградец (Област Горица), ноќе, со чамец, за да стигне до другиот брег на Охридското Езеро, до самиот Охрид или едно од блиските села. Потоа мора да се обнови општествениот живот, да се сметате себеси за албански бегалец во вашата заедница или да аплицирате за македонска, а со тоа и југословенска националност.

Таткото е кадија, судија на коранското право, образуван во Истанбул и служел неколку години како ценет социјалистички судија. Тој е образован, правник, библиофил, (аматер) историчар, способен да ги разбере старите отомански правни текстови (често неопходни за имотни работи) и да воспоставува генеалогии, вклучително најпрво и сложената на неговото семејство. Децата се образуваат во Македонија за да им се овозможи најдобра интеграција во земјата домаќин: инженер, ветеринар, доктор.

Границите, моќите, царствата, верите, идеологиите, режимите варираат, раздвојувајќи ги гранките на цели семејства. Јаничарството му се јавува на таткото како основачка институција на Отоманското Царство, особено на Балканот. Оваа едноставна семејна приказна евоцира и ни овозможува подобро да ја разбереме колективната историја во текот на бурниот XX век, на повеќето заедници и малцинства кои живеат на Балканот. Датумите, политичките настани, имињата на водачите и режимите генерално се бришат: недоверба, осуда, симулација, глупост на идеологиите! И секогаш обновен обид за бегство од војните и тираниите што доаѓаат, во тивката надеж на сиромашните.

Таткото ја бележи историјата на границите, мајката ги собира клучевите (метални, дрвени, камени) од сите куќи во кои живеело семејството: секој е затворач и во исто време отворач. И веќе никој не може да го земе со себе во својот прогон камениот праг на неговата куќа. Таткото ги води своите синови на своето талкање во оваа област на три граници: Охридско Езеро, планина Галичица, Преспанско Езеро, Црн Дрим, Струга и поглед на Грција, толку блиска.

Им го пренесува и чувството за чест, тишина и тоскиски полифонии.

Синовите, вклучително и раскажувачот, ги ценат и татковите книги, времето на козите (кога кадијата ја заобиколува официјалната забрана за одгледување кози, да се посвети само на орање во планинските области), образованието воопшто и манастирот Свети Наум каде што се одржува марксистички наставен курс, главно затоа што може да се има добар поглед на спротивниот брег, каде што остана дел од семејството.

Ликови

Семејството на главниот лик, двојникот на авторот, речиси никогаш не е именувано. Единствените имиња се оние на братот на таткото, Ќемал Загорчани, дезертер од Албанија, кој против негова волја станал Кемал Балипаша за да биде примен во Турција.

Ликовите надвор од семејството се малку на број, а нивното потекло, традиции и дискреција се блиски. Можеби е доволно да ги закопате пушките, да ја обработувате вашата градина, да поставите пчеларници, да се обидете да живеете подобро заедно.

Изданија

• Балкански клуч (1995)
• Пресадена земја (1998)
• Брегот на егзилот, Зора, 2003, 288 страни ISBN 978-2-876-788-602

Прием

Освртите на француски јазик се малубројни, но многу добри. Предговорот на Едгар Морин добро го поставува текстот во контекст на сталинистичкиот комунизам и југословенскиот комунизам.

Поврзано

• Македонска книжевност
• Тоски, тоскиско наречје
• Традиционални европски полифонии